لەناو جیهانێكی وەرچەرخاو و ڕۆژهەڵاتێكی ناوەڕاستی گڕگرتوودا كۆشكی ئیلیزێ پێشوازیی لە سەرۆكی هەرێمی كوردستان دەكات

لەناو جیهانێكی وەرچەرخاو و ڕۆژهەڵاتێكی ناوەڕاستی گڕگرتوودا  كۆشكی ئیلیزێ پێشوازیی لە سەرۆكی هەرێمی كوردستان دەكات

 

 

ڕێوڕەسمی ئەو پێشوازییە پڕشكۆیەی لە ڕۆژی 3ی نۆڤمبەری 2023 لە كۆشكی ئیلیزێ بە دانانی ئاڵای كوردستان و عێراق لە هاوشانی ئاڵای فەرەنسا و یەكێتیی ئەوروپا، پاشانیش هاتنە خوارەوەی ئەمانوئێل ماكرۆن سەرۆكی فەرەنسا بۆ لای ئۆتۆمبێلەكەی نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان، ئەوەی پیشان داین، كە پڕۆتۆكۆلی ئەم پێشوازییەی كۆشكی ئیلیزێ لە سەرۆكی هەریمی كوردستان، هاوتای ئەو پڕۆتۆكۆلانەن كە پێشوازی لە هەر سەرۆك دەوڵەتێك دەكرێت.

ئەم سەردانەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لە دوای ڕووداوەكەی 7ی ئۆكتۆبەری ڕابردوو دێت، كە شەڕێكی گەورەی خوێناوی لە نێوان حەماس و ئیسرائیلدا بەدوای خۆیدا هێنا و، گڕی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەر دا، ئەم ڕووداوە ئەگەر بە بە ڕووداوی 11ی سێپتەمبەری 2001 بەراوردی بكەین، ئەوا چۆن جیهانی دوای 11ی سێپتەمبەر، وەك جیهانی پێش 11ی سێپتەمبەر نەمایەوە و گۆڕانكاری گەورەی بە دوای خۆیدا هێنا، بە هەمان شێوە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی دوای 7ی ئۆكتۆبەریش وەك ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی پێش 7ی ئۆكتۆبەر نامێنێتەوە و گۆڕانكاری گەورەی بە سەردا دێت. دید و بۆچوونی سەرۆكی هەرێمی كوردستانیش بەو شێوەیەیە كە هەموو لایەنەكانی شەڕە بگەنە ئەو قەناعەتەی كە هیچ كێشەیەك بە شەڕ چارەسەر ناكرێت، ڕێگەی ئاقڵمەندانە ئەوەیە هەمووان پەنا بۆ ئاشتی و چارەسەری «دوو دەوڵەت» بۆ فەلەستین و ئیسرائیل ببەن.

هەر ئەمساڵ و لە شوباتی 2023 لە كۆشكی ئیلیزێ جارێكی دی، ئیمانوئیل ماكرۆن سەرۆكی فەرەنسا پێشوازی لە مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان كرد. ئەو سەردانەی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستانیش لەو كاتەدا بوو كە ئەوروپا لە دوای جەنگی دووەمی جیهانییەوە شەڕێكی گەورەی وەك شەڕی «ڕووسیا و ئۆكرانیا»ی بە خۆیەوە نەبینی بوو، ئەم شەڕەش وەك ئۆلاف شۆلز (ڕاوێژكاری ئەڵمانیا) لە شوباتی ئەمساڵ و لە كۆنگرەی میونشن ڕایگەیاند «جیهانی بردە قۆناغێكی گەورەی وەرچەرخان – Zeitenwende».

ئەم دوو پێشوازییە شكۆدارەی ئیمانوئێل ماكرۆن (سەرۆكی فەرەنسا) لە كۆشكی ئیلیزێ لە ماوەی كەمتر لەیەك ساڵدا لە سەرۆكی هەرێمی كوردستان و سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان، ئاماژەیەكی ڕوونە بۆ شكۆ و پێگەی هەرێمی كوردستان لە سیاسەتی فەرەنسا و یەكێتیی ئەوروپادا و وەك پڕۆفیسۆری ئەڵمانی (ڤۆڵكر پیتەرز) لە پەنێڵێكدا بە ناونیشانی «داعش و كۆتایی ئەو ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستەی دەمانناسی» كە تێیدا باس لە دووبارە بونیادنانەوەی سیستەمی ئاسایش لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەكات، ڕاشكاوانە ئاماژەشی بەوە كرد كە «هەرێمی كوردستان وەك كاراكتەرێكی نادەوڵەتی نموونەیەكی باڵایە بۆ پشت پێ بەستن بە بونیادی پێكەوەژیانی ئاشتییانە و تێكشكاندنی تیرۆریستانی داعش»، كە ئەمەش حاڵەتێكی دەگمەنە لەسەر ئاستی كاراكتەری نادەوڵەتی لەسەر ئاستی تەواوی سیاسەتی نێودەوڵەتیی جیاندا.

 

 ڕێككەوتنی ستراتیژیی نێوان فەرەنسا و عێراق تێڕوانینی هاوبەشی نێچیرڤان بارزانی و ئیمانوئیل ماكرۆن

ڕێككەوتنی ستراتیژیی نێوان فەرەنسا و عێراق، بەرهەمی كۆنگرەی بەغدایە بۆ هاریكاری و هاوبەشی كە لە ڕۆژی 28ی ئابی 2021 لە بەغدا و بە ئامادەبوونی هەشت سەرۆك دەوڵەتی عەرەبی و ئەمانوئیل ماكرۆن (سەرۆكی فەرەنسا) لە بەغدا بەڕێوە چوو، لە بنەڕەتدا تێڕوانینی هاوبەشی هەر دوو سەرۆكی فەرەنسا و سەرۆكی هەرێمی كوردستان بوو، ئەمساڵیش لە سەردەمی حكومەتەكەی محەمەد شیاع سوودانیدا ڕێككەوتنی ستراتیژیی نێوان فەرەنسا و عێراق ئیمزا كرا.

ئامانج لە «كۆنگرەی بەغدا بۆ هاریكاری و هاوبەشی» ئەوە بوو، كە بە سەرپەرشتیی سەرۆكی فەرەنسا و بە هاریكاری و هاوبەشیی دەوڵەتانی عەرەبی و دراوسێ بتوانرێت، هەم سەقامگیریی سیاسی و حوكمڕانی بۆ عێراق بگێڕێتەوە، هەمیش عێراق ببێتە فاكتەرێكی سەرەكی بۆ سەقامگیری و ئاشتی لە ناوچەكە و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، بەڵام پێ دەچێت بە هۆی بارودۆخی ئەو شەڕەی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا هەڵگیرساوە، نەتوانرێت ئەمساڵ كۆنگرەی چوارەم گرێ بدرێت، یان دوا دەخرێت.

سیاسەتی فەرەنسا لە ماوەی حوكمڕانیی ماكرۆندا، پشتگیریكردنە لە هەرێمی كوردستان وەك هەرێمێكی بەهێز لەناو دەوڵەتی عێراقدا كە بە كردەیی دەوڵەتێكی فیدڕاڵیی ڕاستەقینە بێت، ئەمەش لەو ڕوانگەیەوە كە ڕاستە فەرەنسا دەوڵەتێكی بەهێزە و ئەندامی هەمیشەیی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتە، بەڵام فەرەنسا بەهێزترە كە ئەندامی فیدراسیۆنی یەكێتیی ئەوروپاشە، هەر لەم ڕوانگەیەشەوە پیشاندانی عێراق وەك دەوڵەتێكی فیدڕاڵیی ڕاستەقینە، بە دانانی ئاڵای عێراق و كوردستان هاوشانی ئاڵای یەكێتیی ئەوروپا و فەرەنسا، پێشوازی لە سەرۆكی هەرێمی كوردستان كرا.

لەگەڵ ئەوەی پەیوەندییەكانی فەرەنسا و هەرێمی كوردستان، یان بایەخدانی فەرەنسا بە كوردستان، مێژوویەكی دێرینی هەیە و هەڵقوڵاوی ئەو سیاسەت و فەلسەفەیە كە شۆڕشی فەرەنسا بەرهەمی هێناوە، بە دریژایی 30 ساڵی ڕابردووش كە لەسەر پێشنیار و ڕاسپاردەی فرانسۆ میتران (سەرۆكی كۆچكردووی فەرەنسا) لە ساڵی 1991 داوای لە ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی كرد، بڕیاری 688 دەربچێت و نەوای ئارام لە كوردستان دابمەزرێت، كە ئەو نەوای ئارامە بووە بناغە بۆ ئەوەی هەرێمی كوردستان دابمەزرێت و پاشان هەڵبژاردن بكرێت و حكومەت و پەرلەمانی هەرێمی كوردستان دابمەزرێت، بە ئەزموونیش حكومەتی هەرێمی كوردستان لە ماوەی 30ی ساڵی ڕابردوو ئەوەی سەلماند كە هەرێمی كوردستان تەنیا ناوچەیە بۆ ئەوەی خوازیارییانە تۆوی دیموكراسی و ئازادی تێدا بچێنرێت و ببێتە چەترێك بۆ كۆكردنەوە و پێكەوەژیانی ئاشتییانەی نێوان نەتەوە و ئایینە جیاوازەكان.

فەرەنسا یەكێك بوو لەو دەوڵەتانەی ئەندامی هەمیشەیی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی كە دوای پرۆسەی ئازادكردنی عێراق و نووسینەوەی دەستووری و پەسەندكردنی لە ساڵی 2005، كونسوڵخانەی خۆی لە هەولێری پایتەخت كردەوە و، پەیوەندییەكانی هەرێمی كوردستان و فەرەنسا جیا لە بوارەكانی سیاسی و ئابووری، بوارەكانی شوێنەوار و كەلتووریشی گرتەوە و گەیشتە ئەوەی لە ساڵی 2010 لێكتێگەیشتنێكی هاوبەش لە پێناوی پەرەپێدانی فەرهەنگ و كەلتوور لە نێوان فەرەنسا و هەرێمی كوردستان دروست بێت، بۆ ئیمزاكردنی ئەم ڕێككەوتنەش سەرۆك ساركۆزی بە فەرمی بانگهێشتی سەرۆك مسعود بارزانی كرد و پاش پێشوازییەكی شكۆدارانە لەلایەن سەرۆك و حكومەتی فەرەنساوە، ڕێككەوتنەكە لەلایەن سەرۆك بارزانی و بیرنارد كۆشنەر (وەزیری دەرەوەی ئەو كاتی فەرەنسا) ئیمزا كرا.

حكومەتی فەرەنسا بە چاوی سەرسامییەوە سەیری فرەكەلتووری و نەتەوەیی و ئایینی هەرێمی كوردستان دەكات و لە ساڵانی ڕابردوو هەوڵەكانی بەو ئاراستەیە بوون، كە بە ناو ڕەگ و ڕیشەی فرە كەلتووری و پێكەوەژیانی ئاشییانەی كوردستاندا ڕۆبچێت و توێژینەوە و دیراسەتی زۆر وردی لەسەر بكات، بۆ ئەمەش بایەخێكی هێجگار گرنگی بە شوێنەوارە جیاوازەكانی هەرێمی كوردستان داوە، بۆ ئەوەی ڕەگ و ڕیشەی ئەم شوێنەوارانە وەك پاشماوەی شارستانییە جیاوازەكانی كوردستان جارێكی دیكە بە جیهان بناسێنێتەوە، جیا لەوەی بەردەوام شاندی زانكۆكانی فەرەنسا سەردانی هەرێمی كوردستانیان كردووە و، بە هەماهەنگی لەگەڵ دەستەی شوێنەواری حكومەتی هەرێمی كوردستان، كنە و پشكنینیان لە شوێنەوارەكاندا كردووە، لەمەش زیاتر ئامۆژگایەكی شوێنەوارناسییان لە هەرێمی كوردستان كردووەتەوە، بۆ ئەوەی قوتابیانی كوردستانیش لەو ئامۆژگایە ئەزموونی ئەوەیان بۆ دروست بێت، كە توێژینەوەی زۆر ورد لەسەر شوێنەوارەكان ئەنجام بدەن.

گەشەسەندنی ئازاد و دیموكراتی و پاشان فراوانبوونی ئاستی فرەیی و پێكەوەژیان لە كوردستان كە بە هۆی ناسەقامگیریی سیاسی و ئەمنی عێراقەوە، بەشی زۆریان ڕوویان لە هەرێمی كوردستان كرد و، لە چوارچێوەی سیاسەت و لۆژیكی سەرۆك مسعود بارزانی بە گەرمی پێشوازییان لێ كراوە و دەرگای كوردستانیان بۆ واڵا كرا، بووە هۆكاری ئەوەی كە حكومەتی فەرەنسا لە سیاسەتی خۆیدا زیاتر بایەخ بە هەرێمی كوردستان بدات، دوای ئەوەی تیرۆریستانی داعشیش شاری مووسڵ و دەوروبەریان داگیر كرد، جارێكی دیكە نەتەوە و ئایینە جیاوازەكانی ئەو ناوچەیەش ڕوویان لە هەرێمی كوردستان كرد و لە هەرێمی كوردستان پێشوازییان لێ كرا و حەوانەوە و ناچار نەبوون ڕوو بكەنە ئەوروپا، ئەمجارەیان تەواوی دەوڵەتانی ئەوروپی كە بە هۆی دڕندەیی تیرۆریستانی داعش پڕ ببوون لە پەنابەر و لە هەموو پایتەختەكانی ئەوروپادا خۆپیشاندان دەكرا لە دژی پەنابەران، ئەوا تێكڕای دەوڵەتانی ڕۆژئاوا بە ئەمریكاشەوە گەیشتنە ئەو قەناعەتەی كە هەرێمی كوردستان دوورگەیەكی ئارامە بۆ پێكەوەژیان و لێبوردەیی، هەر بۆیە لەگەڵ هێرشی تیرۆریستانی داعش بۆ سەر هەرێمی كوردستان و داگیركردنی مەخموور و دەشتی نەینەوا و شنگال، هەموو جیهان بە سەرۆكایەتیی ئەمریكا هاتنە سەر خەت و هەرێمی كوردستانیان وەك هێڵی سوور لە قەڵەم دا، بەڵام كاتێك قارەمانیەتی هێزی پێشمەرگە بە ڕابەرایەتی سەرۆك بارزانی ئەفسانەی تێرۆریستانی داعشی پووچەڵ كردەوە و پارێزگاری لەم پێكەوەژیان و برایەتییەی نێوان پێكهاتە جیاوازەكان كرد، جیا لەوەی زۆربەی سەرۆكەكانی جیهان بە تەلەفۆن پیرۆزبایی ئەو سەركەوتنەیان لە هێزی پێشمەرگە و سەرۆك بارزانی كرد، فرانسۆ هۆلاند سەرۆكی ئەو كاتی فەرەنسا بە شەخسی وەك سەرۆكی دەوڵەتێكی گەورە و ئەندامی هەمیشەیی ئەنجومەنی ئاسایش سەردانی هەولێری پایتەختی هەرێمی كوردستان كرد و دوای سڵاوكردنی لە ئاڵای كوردستان و سروودی ئەی ڕەقیب، زۆر بە گەرمی پیرۆزبایی ئەو سەركەوتنەی لە سەرۆك بارزانی و هێزی پێشمەرگەی كوردستان كرد.

حكومەتی فەرەنسا لە ماوەی شەڕی دژی تیرۆریستانی داعش بە چەندین شێوەی جیاواز وەك «پشتگیری هێزی ئاسمانی، چەك، مەشق و ڕاهێنان» هاوكاریی هێزی پێشمەرگەی كوردستانی كردووە، لەمەش زیاتر تێمێكی فەرەنسی هاتنە كوردستان و فیلمێكی واقیعییان لەناو بەرەكانی شەڕ لەسەر هێزی پێشمەرگەی كوردستان دروست كرد، هەر بە هەوڵی ئەو تیمە فەرەنسییە ئەم فیلمەی پێشمەرگە لە تەلاری ڕێكخراوی نەتەوە یەكگرتووكان نمایش كرا و پیشانی هەموو دەوڵەتانی جیهان درا.

 

 كارەساتی 16ی ئۆكتۆبەری 2017

هەڵوێستی جوامێرانەی سەرۆك ماكرۆن

هەڵوێستی سیاسیی حكومەتی فەرەنسا بەرانبەر هەرێمی كوردستان بووەتە كەلتوورێكی سیاسی لە سیاسەتی فەرەنسا بەرانبەر هەرێمی كوردستان و،  ئەگەر سەرنج بدەین لە هەموو ئیدارە جیاوازەكانی سەرۆكانی فەرەنسا «فرانسۆ میتران، جاك شیراك، نیكۆلا ساركوزی، فرانسوا هولاند و ئیمانوئیل ماكرۆن»، دەبینین لە ماوەی نزیكەی 32 ساڵی ڕابردوودا سیاسەتی حكومەتی فەرەنسا بەرانبەر بە هەرێمی كوردستان لە خۆشی و ناخۆشیدا سیاسەتێكی نەگۆڕی پشتگیریكردنی هەرێمی كوردستان بووە.

ئیمانوئێل ماكرۆن لە 14ی ئایاری 2017 بووەتە سەرۆك كۆماری فەرەنسا و، ئێمە وەك هەرێمی كوردستان 16ی ئۆكتۆبەری 2017 جیا لەوەی هێزەكانی عێراقی بە پاڵپشتیی چەندین هێزی هەرێمی هێرشیان كردە سەر كوردستان، پەرلەمان و حكومەتی عەبادییش بە دەیان سزای ئابووریی قورسیان خستە سەر هەرێمی كوردستان، بە داخستنی فڕۆكەخانەكانمان گەمارۆی ئاسمانیشیان خستە سەرمان.

سەرنج بدەن، ئەم ماوەیە لەگەڵ دەستبەكاربوونی سەرۆك ماكرۆن تەنیا 150 ڕۆژ بووە، بەڵام یەكەم سەرۆكی دەوڵەتێكی گەورە و ئەندامی هەمیشەیی ئەنجومەنی ئاسایش بوو كە پشتگیری خۆی بۆ هەرێمی كوردستان دەربڕی و جەختی كردەوە كە دەبێت ئەم هەرێمە هەرێمێكی بەهێز بێت لە چوارچێوەی دەوڵەتی عێراق، وەك دەوڵەتێكی فیدڕاڵیی ڕاستەقینە، لەمەش زیاتر یەكەم سەرۆك بوو، دوای ئەو كارەساتە گەورەیە بە فەرمی نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە كابینەی هەشتەم و قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستانی بانگهێشتی فەرەنسا كرد و لە كۆشكی ئیلیزێ بە گەرمی پێشوازیی لێ كردن و جارێكی دیكە پاڵپشتیی دەوڵەتی فەرەنسای بۆ بەردەوامی و پاراستنی حكومەتی هەرێمی كوردستان دووپات كردەوە، لە دوای ئەمەش هەوڵەكانی خۆی خستە گەڕ و بانگهێشتی حەیدەر عەبادی سەرۆكی حكومەتی ئەو كاتی عێراقی كرد و گوشاری خستە سەر بۆ ئەوەی گەمارۆكانی سەر هەرێمی كوردستان هەڵبگیرێت، بەتایبەتی هەڵگرتنی گەمارۆی ئاسمانی كە وای كرد، فڕۆكەخانەكانی كوردستان بكرێنەوە.

 

 نەخشە ڕێگەی ئاشتی بۆ دووبارە بونیادنانەوەی سیستمی فیدڕاڵی لە عێراقدا

كێشەی سەرەكی كە بووەتە هۆكار بۆ ئەوەی كێشەكانی عێراق لەسەر یەك كەڵەكە بن و نەتوانرێت چارەسەر بكرێت، نەبوونی ئەقڵانیەتی دەوڵەتمەدارییە بۆ بەڕێوەبردنی دەوڵەت و كۆكردنەوەی توانا و بۆچوونە جیاوازەكان بۆ دەستنیشانكردنی میكانیزمی دروست بۆ چارەسەركردنی كێشەكان، لەم چوارچێوەیەدا كاتێك سەرۆك بارزانی بڕیاری دا دروشمی « كوردستانێكی بەهیز» بكاتە دروشمی هەڵبژاردن و پارتی دیموكراتی كوردستان بەو دروشمەوە لە هەڵبژاردنەكانی عێراق و كوردستان بەشداری بكات، ئامانج لەم دروشمە ئەوە بوو، كوردستان هەرێمێكی بەهێز بێت لەناو دەوڵەتێكی فیدڕاڵیی ڕاستەقینەی بەهێزدا، هەر لەسەر ئەم بنەمایەش بڕیار درا، یەكەم كار و ئەولەوییەتی كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە ساڵی 2019 ئەوە بێت كە هەموو كێشەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و بەغدا چارەسەر بكرێت، ئەم نەخشە ستراتیژییەی سەرۆك بارزانی بۆ دووبارە بونیادنانەوەی سیستمی فیدڕاڵی لە عێراق، لە حكومەتەكەی عادل عەبدولمەهدی دەست بە جێبەجێكردنی كرا، بەڵام بە هۆی ناسەقامگیریی سیاسی و پاشاگەردانی لە عێراقدا، نەك هەر نەتوانرا ئەم نەخشەرێگە ستراتیژییە جێبەجێ بكرێت، بەڵكو حكومەتەكەی عادل عەبدولمەهدی دەستی لە كار كێشایەوە، بەڵام لەسەر ئاستی هەرێمی كوردستان ئەم نەخشە ڕێگەیە بووە ستراتیژیەتێكی گرنگ و لەسەر ئاستی حكومەتی هەرێمی كوردستان و سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستان بەرنامەڕێژ كرا و بە ڕا و بیربۆچوونی ئەكادیمیست و سیاسەتمەدارانی پسپۆڕی ناوخۆیی و دەرەكی دەوڵەمەند كرا، ئەمەش بەو مانایەی ئەم نەخشە ڕێگە كە لەسەر بناغەی جێبەجێكردنی دەستووری ساڵی 2005ی عێراق و یەكتر قبووڵكردن داڕێژراوە، تەنیا بۆ گەشەسەندنی هەرێمی كوردستان نییە، بەڵكو بۆ دووبارە بونیادنانەوەی عێراقە وەك سیستمێكی فیدڕاڵیی ڕاستەقینە و كۆتایی هێنانە بە هەموو نەهامەتییەكانی عێراق بە تەواوی نەتەوە و ئایین و پێكهاتە جیاوازەكانیانەوە.

ئەم نەخشە ڕێگەیە بۆ ئاشتی لەلایەن نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەگەڵ سەرۆك ئیمانوئیل باس كراوە و، سەرۆك ماكرۆن گەیشتووەتە قەناعەت كە ئەم نەخشە ڕێگەیە دەبێت لەسەر ئاستی هەرێمی و نێودەوڵەتی وەبەرهێنانی زیاتری تێدا بكرێت و، لایەنە سەرەكییەكانی عێراق بەتایبەتی «هەرێمی كوردستان، عەرەبی سوننە و عەرەبی شیعە» لەگەڵ دەوڵەتانی عەرەبی و هەرێمی و نێودەوڵەتی پشتگیری بكەن، بۆ ئەوەی بتوانرێت بە سەركەوتوویی جێبەجێ بكرێت.

ئەم هەوڵانە كە ماوەی سێ ساڵە دەستی پێ كردووە، هاوكات سەنتەرێكیش بە ناوی «سەنتەری عێراقی فەرەنسی بۆ دیراساتی بارودۆخی سیاسی» دامەزراوە، كە ئەم سەنتەرە هەوڵەكانی بۆ ئەوەیە بۆچوونی هەموو لایەنە سیاسییەكان لەیەكتری نزیك بكاتەوە.

بە داخەوە بارودۆخی سیاسی و ئەمنیی عێراق هەتا ئۆكتۆبەری 2022 كە حكومەتی محەمەد شیاع سوودانی دامەزرا، لە پاشاگەردانییەكی تەواودا بوو، بەڵام بە دامەزراندنی حكومەتەكەی سوودانی، حكومەتی فەرەنسا هەنگاوی زۆر باشی بۆ پشتگیریی ئەم حكومەتە هەڵگرت و ڕێككەوتنی ستراتیژی لەگەڵ حكومەتی عێراق ئیمزا كرد.

هەرێمی كوردستان جیا لەوەی خۆی خاوەنی پڕۆژەی «نەخشە ڕێگەی ئاشتی»یە، لە هەمان كاتدا لایەنێكی سەرەكیشە لەو پرۆسە سیاسییەدا و ئامانجی ئەوەیە كێشەكانی بە ڕێگەی ئاشتی لەگەڵ بەغدا چارەسەر بكات، هەروەها فەرەنساش وەك لایەنێكی نێودەوڵەتی چاودێری ئەو بارودۆخە دەكات، ئەمەش گرنگییەكی گەورەی بە سەردانی ئەمجارەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان داوە، بۆ ئەوەی لە چوارچێوەی ئەو نەخشە ڕێگەیە هەموو پرسەكانی پەیوەندیدار بە هەرێم و بەغدا و هێزی پێشمەرگە و مەترسیی تیرۆریستانی داعش لە ناو كۆبوونەوەكاندا بوونیان هەبێت و قسەی جددییان لەسەر بكرێت و، پشتگیریی فەرەنسایان بۆ چارەسەركردنیان بدۆزێتەوە.

ئەوەی دەكرێت لە دوماهی ئەم خوێندنەوەیە بۆ سەردانی ئەمجارەی نێچیرڤان بارزانی بۆ فەرانسە ئاماژەی پێ بكەین، ئەوەیە كە لە چوارچێوەی ئەم نەخشە ڕێگەیە بۆ ئاشتی و دووبارە بونیادنانەوەی عێراق وەك دەوڵەتێكی فیدڕاڵیی ڕاستەقینە، ئەوەیە كە پێگە و شكۆی هەرێمی كوردستان وەك قەوارەیەك بۆ ئاشتی لە ئاستی نێودەوڵەتیدا بە بەرزی سەیر دەكرێت، لە كاتێكدا ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست گڕ دەگرێت، بەڵام هەرێمی كوردستان نەخشە بۆ ئاشتی دادەڕێژێت و ئامادەیە وەك لایەنێكی سەرەكی ئەو نەخشەیەش جێبەجێی بكات.

Top