هەر وەکۆ دیار پەیوەندیەکا بەهێز یا هەی ل ناڤبەرا ڕۆشەنبیریا سیاسی بۆ پەیوەندیەکا ئەرینی بیت د سیاسەتیدا کۆ کاریگەریەکا بەرچاڤ و ڕوون هەیە ل سەر تاکی کۆمەڵگاهێ و دڕێکا کارو چالاکێن بەرچاڤ یان یێن نە حەزکری ێن رۆژانە دیاردبیت،و ئاراستەیا سیسەتەمێ سیاسی وەسا دیاردکەت زۆر جار تاکی کۆمەڵگەها هۆشیاردکەت، ژوان جۆرو پەیوەندێن ناڤبەرا لایەنێن دی، جۆرەک ژ پەروەردەیەکا سیاسی بۆ وێ چەندێ هاتیە ئاراستەکرن،و کۆمەلەیەکا هۆکارێن وەک کەلتورو داب و نەریت سەپاندینە و سەر یا بویە پەروەردەیەکا بەردەوام بۆ جڤاکی و بنەماێن هزرا فکری یا تاکی کۆ ب جۆرەکێ دگەڵ گەشبوونێ، و پەروەردەبونا یا لا ئیرادی ئانکو یا زاڵ و بەردەوام ل کاری ڕۆژانە دا جاران زۆر رەنگەڤەدانا خۆە هەیە.
زانایێ سیاسی(دیڤید ئیستۆن) ب ئەڤی شێوەیی پێناسا سیاسەتا گشتی دكەت :بێژیت " سیاسەت دابینكرن و دابەشكردنا بها و مفاێن ل ناڤبەرا تاکەکەسێ و چینێن كۆمەڵگەهێدانە" ئەڤ پێناسەیە تەئکیدیێ دكەت سەر رۆلێ سیستەمی سیاسی ل دابەشكردنا پێدڤیێت خزمەتگوزاری و بها و دەرفەتێن بەردەستێ مرۆڤی ب شێوەیەكێ كۆ سیاسەت لایەنێ رێڤەبرنێ بیت و دیسان هەروەکی (گابرییل ئالموند) دبەرهەمێ نڤێسینا خودا ئاماژەیێ ب ڕۆشەنبیریا سیاسی یا کۆمەڵگەهێ دەت وپێناسە دکەت کۆ(رۆشەنبیریا سیاسی ئەوە داخوازیە ئاراستەکرنێ یە زۆرینا تاکێ کۆمەڵگەهێ بەرامبەر سیستەمێ سیاسی ب گشتی و دیار کرنا ڕولێ تاکی د سیستەمێ سیاسیدا) ،ب ڤی جۆری تاك کۆمەلەیەکا بۆچوونا ژلایێ وێڤە دروست دبیت کۆ تاک چەوا بەرێخو دانەکێ بۆ سیستەمێ سیاسی یێ گشتی بکەت! جیاواز ژ پێکهاتێن سیستەمێ سیاسی چیە دێ چەوا تاک شێت ئەوان حەزو داخۆازێت لایێ وێ هەین پربکەت ؟چەوا تاکێ کۆمەلگەهێ رۆلێ خۆە بینێت ل ناڤ ئەوی سیستەمێ سیاسیدا،کۆ ببن ئاماژیە بۆ وان هەموو هزران د مێشکێ مرۆڤاندا هاتینە چاندن ب نەهینی ژ وان لە ئەنجامێن پەروەردەی،جاران تاکێ کومەلگەهێ دا نە کاریگەری هەیە، ل سەر ئاراستە و داخوازیان و هزرو بۆچوون و پاشان دێ بێتە ڕەنگڤەدانا کارو داخوازیێن وی و پەروەردەدا سیاسی ئەوە دڤەگوهاستنا ڕۆشەنبیریا کۆمەڵگەهێ دایە و سەردەمەکێ نیبوونێ دا بۆ نەوەیەکێ دی تر هەر دڕێکا خێزانێ و وقوتابخانەیێ و دەزگەهێن ڕاگەهاندنێ دا، یان د ڕێکا پاڵپشتیا، رۆلێ سیاسیەتمەدان وەک تاک ل کەناڵ و ڕێکا پارتێن سیاسی،و پەرلەمان ، کۆمەڵەیەکا بەرژەوەندێن تایبەت ێن پەروەردەی و سیاسی بەشەکێ گرنگ و ڕولەکێ گرنگ هەیە نزیکبوونا دیسان سیاسەتیدا کاریگەری هەیە ل سەر سیستەمێ بڕیارا سیاسی، چونکە جهێ کادری و پێشەچوونا وی یان مانا وی ئەو هزرو بیرو بوچوون گورەی وێ بازنەی دابیت ئەڤا لسەر وێ پەیڕەو دبیت هاتیە ئاراستەکرن و پەروەردەکرن،ئەگەر مە بڤێت ب واقعی کۆمەڵگەهەکێ ڤەکولین بێکۆ ڤەگەرێنە سەری ئەوا مە ئاماژە بۆ کرێ وەک پەروەردە و ڕۆشەنبیری تاک د سیاسەتا جڤاکێ دا ب گشتی خۆە بینت د ئاستێ ڕۆشەنبیری ل ئابووری و ڕۆشەنبیریا جڤاکی و ڕۆشەنبیری سیاسیدا هەر دڤێ دیتنێ دا دێ بومە دیاربوویە کۆ ژ وێ گۆڕانکاریا رەوشەنبیرا گشتی و پەروەردەی و سیاسی د ڕێکا گەشەکرنا مرۆڤایەتیێ یە و ئەرێنی کاریگەریا ئەرێنی دێ هەبیت ل سەر سیستەمێ سیاس و بەرەفپێشڤەچونا کۆمەڵگاهان دروستبونا کۆمەڵگەها مەدەنی و ڕيکخراوەی سەرکەفتی، هەکە کۆ بەرۆڤاژی بیت دێ بەردەوامی دان هەبیت دکۆمەڵگەهەکا تقلیدی یا وەستیایێ جهێ خۆ ماندیبوون بێ گەشەکرن بیت د هەموو رویێ جڤاکی و سیاسیدا تاکو د ئابووری ژیدا، ئەڤە دێ بومە دیاربیت کۆ هەموو ئەو نزیکبوونا تاکێ سیاسی و د ئەرکێ ڕۆژانەدا بومە دێ رونبیت چ ژ لایەنی تاک بۆ سیستمی سیاسی چ کارڤەدانا سیستەمێ سیاسيه د ڕێکا بڕیارێ دا کۆ دەرئەنجامێ پەروەردا ڕۆشەنبیری و سیاسی و جڤاکی یە.