هەردوو ڕێكخراوی یەكێتی قوتابیانی كوردستان و یەكێتی لاوانی دیموكراتی كوردستان لە 18ی شوباتی ساڵی1953 دامەزراون، هەر لەگەڵ دامەزراندنیشیان، بوونە بەشێكی گرینگ لە خەباتی پیشەیی و جەماوەریی ئەو قۆناغەی كوردستان و تاوەكو ئێستاش لەگەڵ ڕەوت و سەردەمە جیاوازەكان خۆیان گونجاندووە. یەكێتی قوتابیان و لاوانی دیموكراتی كورستان، دوو ناوەندی گرینگ و كاریگەرن بۆ پێگەیاندنی سەدان كادری پێشكەوتوو لە هەموو بوارەكاندا و دوو قوتابخانەن بۆ دروستكردنی دەیان سەركردەی كوردستان و بە درێژایی مێژووی تەمەنی ئەم دوو ڕێكخراوە، ئەوەیان سەلماندووە كە دیدگایان زۆر ڕۆشن بووە بۆ پێگەیاندن و هەمیشە لە پێگەیاندنی نەوەی ڕۆشنبیر و خاوەن مەعریفەدا پێشەنگ بوون، بەردەوام هەوڵی ئەوەیان داوە، بە بێ جیاوازیی ڕەگەزی، تاكی كارامە و بەتوانا پێبگەیەنن. هەر بۆ نموونە لەیلا قاسم یەكەم ئافرەتی كورد بوو كە لە ساڵی 1974 لەلایەن حكومەتی عێراقەوە لەسەر بیروبۆچوونە ڕەواكانی لە سێدارە درا، ئەو خانمە شۆڕشگێڕە لە قوتابخانەی یەكێتی قوتابیانی كوردستان فێری خەبات و تێكۆشان بوو. لە ساڵیادی دامەزراندنی ئەم دوو ڕێكخراوە دەپرسین: ئایا گرینگیدان بە ڕۆڵی گەنج و لاوی كورد لە دۆخی ئێستای كوردستان تا چەند پێویستە؟ بەشداربووانی ئەم ڕاپۆرتەی گۆڤاری گوڵان وەڵامی پرسیارەكە دەدەنەوە.

 

گوڵان: كۆمەڵایەتی

 

مەیسەر نهێلی، سكرتێری یەكێتی لاوانی دیموكراتی كوردستان لە ساڵیادی ١٨ی شوبات و 71 ساڵەی دامەزراندنی یەكێتی لاوانی دیموكراتی كوردستان و لە لێدوانێكیدا بۆ گۆڤاری گوڵان، سەرەتا پیرۆزبایی ئاراستەی سەرجەم لاوانی كوردستان دەكات و سەری ڕێز و نەوازش بۆ شەهیدانی ڕێگەی ڕزگاری كوردستان دادەنوێنێت و دواتر دەڵێت: «بە بۆنەی حەفتاو یەكەمین ساڵەی دامەزراندنی یەكێتی لاوانی دیموكراتی كوردستان، لەژێر دروشمی «من خاوەنی ئەم نیشتیمانەم» لە زاخۆ تا خانەقین چالاكیمان ڕاگەیاندووە، كە بریتین لە چالاكیی ڕۆشنبیری و وەرزشی و هونەری، چارەسەرییەكانی كێشە و گرفتەكانی لاوان، هاوكات لە بوارە جیاجیاكاندا لە سەرتاسەری كوردستان سیمینار و كۆنفڕانس ڕێكدەخەین. بێگومان ڕۆڵی گەنج لەو قۆناغە ڕۆڵێكی هەرە گرینگە كە چۆن لە ڕابردوو بەرگری لەگەڵ و نیشتمان كردووە، ئەوڕۆش بە ڕێبەرایەتیی سەرۆك بارزانی لاوانی دیموكراتی كوردستان ئەمساڵ دەبێت بە هەمان بەرنامە و لەسەر هەمان پرەنسیپ ئامادە بین بۆ پاراستنی ئەم نیشتمانە و لەم قۆناغە گرینگتر لەوە نییە كە بەرگری لە خاك و نیشتمان و ئاڵامان بكەین. جەنابی سەرۆك بارزانی بەردەوام حیسابی لەسەر ئیرادەی لاوانی كورستان كردووە، لە وتارێكیش جەنابیان فەرموویانە ((ئەوانەی كە خەون دەبینن زەرەر بە هەرێمی كوردستان بگەیەنن. دەبێت بزانن هەرێمی كوردستان بە خوێنی هەزاران ڕۆڵەی ئەم وڵاتە دروست بووە و دیسان منداڵەكانی ئەو شەهیدانە ئەم وڵاتە دەپارێزن))، ئێمەش وەكو پارتی دیموكراتی كوردستان لەسەر ئەو ڕێچكەیە بەردەوامین و تاوەكو لەسەر ڕێبازی پیرۆزی بارزانی بەردەوام بین لە خەبات و خزمەتكردن سڵ ناكەینەوە. بۆ پاراستنی نیشتمانیش ڕۆڵمان ئەوەیە كە دەبێت پاڵپشتی حكومەتی هەرێمی كورستان بین. چاكسازی و ئاوەدانی ئەركی ئێمەیە و دەبێت بەردەوام بین لە خزمەتكردن و ماندووبوون و پاراستنی هەرێمی كوردستان و خەڵكەكەی و دۆزی ڕەوای وڵاتەكەمان».

سكرتێری یەكێتی لاوانی دیموكراتی كوردستان، جەخت لەوە دەكاتەوە كە «لاوانی گەلی كوردستان لە شۆڕشی ئەیلوول و گوڵانی پێشكەوتنخواز، دوای سەرهەڵدان و دوای ڕووخانی ڕژێمی بەعس ڕووبەڕووبوونەوەی شەڕی دژی داعش ڕۆڵیان هەبووە، هەم لە شۆڕش و ڕاپەڕینەكاندا هەمیش لە دروستكردنی ئەم وڵاتەدا لە ناوەندی خوێندن و ئەكادیمیا و ئابووری و هەموو بوارەكانی دی»، گوتیشی: «كاری سەركردە ڕاستەقینەكانی ئێمە لە دەستپێكی بزاڤیان و ماندووبوونی خەباتیان بۆ پاراستنی ئەم وڵاتە دروستكردنی كیانێكی سەربەخۆ بووە. بارزانیی باوك لە تەمەنی 17 ساڵیدا بوو، بە هانای مەملەكەتی شێخ مەحموودی حەفید چوو. سەرۆك بارزانی تەمەنی 16 ساڵان بوو، دەستی دایە چەك بۆ ئەوەی بەرگری لە وڵاتە بكات. ئەمڕۆ لەم قۆناغەدا بەشێوەیەكی دی و بە فۆڕمێكی دیكە پێویستە لاوانی كوردستان خزمەتی گەل و نیشتمان بكەن، بۆ ئەوەی بتوانین كە چۆن ئێمە شانازی بە باب و باپیران و سەرۆك و سەركردەكانی خۆمان دەكەین نەوەكانی داهاتووش شانازی بە ئێمەوە بكەن».

شنیا هۆشیار كارگێڕی لقی هەڵەبجەی (ی،ق،ك) سەبارەت بە هەمان پرس دەڵێت: «توێژی قوتابیان لە هەر كۆمەڵگەیەكدا بایەخی خۆی هەیە و بە گرینگییەوە مامەڵەیان لەگەڵ دەكرێت، بێگومان بۆ هەرێمی كوردستانیش بایەخی ئەم توێژە زۆرتر و گرینگترە، بەو پێیەی قوتابیانی ئێستا دەبنە كەسایەتییە گرینگەكانی داهاتووی وڵات، بۆیە هەتا لاوان بەتواناتر و لێهاتووتر بن، ئەوا داهاتوویەكی بەهێزتر دروست دەبێت. قوتابیان بەو پێیەی بەشێكی زۆریان دەكەونە تەمەنی لاوێتییەوە كە قۆناغێكی پڕ وزە و واتایە بۆیە بەوە جیادەكرێنەوە كە خاوەنی دونیابینیی نوێن و خواستی تازەگەریان هەیە و توێژێكن هەمیشە زۆر زوو كاریگەر دەبن بە گۆڕانكاری و پێشكەوتنەكان و كارلێكیان لەگەڵ دەكەن. هەر بۆیە بیرۆكەی داهێنەرانە لای قوتابیان چرۆدەكات و دەبێتە پڕۆژە و زۆرجاریش پڕۆژەی گەورەی لێ دەكەوێتەوە، قوتابیان و لاوان میكانیزمێكی گرینگی پارێزگاریكردن لە كەلتوور و ناسنامەی نەتەوەیی ونیشتمانین، چونكە ئەوانن كە بەها نیشتمانییەكانیان تیادا دەچێنرێت لە ڕێگەی پەروەردە و فێركردنەوە.

قوتابیان سامانێكی گرینگی نیشتمانیی وەهان بۆ هەرێمی كوردستان، كە دەتوانرێت ئامادە بكرێن وەك بونیادنانی ئایندەی گەشتر بۆ كوردستان، بە جۆرێك كە پسپۆڕییە جیاوازە زانستییەكان فەراهەم بكەن لە داهاتوودا و بەوەش دەبنە كادری پیشەیی بۆ خزمەتكردن لە بواری پسپۆڕیی خۆیان و پەرەپێدانی ژێرخانی كەرتە جیاوازەكانی نیشتمان».

شنیا هۆشیار ئەوەشی دووپات كردەوە كە قوتابیان بۆ ئەوەی بتوانن ڕۆڵی خۆیان ببینن لە ئێستا و داهاتوودا، پێویستە گرینگی و بایەخی خۆیان بزانن و هۆشیارییان هەبێت بەرانبەر بە ماف و ئەركەكانی خۆیان، بێگومان ئەمەیش بەوە دێتەدی كە قوتابیان لە ڕێكخراوە پیشەییەكاندا خۆیان ڕێكبخەن و ڕێكخراوەكان بكەنە چەتری بەرگریكردن لە ماف و تواناكانیان بۆ ئەوەی توانا هاوشێوەكان و هیوا لەیەكچووەكان بە باشترین شێوە ئاراستە بكرێن لەپێناو نەخشاندنی داهاتوویەكی گەش بۆ نیشتمان و تێپەڕاندنی ئالنگارییەكان، كە بێگومان یەكێتی قوتابیانی كوردستان ئێستا بەوپەڕی توانایەوە بەم ئەركە هەڵدەستێ و خۆی وەك سایەی كۆكەرەوەی جیاوازییەكان خستووەتە خزمەتی گشت قوتابییانەوە بەبێ جیاوازیی بیر وئایدیۆلۆژیا، تەنیا ئەوەندە بەسە ستراتیژیی نیشتمانپەروەری و خزمەتی نەتەوەیی ئامانج بێت».

نێچیرڤان كەلاری سكرتێری یەكێتی قوتابییانی كوردستان، سەرەتا بەمجۆرە ساڵیادی ١٨ـی شوبات پیرۆز دەكات: «لە یادی ١٨ـی شوبات، ٧١ـەمین ساڵیادی دامەزراندنی هەر دوو ڕێكخراوی یەكێتی قوتابیانی كوردستان و یەكێتی لاوانی دیموكراتی كوردستان، گەرمترین پیرۆزبایی ئاراستەی كادیر و ئەندامانی هەر دوو ڕێكخراو و سەرجەم قوتابیان و لاوانی كوردستان دەكەم». هاوكات دەڵێت: «گەنجان لە هەموو كۆمەڵگەیەكدا، ئەو سەرمایە مرۆییەن، كە كۆڵەگەیەكی بنەڕەتی پرۆسەی پێشكەوتن و گەشەسەندنی كۆمەڵگەكانن، لە سەرجەم كایە و بوارە جیاوازەكاندا. گەنج، كە بە حەماسەت و حەز و خولیای لە بن نەهاتوو بۆ فێربوون و هەوڵدان و بزێوی و توانای خۆپێگەیاندن و پشت بەخۆبەستن و داهێنان و ڕۆحییەتی هاوكاری دەناسرێتەوە، هەمیشە ئەو كارەكتەرە بووە، كە گۆڕانكاری دروست كردووە».

 گوتیشی: «ئەگەر ئاوڕێك لە مێژووی دوور و نزیك بدەینەوە، دەبینین گەنج و لاوی كورد، چەند لەخۆبردووانە و خۆنەویستانە لە پێناو ئامانجەكانی گەلەكەیدا تێكۆشاوە و خۆی كردووەتە قوربانی، ئەمە جگە لەوەی كە هاوتەریب لەگەڵ خەبات و تێكۆشاندا، بەردەوام بووە لە خۆپێگەیاندن بۆ ئەوەی هەموو توانا هزرییەكانیشی بخاتە خزمەت كوردستان. ئێستا و لەگەڵ ئەو گۆڕانكارییە خێرایانەی كە مرۆڤایەتی بەخۆیەوە دەیبینێت و، پێشهات و ڕووداوەكانی نێودەوڵەتی و هەرێمی و كاریگەرییەكانیان لەسەر كوردستان، گەنجانی كوردستان بە كاركردن لەسەر پەرەپێدان بە توانا و بەهرەكانیان و زیاتر ئاشنا بوون بە زانستی سەردەم و پێشڤەچوونە زانستییەكان لە بوارەكانی زانستی و مرۆییدا و هەوڵدان بۆ خۆگونجاندن و تەنانەت داهێنان و دەستپێشخەری و نوێگەری لە بواری تەكنەلۆژیادا، هەوڵ دەدەن هەم پێداویستییەكانی بازاڕی كار لە كوردستان پڕبكەنەوە، هەمیش وەكو سەرچاوەیەكی مرۆیی و سەرمایەیەكی بەهادار لە ڕێی تەكنەلۆژیا و پڕۆژەكانیانەوە، كاریگەرانە ڕۆڵ بگێڕن لە بەهێزكردنی ئابووریی كوردستان و پتەوكردنی ژێرخان و بەرەوپێشبردنی توانستی تاك لە كۆمەڵگەدا.

هەر لەو سۆنگەیەوە، لە ئێستادا پێویستە بایەخ و گرینگی زیاتر بە گەنجان بدرێت و لە ڕێی پڕۆژە و پلانی ستراتیژی و ڕیفۆرم لە بواری پەروەردە و خوێندن، كار لەسەر بەتواناكردنی گەنجان بكرێت. لەم چوارچێوەیەدا، ئەركی دامەزراوەكانی دەوڵەت، حزبە سیاسییەكان، ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی، ڕاگەیاندن و تاكەكانیشە، كە خزمەتكردنی قوتابی و گەنج بكرێت بە چەقی كار و پڕۆژەكانیان.

لە كۆتاییدا، بەڵێن بە قوتابیان و لاوانی كوردستان دەدەین، كە بەردەوام بین لە خزمەتكردنیان و كاركردن بۆ ڕەخساندنی دەرفەتی گونجاو بۆ دەرخستن و بەرەوپێشبردنی توانا و بەهرەكانیان».

زەینەب ڕزگار حەسیب، كارگێڕی لقی كەركووكی (یەكێتی قوتابیانی كوردستان)، ١٨ی شوبات بە «ڕۆژی دامەزراندنی ڕێكخراوی دایك» لە قەڵەم دەدات و دوای پیرۆزبایی لە سەرجەم قوتابیان و لاوان و گەنجانی كوردستان دەڵێت: « هەریەك لە ڕێكخراوەكانی یەكێتی قوتابیان و یەكێتی لاوان هەمیشە پێشەنگی كوردایەتی و خەبات و تێكۆشان بوون و نەوە دوای نەوە جەختیان لەو ڕێچكەیە كردووەتەوە و هەمیشە لە خزمەتی قوتابیان و لاوانی كوردستانمان بوون، بۆ پێگەیاندنی تاكێكی پێگەیشتوو و تێگەیشتوو لە پێناو بەرەوپێشچوونی سەرجەم ئۆرگانەكانی وڵاتمان. ئەو یەكێتییەی كە ڕێڕەوی پێگەیاندنی سەدان كەسایەتیی سیاسی و حكوومی كە لە ڕابردوو و ئێستادا پێگەی باڵای سیاسی و حكوومی بەڕێوە دەبەن و لە ئۆرگانەكانی حكومەتدا بوونەتە نموونەی كەسانی سەركەوتوو و حوكمڕانییەكی پاك و بێخەوش پەیڕەو دەكەن و لە داهاتووشدا بەردەوامی دەدرێت بە دروستكردن و پێگەیاندنی تاكی سەركەوتوو». گوتیشی: «هەروەك ئاشكرایە كوردستانی گەورە لە ژێر ململانێی دەستی دەرەكی و سیاسەتی ناڕێكی وڵاتانی دیكەدایە و لە ئێستادا گەنجانی كورد زیاتر لە هەموو كات پێویستە ڕۆڵی خۆیان ببینن هەر لە دەستپێكیان بۆ ڕێگریكردن و نەهێشتنی هەر فكر و عەقڵیەتێكی شۆڤێنی و هەوڵدان بۆ تێكدانی ئارامی و ئاسای و یەكگرتوویی كوردستان و دەستبردن بۆ قووتی میللەت، لە ڕابردوو و ئێستا و داهاتووشدا گەنجان هەمیشە پێگەی بڵندیان هەبووە لە سەرخستنی كوردستان و لە داهاتووشدا هەر گەنج و لاوی كوردن دەبنە سەرمەشق و نەخشەی وڵات بڵند دەكەنەوە و دەوڵەتی كوردی ڕادەگەیەنن».