دیموكراسی بەهایەكی جیهانییە و پشت بە ئیرادەی گەلان دەبەستێت، بۆ ئەوەی ئازادانە گوزارشت لە ڕای خۆیان بكەن و، سیستمی سیاسی و كۆمەڵایەتی و كەلتووریی خۆیان دیاری بكەن و، بەشداریی تەواویش لە زۆربەی بوارەكانی ژیاندا بكەن. نەتەوە یەكگرتووەكانیش حكومەتەكان هان دەدات، بۆ بەهێزكردنی ئەو پڕۆگرامانەی كە لە ڕێگەی هاوكاریی نێودەوڵەتی و هەرێمایەتییەوە، بە ڕەچاوكردنی ئەو جیاوازییە پۆزەتیڤانەی كە دەكرێت وەك داهێنان چاویان لێ بكرێت لە پڕۆسە و بواری باشتر بە دیموكراتیزەكردندا دیموكراسی چەسپاوتر دەكەن.

هەموو هاوڵاتییەكیش گرنگە بە ماف و ئەركەكانی خۆی ئاشنا بێت، بەتایبەت لەو وڵاتانەی كە بە قۆناغێكی گواستراوەییدا تێپەڕ دەبن بەرەو دیموكراسییەكی باشتر، جا بە مەبەستی تێپەڕاندنی ماوەی یاسایی بانگەشەی هەڵبژاردن بە شێوەیەكی ئاسایی، دوو خاڵی سەرەكی پێویستن:

یەكەم: لە ڕووی ئاكاری گشتییەوە:

1- هەڵمەتی خۆناساندن هێمنی و ئارامیی پێویستە، نەك بانگەشەی توند.

2- دووركەوتنەوە لە بەكارهێنانی موڵكی گشتی، چونكە بەكارهێنانی موڵكی گشتی و ئەو شتانەی كە هی هەمووانن بۆ بەرژەوەندیی تایبەت، جۆرێكە لە گەندەڵی.

1- پێویستە ڕێز لە سیمبولە نەتەوەیی و ئایینیی و سیاسییەكانمان بگرین و، نابێت بێڕێزییان بەرانبەر بكرێت لە ژێر پەردەی هیچ پاساوێكدا.

4- پێویستە ئاكار و ئەخلاقی كوردەواریی خۆمان لە بەرچاو بێت بە بەردەوامی، چونكە كورد دەڵێت: «لەكاتی شەڕیشدا بەشی ئاشتی بهێڵەوە، یان كێو بە كێو ناگات، بەڵام مرۆڤ بە مرۆڤ دەگات و.. هتد.»

5- لە ڕووی كۆمەڵایەتییەوە پێویستە ئەوە ڕەچاو بكەین، كە نابێت لە هەڵمەتی هەڵبژاردندا دەست بۆ نهێنی و ژیانی تایبەتیی یەكدی ببرێت، چونكە ئەوە وەك لە قەدەغەكراوە یاساییەكانە، قەدەغەكراوی كۆمەڵایەتییشە لە عورفی كوردەواریدا.

6- پاڵێوراوان سوود لە ئەزموونی سەركەوتووی وڵاتانی جیهان وەربگرن لە بواری بانگەشەی هەڵبژاردندا.

دووەم: لە ڕووی ژینگەییەوە:

 بۆ ڕاگرتنی هاوسەنگی لە نێوان دوو مافی دەستووریی هەر هاووڵاتییەكدا كە یەكەمیان مافی خۆپاڵاوتن و دەنگدانە لە هەڵبژاردنێكی پاك و، دووەمیشیان مافی هەموو كەسێكە بۆ ژیان لە ژینگەیەكی سەلامەتدا، هەروەها پاڵپشت بە ماددەی 16 لە یاسای ژمارە 8ی ساڵی 2008ی پاراستن و چاككردنی ژینگە، پێویستە كۆمیسیۆن و كاندیدانی تاك و قەوارە سیاسییەكان لە كاتی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردندا پابەندی ئەم خاڵانە بن:

1- بە بەردەوامی كۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان، حزبە سیاسییەكان ئاگادار بكانەوە، لەو سزا داراییانەی كە ڕووبەڕوویان دەبێتەوە، لە حاڵەتی سەرپێچیكردنی یاساكانی ژینگە و شارەوانیدا.

2- پۆستەرەكان بە تێپ جێگیر بكرێن، نەك بە سیكۆتین، هەروەها بزمار بەكار نەهێنن بۆ داكوتینی لافیتە لەسەر درەختەكان و، بە لافیتەش درەختەكان دانەپۆشرێن، چونكە بەم كارە زیان بە درەختەكان دەگات و كرداری ڕۆشنەپێكهاتنیش كێشەی بۆ دروست دەبێت.

3- جوانبینی و پاراستنی هەستی بینین ڕەچاو بكەن لە هەڵبژاردنی شوێنی هەڵواسینی لافیتەكانیاندا، چونكە بە هەڕەمەكی هەڵواسین، دەبێتە هۆی شێواندنی هەستی بینین.

4- لافیتە و نووسینەكانیان لەسەر قوماش و كاغەز بن، نەك لەسەر فلیكس و نایلۆن، كە دواجار بە ئاسانی شی نابنەوە و زیان بە زۆرێك لە گیانەوەران و ڕووەك و خاكمان دەگەیەنن.

5- زیادەڕەویی نەكەن لە بەهەدەردانی كاغەز و كارتۆندا، چونكە بە شێوەی سەرەكی كاغەز و كارتۆن بەرهەمی بڕینەوەی درەختەكانن.

6- ماددەی پلاستیكی و نایلۆنی نەدرێتە دەنگدەر وەك بانگەشە، لە حاڵەتی گردبوونەوەی جەماوەرییشدا پێویستە هەڵسووڕاوانی هەمان لیست دەبەی ئاو و پاشماوەی شتەكان كۆ بكەنەوە، چونكە خاشاك زیان بە ژینگە و مرۆڤ دەگەیەنێت.

7- بەكارنەهێنانی پاركە گشتییەكان و باخچەی نێو گەڕەكەكان بۆ بانگەشە.

8- بەكارهێنانی شاشەی گەورەی ئەلكترۆنی و تەلەفزیۆنی لە شوێنە گونجاوەكاندا.

9- هاندانی لیستەكان بۆ زیاتر بەكارهێنانی سایتە ئەلكترۆنییەكان و پەیجەكانی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان لە هەڵمەتی هەڵبژاردندا.

10- كۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان ناوی ئەو لایەن و قەوارە سیاسییانە ئاشكرا بكات، كە پابەندی یاسا و ڕێنماییە ژینگەییەكان نابن.

11- خۆ بەدوورگرتن لە بەكارهێنانی قافڵەی ئۆتۆمبێل وەك شێوازێكی بانگەشە، چونكە بەكارهێنانی هۆڕن زیان بە هەستی بیستن و باری دەروونیی هاووڵاتیان دەگەیەنێت و، دووكەڵی ئەگزۆزیش زیان بە كۆئەندامی هەناسەی مرۆڤەكان دەگەیەنێت.

12-كۆمیسیۆن هاوكار بێت لەگەڵ ڕێكخراوەكان و بۆردی ڕێكخراوە ژینگەییەكاندا، بۆ ئەوەی بەدواداچوون بۆ پێشێلكارییە ژینگەییەكان بكەن.

3- كۆمیسیۆن بە هاریكاری لەگەڵ میدیاكاندا هەوڵ بدات بۆ تێهەڵكێشكردنی بابەتەكانی ژینگەپارێزی لەگەڵ هەڵمەتی هەڵبژاردندا.