تەون هونەر پیشەیەكی ناوازە
بەر لەوەی كاڵا و بەرهەمی شۆڕشە پیشەسازییەكەی ئەوروپا بگاتە كوردستان، لە وڵاتی ئێمەدا زۆربەی پێداویستەكانی ژیانی خەڵك، هەر لە ناوخۆی كوردستاندا دەهاتە بەرهەم و دروست دەكرا. كوردستانیان كۆمەڵگەیەكی خۆبژێو بوون، هەموو جۆرە خۆراك و كەل و پەل و پێداویستێكی ژیانی خۆیان، هەر لە كوردستاندا بەرهەم دەهێنا.
ئا/ تاریق كارێزی
قسەی ئێمە لێرەدا لە بارەی پیشەی تەونە. تەونكاری زیاتر پیشەیەكی ژنانە بوو، پیاو جۆڵایی دەكرد. ژنانی كوردستان بە دەزگای تەون گەلێك جۆر ڕایەخ و پێخەفیان دروست دەكرد، وەك جاجم، مافوور، لاكێش، شاڵ و شەپك، بەرماڵ، گلیم و هی دیكەش. سەلیقەی مرۆڤی كوردستانی وایە، دنیا ڕەنگاوڕەنگ دەبینێت، ئەمەش لە ژینگەی كوردستانەوە سەرچاوەی گرتووە، چونكە ژینگەی كوردستان لە چوار وەرزی ساڵدا دنیایەكی ڕەنگستان ئاسا پیشان دەدات. ئیدی بۆیە مرۆڤی كورد هێندە خولیای دنیای ڕەنگ و جوانییەكەی دەبێت، بە چەشنێك ڕەنگ تێكەڵ بە هەست و نەستی كوردستانیان بووە و دەبێت.
ئەم پەیوەست بوونە هەستەكی و نەستەكییە بە ڕەنگ وای كردووە، كورد و ڕەنگ ببنە دووانەیەكی لە یەكدی دانەبڕاو. ئێوە سەرنج بفەرموون، دەسماڵی ژنان، كڵاوی سەری پیاوان، دەسرازە و بازبەندی منداڵە كۆرپەی ناو لانك، پشتێنی پیاوان و جلی ژنانی كورد، چەندە پڕ ڕەنگ و تێر ڕەنگن. ئەم خولیایەی ڕەنگخوازی بۆ هەموو كایەیەكی ژیانی مرۆڤی كوردستان پەلی هاویشتووە. بۆیە كاتێك ژنانی كورد تەونیان كردووە، بەرهەمەكەیان تابلۆیەكی ڕەنگینی پڕ لە نەخش و نیگار و شێوە بووە.
كفری شاری كولتوور و هونەر، یەكێكە لەو شارە دەگمەنانەی گەرمیان، كە هەردەم خەڵكەكەی بایەخێكی زۆر بە كولتوور و كەلەپوور و میراتی شارستانیی كوردستان دەدەن، شارێكی زیندووی هونەرپەروەر و كولتوورخوازە، ئەمەش لە شەقام و كووچە و كۆڵان و بینای ئەو شارەدا، لە هەموو گۆشە و كەنارێكی شاردا بەدی دەكرێت و ئەرێنی ڕەنگی داوەتەوە. لەم گۆشەنیگایەوە، كارێكی چاوەڕوان كراوە كە دەستەبژێری كفری بە پشتیوانیی (ڕێكخراوی هاوكاریی ئەڵمانی)، خولێك لە شارەكەدا بۆ هونەر پیشەی تەون بكەنەوە، كە چەندین گەنجی شارەكە بە تایبەت لە كچان، لەو خولەدا بەشدار بوون. هەنگاو هەڵهێنان بەرەو گەشە پێدانی هونەر پیشەیەكی دێرین و ڕەسەنی كوردەواری، كارێكە خزمەت بە میراتی شارستانی و كەلەپووری میللیی كورد دەكات، لە هەمان كاتدا ڕەگەزێكی گرنگی میراتی شارستانیمان، زیندوو دەكەینەوە، یادی ڕابردووی پێ دەكەینەوە، ئێستاشمانی پێ دەوڵەمەند دەكەین.
زۆرن ئەو هونەرمەند و مامۆستایانەی هونەر، كە بۆ گەشە پێدانی لایەنی هونەر و كولتوور و میراتی شارستانیی شاری كفری چەشنی مۆم دەسووتێن، وەك ستوون و دیرەگ وان بۆ پاڵپشتی كردن و پێگەیاندنی نەوەی نوێ و ئاشنا كردنیان بە هونەری خۆماڵی و هونەری جیهانی. گوڵاڵە حەمید هونەرمەندی شێوەكار و مامۆستای هونەر، یەكێكە لەو چرایانەی هەردەم شاری كفری ڕۆشن دەكەنەوە، لەم خولی تەونەی بە پشتیوانیی ڕێكخراوی هاوكاریی ئەڵمانی كرایەوە، ڕۆڵی كارای هەبوو، بە تابلۆیەكیش هەست و خولیا و خۆشەویستیی خۆی بۆ تەون و بەشدارانی خولەكە دەربڕی. مامۆستا گوڵاڵە سێ سیمبوڵی لە تابلۆكەیدا، (نەخش، تاوس، كچ) بەرجەستە كردووە، هەر یەكەشیان هێز و گوڕ و تینی هێماییان هەیە، نەخش ئاماژە بە هونەرارای پیشەی تەونكارییە، تاوس نیشانەیە بە ڕەنگینی، كچیش پیشەكاری هونەری تەونە.
