پانێڵەكانی وزەی خۆر: دروستكردن و بەكارهێنان، كۆكردنەوە و ڕیسایكلین

پانێڵەكانی وزەی خۆر: دروستكردن و بەكارهێنان، كۆكردنەوە و ڕیسایكلین

 

 

وێڕای سوودە زۆرەكانی بەرهەمهێنانی وزەی كارەبا لە ڕێگەی پانێڵەكانی وزەی خۆرەوە، بەڵام لە ئێستادا گرفتێكی كۆمپانیاكانی دروستكردنی پانێڵەكانی وزەی خۆر لەوەدایە كە زۆر لایەنی شاراوەیان هەیە و نایانەوێت ڕوناكییان بخرێتە سەر، بەتایبەت كە پڕۆسەی دروستكردنی پانێڵەكانی وزەی خۆر ماددەی كیمیایی وەك هایدرۆكسیدی سۆدیۆم و ئەسیدی هایدرۆفلۆریكی تێدا بەكار دەهێنرێت، ئەمە سەرباری بەكاربردنی بڕێك لە ئاو و وزەی كارەبا، لە كۆتایی تەمەنی كاریشیاندا دەبنە خاشاك و پاشماوەیەك كە پێویستییان بە چارەسەركردنە، هەروەها داتایەكی ورد نادەن لە بارەی زیانەكانی كاریگەرییە ژینگەییەكان بەهۆی دروستكردنی پانێڵەكانی وزەی خۆرەوە.

بەپێی توێژینەوەیەكی زانكۆی (نۆرس وێسترن) و دامەزراوەی (ئارگۆنی ناشناڵ لابوراتۆری) دەركەوتووە كە كاریگەریی كاربۆن لە پانێڵەكانی وزەی خۆر لە كۆماری (چین) دوو ئەوەندەی ئەوانەی ئەوروپان، بەهۆی ستانداردەكانی چین و كاركردنی كارگەكانیان بە خەڵوزی بەردین، تەنانەت یەكێك لە كارگەكانی كۆمپانیای چینكۆ سۆلار لە هەرێمی چیچیانگی ڕۆژهەڵاتی چین پاشماوەی ئاوەڕۆ ژەهراوییەكان ڕۆ دەكاتە نێو ڕووبارێكی نزیك، بەهۆی پابەندنەبوون بە یاسا و ڕێنماییەكانی تایبەت بە چارەسەركردنی پاشماوە ئەلكتڕۆنییە مەترسیدارەكان.

ئەمە لەكاتێكدا ئەگەر كۆمپانیاكان لەماوەی (10) تا (15) ساڵی داهاتوودا پشت بە تەكنۆلۆژیای ژینگەدۆست ببەستن، دەتوانن ڕیسایكلینی پانێڵە لەكاركەوتووەكان بكەن و پانێڵی نوێیان لێ دروست بكەن، بەمەش پانێڵە كۆنەكان نابنە خاشاك و پاشماوەی زیانبەخش، چونكە بەپێی ڕاپۆرتێكی گۆڤاری دیسكەڤەری ئەمریكا هەزاران تۆن لە پانێڵی لەكاركەوتوو لە ڕێگەدان بۆ فڕێدان بەهۆی تەواوبوونی تەمەنی دیاریكراویانەوە، كە ئەو تەمەنەش لە نێوان (20) هەتا (30) ساڵ دەخایەنێت و بە فڕێدانی ئەو پانێڵانەش زیانێكی زۆر بەر ژینگە دەكەوێت، چونكە بە شێوەیەكی گشتی پانێڵەكانی وزەی خۆر لە ساڵی (2000)ـەوە زیاتر بەكارهێنراون، بۆیە ئێستا دوای تێپەڕبوونی زیاتر لە (20) ساڵ زۆربەی ئەو پانێڵانە تەمەنیان بەسەر چووە و، وڵاتانیش یان وەك پاشماوە فڕێیان دەدەن بەمەش كانزا ژەهراوییەكانی نێویان دەچنە ژێر خاك و ئەگەر بگەنە سەرچاوەكانی ئاوی ژێر زەوییش مەترسیی دروست دەكەن لەسەر تەندروستیی گشتی، یان هەناردەی وڵاتانی هەژار و تازەپێگەیشتوویان دەكەن و زیانەكەی لە خۆیان دوور دەخەنەوە.

بۆیە لە چەند ساڵی داهاتوودا كێشەی پاشماوەی ئەم پانێڵە لەكاركەوتووانە بەپێی ڕاپۆرتی گۆڤاری دیسكەڤەری ئەمریكا لە ساڵی (2050)دا دەگەنە نزیكەی (80) هەشتا ملیۆن تۆن.

بۆیە ئێستا (فێرست سۆلار) وەك گەورەترین كۆمپانیای پانێڵەكانی وزەی خۆر لە ئەمریكا، دەزگای ئەوتۆی هەیە كە توانای دەرهێنانی (90%)ی ماددەكانی نێو پانێڵەكانی هەیە و، دواتریش ڕیسایكلینیان دەكاتەوە بۆ دروستكردنی پانێڵی نوێ.

هەروەها كۆمپانیای (ڤیۆلیا)ش كە كۆمپانیایەكی فەڕەنسییە بۆ ئیدارەدانی پاشماوەكان، یەكەم كارگەی لەسەر ئاستی ئەوروپا دروست كردووە بۆ ڕیسایكلینكردنی پانێڵە لەكاركەوتووەكانی بەرهەمهێنانی كارەبا لە وزەی خۆر، كۆمپانیای (ڤیۆلیا) ئەوەشی ڕاگەیاندووە كە هەوڵ دەدات بۆ بنیاتنانی كارگەی زیاتری هاوشێوە، لەبەرئەوەی پێشبینیی هەزاران تۆنی دیكەی پانێڵە لەكاركەوتووەكانی بەرهەمهێنانی كارەبا لە وزەی خۆر دەكرێت، كە لە ساڵانی داهاتوودا تەمەنی كاركردنیان بەسەر دەچێت.

شایانی باسە ئەم كارگەیەی كە دەكەوێتە باشووری فەڕەنسا لە رێگەی گرێبەستێكی لەگەڵ ڕێكخراوی (بی . ڤی. سایكڵ فڕانس) كە پسپۆڕە لە بواری ڕیسایكلین لە كەرتی وزەی خۆردا، تەنیا لەساڵی (2018)دا نزیكەی (1800) تۆنی لە پانێڵە لەكاركەوتووەكان ڕیسایكل كردووەتەوە.

بەپێی پێشبینییەكانی ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزە نوێبوەوەكان(ئایرینا) لە ساڵی (2050) بارستەی پانێڵە لەكاركەوتووەكان دەگاتە پێنج ملیۆن تۆن لەساڵێكدا، ئەوساش ڕیسایكلینی ئەم پانێڵانە دەبنەجۆرێك لە هەلی كار و، حكومەتەكانیش ئاسانكاریی دارایی دەكەن بۆ كۆمپانیاكانی ڕیسایكلین و باج و پێبژاردنیش دەخەنە سەر ئەو لایەن و شوێنانەی كار دەكەن لەسەر خستنە ژێرخاكی پانێڵ و ماددە پێكهێنەرەكانی، كە لە بنەڕەتدا وەك كەرەستەی خاو بەم ڕێژانەن:

زیو(47%)، ئەلۆمینیۆم (26%)، سلیكۆن(11%)، مس(8%)، شووشە(8%).

هەرچەندە لە ئێستادا كۆماری چین و ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا دوو گەورەترین بەكارهێنەری پانێڵەكانی وزەی خۆرن بۆ بەرهەمهێنانی وزەی كارەبا، بەڵام ئەوروپا زیاتر ڕێكار و ڕێوشوێنی ئەوتۆی گرتووەتەبەر بۆ پابەندكردنی كۆمپانیای پانێڵەكانی وزەی خۆر لە ڕووی بەرپرسیاركردنیان بۆ ڕیسایكلینكردنەوەی پانێڵە لەكاركەوتووەكان و چارەسەركردنی پاشماوەكانیان.

بۆیە یەكێتیی ئەوروپا كۆمپانیاكان بەرپرسیار دەكات لەوەی دوای فرۆشتنی پانێڵەكان، كۆكردنەوە و ڕیسایكلینكردنیشیان لەئەستۆ بگرن و تێچووی ڕیسایكلینەكەش بخرێتە سەر نرخی فرۆشتنیان، هەرچەندە ئەمەش زیادەخستنە سەر كڕیارە، بەڵام بەسوودی ژینگە و مرۆڤایەتی تەواو دەبێت.

 

Top