ناوچەکەمان، ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ماوەی سەدساڵ زیاترە واتە مەبەستمان سەرەتای ساڵانی بیستەکانی سەدەی ڕابردوویە تاکو ئەمڕۆ کێشە دوای کێشە، قەیران دوای قەیران و بە شێوەیەکی بەردەوام کە لە ڕووی ئەمنی، سیاسی، کولتوری، کۆمەڵایەتی و…هتد، ڕووبەڕووی ناسەقامگیری و نائارامی بوتەوە و دەبێت؛

چونکە ئەو کولتورەی کە کاریگەری بە سەر رێژیمە سیاسییەکانەوە هەبووە و هەیە کولتورێکە بێجگە لە رەتکردنەوەی مافی ڕەوای بەرامبەرەکانیان لە دەرەوەی نەتەوە، ئاین، مەزهەبی خۆیان، ئەمەش بوتە هۆی دروستبووبی ناوچەیەکی نائارام و ناجێگیر و نقوم بووە لە خوێن رشتن و کوشتار و سڕینەوەی یەکتر.

بیری ناسیونالیستی دەوڵەتە سەر دەستەکان کە لە ڕۆژئاواوە پەیرەوکرا، لە سەردەمی نازیەکانی ئەلمانیا هیتلەری نازی و فاشیزمو تەشەنەی کردو بڵاو بوییەوە بەسەر زورێک لە ناوچەکانی جیهاندا، بە تایبەت لە دەڤەری ڕۆژهەڵاتی ناڤیندا کە لە چوارچێوەیدا دەیان رێژیمی سیاسی و دیکتاتور و ستەمکاری لێی بەرهەم هات و بویە هۆی کاوڵکاری و وێران بوونی زوربەی هەرە زوری وڵاتانی ناوچەکە لە هەموو ڕوویەکەوە.

بۆیە پێویستە کولتورێک بۆ ئایندەی ناوچەکەمان جێگیر ببێت تاوەکو ئەم پێکدادانە ئایدولۆژی و نەتەوەیی و ئاینیانە هێدی هێدی کۆتایی پێ بێت و، کولتورێکی دیموکراسی جێگیر بکرێت و، شوێنگرەوەی بیری توندرەوەیی و توندئاژویی بێت؛ چونکە گیانی دیموکراسی بە گشت بنەماکانیەوە دەتوانێت سەقامگیری سیاسی و ئاشتی کۆمەڵایەتی بێنتە ئاراوە، و ئەمەش پرۆسەیەکی درێژخایەنە و دەتوانم بڵێم شوڕشێکی کولتوریە لە ناوچەیەکی ناسەقامگیردا.

ئەوەی کە ئەمڕۆش دەبینرێت ڕەنگدانەوەی بیری ناسیونالیستی دەوڵەتە سەردەستەکان و ڕێکخراوە سیاسییە توندئاژوکانە کە هەردوکیان لە توندرەویدا تەواوکەری یەکدین؛ هەر بۆیەش باشترین ئەڵتەرناتیڤ چەسپاندنی گیانی بنەماکانی دیموکراسیە بۆ ئەوەی پێکەوە ژیانی ئاشتیانەی ئولی و نەتەوەیی بێتە ئاراوە، و یەکتر قەبوڵکردن و ڕێزگرتن لە مافەکانی یەکتر ڕەنگ بداتەوە لە عەقلیەتی نۆخبە سیاسییە دەسەڵاتدارەکانی ناوچەکە و ڕێکخراوە سیاسییەکان بەگشتی.