سەمای ڕەنگەكان لە خەیاڵی هونەرمەند ڕۆژین حاجی حوسێن

چیرۆكی گوزارشتەكانی نوقم دەبن لە دەریای ڕەنگ و هێڵ و، هەندێك جار بۆشاییەكان ئاڵۆزیی چیرۆكەكانمان بۆ ڕوون دەكەنەوە,هەموو ئەمانە دەبن بە بەشێك لە سەمایەكی پڕ جوولەی ڕەنگ لەسەر فۆڕمی تابلۆكانی ڕۆژین حاجی حوسێن,زۆربەمان دەزانین هونەری دەربڕین لە هونەری نوێ لە دنیادا خوازی پشكی گەورەی هەیە، بۆیە ئەم هونەرمەندەش هەوڵی داوە لەو پەنجەرەوە توانا و خولیا و خەیاڵەكانی بكاتە فۆڕمی هونەری و نیشانمانی بدات.

هێزی دەربڕین لە كارەكانی ڕۆژیندا، هێزێكە زوو بیركردنەوەمان پەلكێش دەكات بۆ لای خۆی، لەپاڵ ئەمەشدا تەكنیك و ئاستی باڵای بەكارهێنانی ماتریالەكانی توانایەكی دیكەیە لە شارەزایی و تێڕوانینی هونەرمەندانەی بۆ ژیان و بۆ مرۆڤ.

ئەبستڕاكتی دەربڕینخوازی لەسەر بنەمای تەوژمێكی بەهێزی دەروونی دێتە پێشەوە و كەسی هونەرمەند پاڵنەرە بەهێزەكانی ناوەوەی دەخاتە سەر فۆڕمی كارە هونەرییەكەی، هێزی دەربڕینی ناوەوە لە جوولەی ڕەمەكی بۆ سەر پانتایی كارەكە لە تایبەتمەندییە زۆر دیارەكانی ئەم جۆرەیە لە كاری هونەری ئەبستڕاكتی گوزارشت ئامێز، لەم كاركردنەدا هونەرمەند جۆرێك لە ئازادیی ڕەمەكی وەردەگرێت بۆ ڕێكخستنەوەی جووڵەكردن بە هێڵ و بۆشایی و ڕەنگ، هەروەها دەرخستنی شێوەی جۆراوجۆری مەئلوف لە ئاوتلاینێكی نامەئلوفی كەمێك شێواو و، رەنگە هەندێجار كارێكی هونەری ئیجاب نەكات ئەو شێوانە نامەئلوفەش بەخۆیەوە بگرێت، بەڵكو بە گشتی مەبەستمان لە دەرخستنی شێوەیە لە كارە هونەرییەكاندا ئەمەش بە خاتری هەرچی بەهێزتر پیشاندانی بەرهەمە هونەرییەكەیە.

لە هەندێ كاتدا ئەم جۆرە ئەبستراكتە بە ئەبستراكتی میوزیكی ناو دەبرێت، چونكە ڕاستەوخۆ جۆرێك لە ئاواز و میلۆدی ڕەنگی بۆ بینین و هەستەوەرە جوانبینییەكانی تەماشاكار دەخولقێنێت، ئەمەش بەشێكە لە توانستی ئیستاتیكی بۆ كارەكە، بە جیا لە هێزی دەربڕینی هەستی بۆ كەسی تەماشاكار.

هەندێ جاریش وەك هونەری پەڵەی ڕەنگی دەبینرێت، چونكە كار دەكات بۆ نمایشی گوزارشتێك لە ڕێگەی پەڵەی ڕەنگی و سنووری هێڵ و بارستاییەكانی لە كارەكەدا.

ماتریاڵ و كەرەستەی بەكارهاتوو بایەخی زۆری هەیە لە تێكڕای فۆڕمی پیشاندراودا، چونكە هیچ مەرج نییە هونەرمەند دەستی بەسترابێت لە بەكارهێنانی ماتڕیاڵی باوی هونەردا، بەڵكوو ئازادییەكی ڕەهای هەیە لە بەكارهێنانی هەر شتێك بۆ فۆڕمی كارەكەی، بەتایبەت ئەوەی چەند زیاتر لە خزمەتی كارە هونەرییەكەیدا بێت.

چالاكییە نەستییەكان، یان بڵێین چالاكیی لاشعوری هونەرمەند سنووری بەهێزی دەربڕینەكانە و كارلێككاری ئەو نەستەشە كە دەگاتە هەمان چالاكیی لاشعور بۆ بینەر، لەوێڕا تەفسیری جیاواز و تەئویلی دەربڕینەكانی كارەكە شیتەڵ دەبێتەوە، خۆی دەرباز دەكات لە چاودێرییە هۆشیارییە سنووردارەكان، كە دادەتاشرێت بۆ كارەكە.

دەتوانین هونەری ئەبستراكتی دەربڕینخوازی وەك تایبەتمەندییەك بۆ مێژووی هونەری ئەمریكی بگەڕێنینەوە، كە بەردەبازێكی كاریگەرە لە هونەری مۆدێرندا لە نیۆیۆرك، بێگومان لە دوای پاریسی فەرەنسا كە پێگە كلتورییەكەی هیچ كاریگەریی نەكەوتە سەر.

هەندێ بیردۆزی گرنگ هەبوون لە گۆڕینی ئاراستەكانی ئەبستڕاكت لە شێوەی بینراوەوە بۆ شێوەی هەستی، هەندێ لە هونەرمەندان و نووسەرانیش وەك: «ئەندرێ بریتۆن» لە ڕێگەی دەربڕینی بیر و ڕاكانیانە توانییان ئەم ئاراستانە بگەیەننە ئەبستراكتی دەربڕینخوازی، هەرچەندە خۆی وەك كەسایەتییەكی سووریالی دەركەوت، بەڵام لەو وتارەیدا كە لە گۆڤاری (سووریالیزم) لە ساڵی 1929 بڵاوی كردووەتەوە بەناوی «هونەری سیحری»، تێیدا بانگەشە بۆ ئەوە دەكات كە دەبێت ئاراستەی هونەر بەرەو ئازادی بیركردنەوە بچێت و فكر سەربەخۆیی خۆی وەربگرێت لە كاركردندا.

هەروەها كتێبەكەی كاندینیسكی بەناوی «هونەری ڕۆحی» كە لە ساڵی 1911 بڵاو كراوەتەوە، وەك هونەری ڕەمەكی و بەریەككەوتنی ڕووداوی ناڕێكخراو بۆ بینین و خەون و وەهم و ڕوانینی كراوە بۆ دنیابینی ناوی ئەبستڕاكت دێنێت.

لە ساڵی 1940 لە نیۆیۆرك كۆمەڵێك لە هونەرمەندانی ئەبستراكتەر وەك لەدایكبوونێكی دیكە بۆ ڕێبازێكی دیكەی هونەری وەك مژدەیەك نمایشی سەركەوتنەكانیان كرد، بەڵام دواجار هەر چووەوە ناو سنووری ئەبستراكتەوە، چونكە كارەكانیان كاریگەریی «هنری ماتیس و پاپلۆ پیكاسۆ و خوان میرۆ» پێوە دیار بوو، جگە لە كاریگەری مەزهەبەكانی وەك سوریالیزم و كۆبیزم و فۆفیزم كە بەسەر كارەكانیانەوە دیاربوو.

لە هونەرمەندانی پێشەنگی ئەم بوارە «جاكسن پۆلۆك، هێلن فراكنتالێر، جۆن ماكلۆلین، میسشال تابی، ئیمێل شوماخر و....هتد، زۆری تر ناوە درەوشاوەكانی ئەم بوارەن.

زۆربەی ئەم بیردۆزە و ئایدییا گرنگانەش لە تابلۆكانی هونەرمەندی ڕۆژئاوای كوردستان ڕۆژین حاجی حوسێندا بەدی دەكرێن.