پەروەردەکردنی داهێنان و بەرپرسیارێتی: ڕێگای خوێندکار بۆ سەرکەوتن و كارامه‌یی
ده‌رون شوان رفعت
خوێندکاران ئەو تاکانەن کە بە ئارەزووی زگماکی خۆیان بۆ فێربوون و گەڕان و گەشەکردن پێناسە دەکرێن و هێزی بزوێنەرە بۆ گەڕانیان بۆ زانین و تێگەیشتن لە جیهانی دەوروبەریان. خاوەنی توانای شیکردنەوە و ڕەخنەگرتنن، ئەو کارامەییانەی کە پێویستن بۆ پەرەپێدانی بیرکردنەوەی ڕەخنەیی و تواناکانی چارەسەرکردنی کێشەکان. بە بەشداریکردن لەگەڵ زانیارییەکان بە شێوەیەکی شیکاری، خوێندکاران دەتوانن نەخشەکان جیابکەنەوە، دەرەنجامەکان دەربکەن و بڕیاری ئاگادارانە بدەن، کە لە هەردوو چوارچێوەی ئەکادیمی و جیهانی ڕاستەقینەدا بەنرخن.
توانای تێگەیشتن و قبوڵکردنی بۆچوونە جیاوازەکان یەکێکی دیکەیە لە تایبەتمەندییەکانی خوێندکاران. لە جیهانێکدا کە تادێت بەیەکەوە گرێدراو و هەمەچەشنتر دەبێت، ئەم کارامەییە گرینگە بۆ پەروەردەکردنی هاوسۆزی و پێشخستنی گشتگیری. ئەو خوێندکارانەی کە بەر دیدگای جۆراوجۆر دەکەون، دەتوانن باشتر ئاڵۆزییەکانی پرسە جیهانییەکان و نوانسەکانی ئەزموونە مرۆڤییەکان بزانن. ئەم کراوەییە بەرامبەر بە دیدگا جیاوازەکان تەواوکەری ئازادی ڕادەربڕینیان دەبێت، ئەمەش ڕێگەیان پێدەدات بیرکردنەوە و بیرۆکەکانیان بە متمانەوە بخەنە ڕوو. توانای پەیوەندیکردن بە شێوەیەکی کاریگەر بۆ هاوکاری و سەرکردایەتی زۆر گرنگە، کە خوێندکاران بەهێز دەکات بۆ بەشداریکردنی مانادار لە گفتوگۆ و مشتومڕەکاندا.
بوێری تایبەتمەندییەکی دیاریکەری خوێندکارانە، چونکە زۆرجار پێویستە لە ناوچەی ئاسوودەیی خۆیان دەربچن بۆ ئەوەی بەشداری بابەتگەلێکی چالاک و ئەزموونی نوێ بکەن. ئەم ئازایەتییە تەنها لە کارە ئەکادیمییەکاندا سنووردار نییە بەڵکو درێژدەبێتەوە بۆ گەشەکردنی کەسی و خۆدۆزینەوە. ئەو خوێندکارانەی کە ئامادەن مەترسی بکەن و نادڵنیایی لە باوەش بگرن، ئەگەری داهێنان و گۆڕانکاری زیاتریان هەیە. ئەوان ناترسن لە پرسیارکردن لە دۆخی ئێستا یان تەحەدای حیکمەتی ئاسایی کە بۆ پێشکەوتنی کۆمەڵگا پێویستە.
داهێنان سیفەتێکی دیکەی بەرچاوی خوێندکارانە. لە ڕێگەی بیرکردنەوەی داهێنەرەوەیە کە دەتوانن لە گۆشەنیگای جیاوازەوە لە کێشەکان نزیک ببنەوە و چارەسەری پەرەپێبدەن. داهێنان تەنیا لە هونەردا قەتیس نییە؛ پێکهاتەیەکی گرنگی لێکۆڵینەوەی زانستییە، داهێنانی تەکنەلۆژی و وەبەرهێنانە کارگێڕییەکان. ئەو خوێندکارانەی کە داهێنانەکانیان بەکاردەهێنن دەتوانن بیرۆکەکان بگۆڕن بۆ واقیع، بەشدارییەکی بەرچاو لە بوارەکانی ئارەزووی خۆیاندا بکەن.
جێبەجێکردنی چارەسەری داهێنەرانە پێویستی بە لێهاتوویی سەرەتایی و بەرپرسیارێتی داهاتوو هەیە. پێویستە خوێندکاران شارەزا بێت لە کارامەیی بنەڕەتی وەک خوێندەواری، ژمارە و لێهاتوویی دیجیتاڵی بۆ ئەوەی لە جیهانی مۆدێرندا گەشە بکەن. ئەم کارامەیییانە بنەمای بنیاتنانی بیرکردنەوەی پلە باڵا و شارەزایی تایبەتمەندن. لەگەڵ بەدەستهێنانی ئەم لێهاتووییانەی خوێندکاران، باشتر ئامێری پێویستیان بۆ دابین دەکرێت بۆ ئەوەی بە ئاڵۆزییەکانی سەدەی بیست و یەکەمدا بڕۆن و بەرپرسیارێتیەکانی داهاتوو لە ئەستۆ بگرن.
بەرپرسیارێتی داڕشتنی داهاتوو بە قورسی لەسەر شانی خوێندکارانە. وەک پێشەنگ و داهێنەر و گۆڕانکاری سازەکانی سبەینێ، ڕۆڵێکی گرنگیان هەیە لە ڕووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگە جیهانییەکانی وەک گۆڕانی کەشوهەوا، نایەکسانی کۆمەڵایەتی و تێکچوونی تەکنەلۆژی. بە پەرەپێدانی هەستێکی بەهێزی بەرپرسیارێتی، خوێندکاران دەتوانن بەشدارییەکی ئەرێنی لە کۆمەڵگادا بکەن و کاربکەن بۆ دروستکردنی جیهانێکی دادپەروەرانەتر و بەردەوامتر.
لە کۆتاییدا، خوێندکاران تاکێکی فرەلایەنەن و ئارەزووی قووڵیان هەیە بۆ فێربوون و شیکردنەوە و داهێنان. توانای تێگەیشتن لە دیدگا جۆراوجۆرەکان و دەربڕینی ئازادانەیان بە بوێری و داهێنەریی و لێهاتوویی بنەڕەتییان تەواوکەرە. لەگەڵ ئامادەکارییان بۆ وەرگرتنی بەرپرسیارێتیەکانی داهاتوو، زۆر گرنگە ئەم سیفەتانە پەروەردە بکرێت و ئەو پشتگیری و دەرفەتانەیان بۆ دابین بکرێت کە پێویستیانە بۆ گەشەکردن. بەم کارە، ئێمە خوێندکاران بەهێز دەکەین بۆ ئەوەی توانا تەواوەکانیان بەدیبهێنن و ببنە بەشداربووی چالاک بۆ داهاتوویەکی باشتر بۆ هەمووان.
ده‌رون شوان رفعت
نوسه‌ر و مامۆستای ڕاهێنه‌ر – ئاماده‌یی
ب. په‌روه‌رده‌ی ناوه‌ندی هه‌ولێر2024
