سەرەڕای هەوڵەکان بۆ هەڵوەشاندنەوەی داعش، ئەو گرووپە بەردەوامە و مەترسیی جیددی بۆ سەر ئاساییشی عێراق و ناوچەکە یە. سەرهەڵدانەوەی چالاکییەکانی داعش، بەتایبەتیی لە ناوچە جێناکۆکەکان و ئەو ناوچانەی کە بۆشاییەک لە دەسەڵاتی حکومەتی ناوەندی تێدایە، پێویستی وریایی بەردەوام و هەوڵە هەماهەنگەکانە بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئەم تەحەدایە بەردەوامە کە سەرۆکی هەرێم جەختی لەسەر کردەوە و باسی لێوە کرد کە داعش کۆتاییی پێ نەهاتووە.

داعش کە بە دەوڵەتی ئیسلامی ناسراوە، لە ساڵی ٢٠١٤ وەک هەڕەشەیەکی گەورە سەریهەڵدا و ڕووبەرێکی بەرفراوانی خاکی عێراق و سووریای گرت. ئەو گرووپە خەلافەتێکی ڕاگەیاند و ڕژێمێکی دڕندەی سەپاند کە بە توندوتیژیی و پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ بەدیار کەوت. تا ساڵی ٢٠١٧ هاوپەیمانییەک لە هێزەکانی عێراق و پێشمەرگەی کوردستان و هاوپەیمانە نێودەوڵەتییەکان لە وەرگرتنەوەی زۆربەی ئەو خاکەی کە لە دەستی داعشدا بوو سەرکەوتوو بوون. بەڵام ئایدۆلۆژیا و تۆڕی ئۆپەراتیڤەکانی گرووپەکە بەردەوام بووە، خۆیان لەگەڵ بارودۆخی نوێدا دەگونجێنن وتاوەکوو ئێستاش بەردەوامن لە ئەنجامدانی کاری تیرۆریستی و تێکدەرانە.

ناوچەکانی وەک کەرکووک، سەڵاحەدین، دیالە، نەینەوا کە بە ناوچە جێناکۆکەکان دەناسرێت وەک شوێنی گەرمی چالاکییەکانی داعش ماونەتەوە. ئەم ناوچانە لە ڕووی ستراتیژییەوە گرنگن و لەنێوان حکومەتی فیدراڵی و حکومەتی هەرێمی کوردستاندا بە بۆشایی دەسەڵاتی هەردوو لایەنی حکومەتی هەرێم و عێراق ماوەتەوە. نەبوونی کۆنترۆڵ و حوکمڕانی کاریگەر لەم ناوچانەدا زەمینەیەکی بەپیت بۆ داعش دەڕەخسێنێت بۆ دووبارە دەستپێکردنی هێرش و چالامییەکانیان.

چالاکییەکانی داعش لە دەستبەسەرداگرتنی خاکەوە گۆڕاوە بۆ ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی یاخیبووان. ئەمەش شەڕی پارتیزانی، بۆردومان و تیرۆر و ڕفاندن دەگرێتەوە. ئەم تاکتیکانەش بۆ ناسەقامگیری ناوچەکە و تێکدانی دەسەڵاتی دەوڵەت و درووستکردنی ترس لەنێو دانیشتوواندا کاریگەرییان دەبیت.

داعش جگە لە هێرشی جەستەیی، خەریکی شەڕی دەروونییە. ئەمەش پڕوپاگەندە بە ئامانجی دامەزراندنی ئەندامی نوێ و بڵاوکردنەوەی ترس لەخۆدەگرێت. توانای گرووپەکە بۆ ئیستغلالکردنی ناڕەزایەتییە کۆمەڵایەتی و سیاسییەکان تا ئێستاش تەحەدایەکی بەرچاوە.

هێزە ئەمنییەکانی عێراق و پێشمەرگەی کوردستان بەردەوامن لە ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکان بۆ دەرکردنی شانەکانی داعش. ئەم هەوڵانە لەلایەن هاوبەشە نێودەوڵەتییەکانەوە پشتگیری دەکرێن، لەوانەش ئەمریکا کە ڕاهێنان، هەواڵگری و پشتگیری لۆجستیکی پێشکەش دەکات.

حوکمڕانی کاریگەر لە ناوچە ناکۆکەکاندا بۆ سەقامگیری درێژخایەن زۆر گرنگە. ئەمەش چارەسەرکردنی ناکۆکی سیاسی و باشترکردنی خزمەتگوزارییە گشتییەکان و دەستەبەرکردنی سەروەری یاسا دەگرێتەوە. بەشداریکردنی کۆمەڵگە ناوخۆییەکان لە هەوڵەکانی بەرەنگاربوونەوەی تیرۆردا زۆر گرنگە. ئەمەش بریتییە لە درووستکردنی متمانە لەنێوان هێزە ئەمنییەکان و دانیشتووانی ناوخۆیی، پێشخستنی یەکگرتوویی کۆمەڵایەتی و چارەسەرکردنی هۆکارە بنەڕەتییەکانی توندڕەوبوون.

بەردەوامی پشتیووانی و هاوکاری نێودەوڵەتی، هاوبەشکردنی هەواڵگری، هاوکاری دارایی و هەوڵە دیپلۆماسییەکان بۆ چارەسەرکردنی ئەم کێشەیە هۆکاری کاریگەر بۆ ڕووبەرۆ بوونەوەی ئەو مەترسییە دەبن.

هێشتا داعش وەک هەڕەشەیەکی بەردەوام بۆ سەر ئاساییشی عێراق و ناوچەکە دەمێنێتەوە. چارەسەرکردنی ئەم تەحەدایە پێویستی بە بەرنامەیەکى گشتگیر هەیە کە کردەوەی سەربازی، حوکمڕانی کاریگەر، بەشداریکردنی کۆمەڵگە و هاوکاری نێودەوڵەتی تێکەڵ بکات. عێراق و هاوبەشەکانی بە پێکەوە کارکردن دەتوانن بەردەوام بن لە لاوازکردنی داعش و بنیاتنانی ئاییندەیەکی سەقامگیرتر و پارێزراوتر بۆ ناوچەکە هەروەکوو سەرۆکى هەریَمیش لە دریَذەى قسەکانى باسى لیَوە کرد تا ئێستاش داعش سەرچاوەیەکی هەڕەشەیە بۆ ئاساییشى عێراق و بۆ هەرێمیش. کاتێک ساڵی 2014 داعش هێرشی کردە سەر عێراق، نەیوت ئەمە سونییە و ئەمە شیعەیە یان ئەمە کوردە! ئێمە هەموومان یەک تۆمەتمان لەسەر بوو کە عێراقی بووین و هات ئەوەی پێیکرا کردی. لە بەرەکانیشدا خوێنی هەمووان تێکەڵ بوو، پێشمەرگە، سەربازی عێراق و حەشد، ئەمانە پێکەوە لە پێناو بەرگری کردن لە عێراق شەهید کران، هیچ جیاوازییەک نەبوو لەو بابەتە. پێمانوایە ئێستاش عێراق پێویستیی بە پشتگیری و پشتیووانیی دەرەوە هەیە، بەتایبەتیی ئەمەریکا کە سەرۆکایەتیی ئەم هاوپەیمانێتییەی کردووە