پەیمانناما "لـۆزان" یا سالا 1923 و بورینا سەد 100 سالان تا نۆکە

پەیمانناما

لۆزان پەیماننامەیەک بۆ دژی ھەڵوەشاندنا سێ ماددا یێن گرنگی دڕێککەفتنا سیڤەر دا و ل ساڵا 1920 کۆ ل ماددەێن 62و63و 64 دانپێدانا ب مافێن ڕەوا ێن گەلی کورد دکەت، کۆ ب چەند هۆکارەکان هات هەڵوەشاندن، ژ وان ژی "کەمالیستان ب هێزبوونەکا زۆر بۆ خو دیت، ب تایبەت لەلایەنێ عیسمەت ئەنونۆی، سەرکردەیێ کەمالیستان،کۆ هەر ل دەستپێکێ دژی ڤێ ڕێککەفتنێ بوو".پرسا ئەڤێ پەیمننامەیێ پرسەکا زۆر ھەستیارە ل دەمەکێدا تورک بەسەرکەفتێ بۆ خۆ نیدکەنە ڤە، ل بەرامبەری وێ کـورد بە تراژیدیایەکی گەورە ل قەڵەم ددەن.بۆ تورکیا کۆنفرانسی لۆزان دەستپێکەکا دروست بوونا دەوڵەتەکا مۆدێرن،علمانی، سەربەخۆ و ناسیۆنالیستی زۆر ب ھێزبوو. پەیمانناما سیڤەر 1920 تورکەکان واژوویا لسەر پەیمانناما سیڤەر نەکـر؟ وەک بهانەیەک بۆ سیڤەر دەرێخست! ب بەروڤاژی بۆ کـوردان ل سێ بەندا پەیماننامە سۆزێن راست بۆ دروست بوونا دەوڵەتی کوردی دابوون.پەیمانناما لۆزان دێڤدا کاریگەریا نیگەتیڤ ئانکۆ یا نەباش وەک برینەکا جەرگ برین بسەر لەشێ گەلێ کورد و ئەرمەنیان و یۆنانی و عەلەویان تا نوکە یا مای، د وێ پەیماننامایەی دا ھەر ئیک ژوان ناوچان زۆر کاریگەریا نەرینی لەسەر وان دێڤ خۆ هێلات ، ل مێژوویا سەدەها سالان لۆزان لایێ کوردان ب خیانەت وەسف دکەن،ب هەڤشێوەیێ وەکۆ خیانەتا 16 ئوکتۆبەرێ دهێتە ھەژمار کرن، ل تورکیا وەک دیراسەتەک ل قوتابخانان دخوینن، ھەڤشێوەیێ دەسهەڵاتا شۆڤێنی ل عێڕاق هندەک ھەڤپەیمان ب لق و گروپ و عەردو 16 ئوکتۆبەر ب سەرکەفتنەکا مەزن قەڵەم دەن. پەیمانا سێڤەر (Sevres) پەیمانەکا ئاشتیێ بۆ ل ناڤبەرا دەوڵەتا فڕەنسا، بریتانیا، ئیتاڵیا و ژاپۆن و ھەڤپەیمان ل دوماهیکا شەرێ ئیکەم یێ جیھانی ل 10ی ئاب سالا 1920 هاتە گرێدان. نوێنەرێ کورد شەریف پاشا بۆ و ب دیتنا وێ پەیمانێ بریتانیا دڤیا بەشێ کوردستانا باکوور ل تورکیا ژێکجوو دا بکەت ولایەتا موسل ژی بێختە سەر و دەوڵەتەکا کوردی و سەربەخۆ بۆ کورد ل ژێر سەرپەرشیا خۆەدا دامەزرێنێت.و بەلێ نەیارێن گەلێ کورد، ل وی سەردەمی، تا نوکە ژی ھەر بەردەوامن ب نەمانا ھەر کیانەك و قەوارەیەکا کوردی ل ھەر پارچەیەکێ کوردستان هەبیت، ب ھەموو شێوەیەکێ پێشتەڤانی لێ دکەن کۆ نەبیت. ئەڤا کۆ نوکە ب دەستڤه هاتێ ل باشوورێ کوردستانێ واتا هەرێما کوردستانێ ب هەبوونا خۆڕاگرییێ و ماندیبوونا خەلکێ ئەڤ ھەرێمە کۆ سەدەهان سالان خۆ نەدانە پاش ل بەرامبەری داگیرکەران و دوماهیکێ ماندوبوون و قوربانێن زۆر خەلکێ کوردستانێ ب گیان و خوینێ ئەڤ ھەرێمە هاتیە پاراستن،نۆکەژی ب زور ھەوڵ و پلانێن دوژمنان و ھەر ژیان و ل ڤێ هەرێما کوردستانێ یا بەردەوامە بەرەڤ ئەزموون و دەستکەفتێن باشتر ڤە دچیت.ھەموو ئەو پەیمانێن نێڤدەولەتی، کۆ پلان دابەشکردنا کوردستانیان ل ستویێ وان دایە و بۆ جاران کۆ کوردێن خۆفرۆش هەنە دڤێ چەندێ دا بەردەوامن دیسان خیانەت بکەن، هەر وەکۆ خیانەتا ١٦ ی ئوکتوبەری بەردەوامن ب ھەمان زنجیرە و رەفتار،چونکە کورد ل سەر ئاستێ جیهانێ ئێک ژ زورترێن نەتەوەێن زورە کۆ خودان وەلاتەکێ سەربەخۆ نینە ل دوماهیکێ دا هەبوون و کودەنگیا کوردا وەکۆ رێکخستنا ناڤ مالا کوردی ب ئێک دەنگ و ئیگرتی زورا گرنگە وەکو سیاسەت بۆ ناڤخۆییا خۆە و هەم بەرامبەرێ حکومەتا عێراقی و هەم دا بیتە کارتەکا بهێز بۆ وەلاتێن جێران و وان وەلاتێن نێڤدەولەتی .

Top