بەڕێز ئومێد خۆشناو پارێزگاری هەولێر یەكێكە لە ڕۆژنامەنووس و ڕاگەیاندنكارە دیارەكانی كوردستان و، هەڵگری بڕوانامەی بەكالۆریۆس و دیپلۆمە لە ڕاگەیاندن و هەروەها بڕوانامەی ماستەری لە یاسای گشتی هەیە و، ماوەی چەند ساڵێك سكرتێری یەكێتیی لاوانی دیموكراتی كوردستان بووە و، ئەندامی خولی چوارەم و پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان و سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی دیموكراتی كوردستانیش بووە و تا ئێستا پێنج كتێبی چاپكراوی لە بواری ڕاگەیاندن و ئازادیی ڕادەربڕین و هزری نەتەوەیی لاوانی پێشكەشی كتێبخانەی كوردی كردووە، ئەمە بێجگە لە دەیان وتار و ڕاپۆرتی میدیایی و ستوونی ڕۆژنامەنووسی لە كایەی سیاسەتدا نووسیوە، لە گفتۆگۆی ئەم جارەی «خەڵك و ئاستی پێشكەشكردنی خزمەتگوزاری» بەم جۆرە باسی لە پڕۆژە خزمەتگوزارییەكانی پارێزگای هەولێر كرد.

 

 

 زۆر سوپاس بۆ بەشی ڕۆشنبیری و ڕاگەیاندن، بە ڕاستی ورووژاندنی پرسی خەڵك و ئاستی خزمەتگوزارییەكان بابەتێكی زۆر گرنگە و هێڵی یەكەمی بەركەوتنی خەڵك و حكومەتە، بەتایبەتی كە هێڵی پێشەوەی ئەو بەركەوتنە پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆكانە، ئەمەش لەبەر ئەوەیە بەشی زۆری پڕۆژە ستراتیژییەكان لەلایەن وەزارەتەكانەوە جێبەجێ دەكرێن، بەڵام ئەو پڕۆژانەی پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆكان لە چوارچێوەی پڕۆژەی پەرەپێدان جێبەجێی دەكەن، ئەمەیان ڕاستەوخۆ پەیوەندی بە خەڵكەوە هەیە.

ژمارەی دانیشتووانی پارێزگای هەولێر لەگەڵ ئەوەی زۆر لە مێژە سەرژمێری نەكراوە، بەڵام بەپێی ئەو داتا و ئامارانەی پسوولەی خۆراك و نەخۆشخانەی لەدایكبوون، ئێستا ژمارەی دانیشتووانی هەولێر مەزندە دەكرێت بە 2.007.176 دوو ملیۆن و حەوت هەزار و سەد و حەفتاو شەش كەس كە 52%ی لە ناو سەنتەری شاری هەولێر دەژین و 48%ی لە قەزاو ناحیە و گوندەكانی دەوربەری هەولێر دەژین، هەروەها 374 هەزار ئاوارەش لە ناو هەولێر دەژین كە لە ناو 10 كەمپ نیشتەجێ كراون و بەشێكی دیكەش بەسەر كۆمەڵگەی خانەخوێ دابەش كراون.

سەرەتا سەبارەت بەو ڕاپرسییەی ئەنجامتان داوە، ئاكامەكەی هەر چۆنێك بێت، ڕای خەڵكە و گرنگە و دەبێت جێگەی بایەخی هەموو لایەكمان بێت، بەڵام دەبێت ئەوەش لەبەر چاو بگرین، كە هەندێك شتی نەریتی لە وەڵامەكان دەبینم و وەك ئەوەیە خەڵك قاڵبی وەرگرتووە هەر كە چووە بەردەمی مایك دەبێت ڕەخنە بگرێت و بڵێت هیچ نەكراوە، بۆیە لەم ڕوانگەیەوە دڵنیام خەڵك ناڕازیتریشە و ڕێژەكە بەرزتریشە.

هەر بۆ نموونە: ئەو ڕاپرسیە هەفتەیەك پێش ئێستا كراوە، باشە ماقووڵە مووچە بابەتێك بێت لە یادەوەریی خەڵكدا و ئێستا بەو جۆرە سەیر بكات كە ئەو ساڵانەیە كە پاشەكەوت هەبوو، لە ساڵی 2022 وەوە تا ئێستا ڕاستە لەوانەیە كەمێك دواكەوتن هەبێت، بەڵام مووچە بە تەواوەتی دراوە هەر لە زاخۆ هەتا كفری و كەلار.

خەڵك بە دڵنیایی لەوە ڕاهاتووە كە بڵێت هیچ نەكراوە، ئەمەش لەبەر ئەوەیە بەراوردی ئێستا بە ساڵانی 2010 دەكات، لە ساڵی 2010 تەنیا بۆ ناحیەیەكی بچووكی وەك كەسنەزان كە لە دەوربەری هەولێرە 64 ملیار دینار پڕۆژە جێبەجێ كراوە، هەمان ساڵ 84 ملیار دینار پڕۆژە بۆ گەڕەكێكی بچووكی هەولێر كە 32ی پاركە جێبەجێ كراوە، بەڵام لە ساڵی 2021 كە دووبارە جێبەجێكردنی پڕۆژەكان دەستی پێ كردەوە، هەموو بودجەی پارێزگای هەولێر (كە ئەوكات ئیدارەی سەربەخۆی سۆرانیش نەبوو) هەر لە حاجی ئۆمەرانەوە هەتا خەبات و مەخموور تەنیا 28 ملیار دینار بووە و، لە جێبەجێكردنیش تەنیا توانیومانە 17 ملیار دینار پڕۆژە جێبەجێ بكەین، لەبەر ئەوەی لە بانك پارە نەبووە ڕایبكێشین، بۆیە پڕۆژەكان دوا خراون بۆ ساڵی داهاتوو. بۆیە خەڵك كێشەكانی هەرێم و بەغدا بە كێشە نازانێت، ئەوەی لە بیر نییە، ئەگەر بەغدا شایستەكانی پەرەپێدانی هەرێمی كوردستان بنێرێت، ئاستی پڕۆژەكان وەك ساڵانی 2010ی لێ دێتەوە، لێرەدا نموونەیەك باس دەكەم پار پارێزگای مووسڵ بودجەی 2 ترلیۆن دیناری لەبەر دەست بووە، بەڵام پارێزگای هەولێر كە هاوسنوورە لەگەڵی تەنیا 87 ملیار دیناری لەبەر دەست بووە، خەڵك نایەن بەراوردی ئەوە بكەن، ئێمە بە 87 ملیار دینار چەند پڕۆژەمان جێبەجێ كردووە و پارێزگای موسڵ بە 2 ترلیۆن دینار چەندی جێبەجێ كردووە.

لای خەڵك پڕۆژەی ستراتیژی جێگەی بایەخ نییە، هەر بۆ نموونە ئێستا پڕۆژەیەكی ستراتیژیمان هەیە لە كۆڕێ كە دروستكردنی دوو پردە بە گوژمەی 40 ملیار دینار و گۆڕانكاری تێدا كراوە و بەرز دەبێتەوە بۆ 60 ملیار دینار، بەڵام من ئەگەر 60 ملیار دینار لە پڕۆژەكانی پەرەپێدان لەسەر بنەمای ڕیژەی دانیشتووانی قەزا و ناحیەكان خەرج بكەم، ئەوەندە پڕۆژەی پێ جێبەجێ دەكرێت كە هاووڵاتی پێویستی پێیەتی و هەست دەكات كە خزمەتگوزاری پێشكەش كراوە.

سەبارەت بە پرسی سووتەمەنی، ئەوەیان هەموو گلەییمان لێی هەیە، یەكەم كوالێتەكەی باش نییە، دووەمیش حكومەت لەگەڵ ئەوەی پشتگیرییەكی دەكات بۆ ئەوەی نرخەكەی زۆر بەرز نەبێت، بەڵام حكومەتی خۆمان ناتوانێت بە ئاستی حكومەتی عێراق پشتگیری بكات، بۆ ئەوەی نرخەكەی كەمتر بێت.

- سەبارەت بە پڕۆژەكانی 2022 ئێمە ئەمساڵ 84 ملیار و 644 ملیۆن دینارمان لەبەردەست بووە، بەم بودجەیە 132 پڕۆژەی پەرەپێدان ئەنجام دراون، هەروەها ئەو پڕۆژانەش تەواوكراون كە لەساڵی 2021 بە هۆی نەبوونی پارەوە دواخرابوون بۆ ساڵی 2022.

- تایبەتمەندیەكی دیكە هەولێر ئەوەیە لە هاوین مەترسیی «كەم ئاوی» و لە زستان مەترسیی «لافاو» هەیە، ئەمساڵ تا ڕاددەیەك كۆنتڕۆڵی مەترسیی لافاومان كرد، بەڵام هەتا ئێستا ئەو بڕە بارانەی باریوە تەنیا 250 ملم و كە لە باری ئاساییدا دەبێت لە سەرووی 400 ملم باران ببارێت، هەر بۆیە لەگەڵ بەرزبوونەوەی پلەی گەرما مەترسیی كەم ئاوی دەبێتە كێشەیەكی گەورە بۆ هەولێر.

بەپێی هەڵسەنگاندێكی زانستییانەی پسپۆڕانی جیولۆجی، لە ناوەڕاستی مانگی حەوت ئاوی هەولێر ڕووبەڕووی دابەزینێكی زۆر دەبێتەوە، بە ڕاستی ئەمەش كارەساتە، ئێستا قووڵیی بیرەكان گەیشتووەتە قۆناغی ستراتیژی، لە دەشتی هەولێر و قوشتەپە بە قووڵیی 700 مەتر بیری ئاوی خواردنەوە لێ دراوە، ئەمەش مەترسییەكی گەورەیە بۆ ئاوی ژێر زەوی.

كێشەكە لێرەدا ئەوەیە ئەم مەترسییە دەبێت پارەیەكی زۆری بۆ تەرخان بكەیت، هەتا بە سەریدا زاڵ دەبیت، هەر بۆ نموونە بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی كەم ئاوی پار بڕی 12 ملیار تەرخان كرابوو، ئەم بڕە پارەیەش تەنیا بۆ لێدانی بیری ئاوخواردنەوە و نۆژەنكردنەوەی بیرە كۆنەكان و كێشە تەكنیكییەكانمان پێ چارەسەر كردوون.

- ئەمساڵ بۆ ڕێگرتن لە مەترسیی لافاو بە بڕی 34 ملیار دینار 18 پڕۆژەمان جێبەجێ كردووە، كە هەندێكیان تەواو بوون و ئەوانی دیكەش كاریان تێدا دەكرێت، ئەم پڕۆژانە تا ڕاددەیەكی زۆر باش مەترسیی لافاویان كەم كردووەوتەوە، بەڵام مەترسیی كەم ئاویی هاوین لە هەولێر هێشتا هەر بەردەوامە.

- بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی وشكە ساڵی و كەم ئاوی چەندین پڕۆژەی ستراتیژی ئێستا كاریان تێدا دەكرێت، یەكێك لەوانە پڕۆژەی دروستكردنی بەنداوی گۆمەسپانە، ئەم بەنداوە كاری باشی تێدا كراوە و مەزندە دەكرێت لە ئایندەیەكی نزیكدا كارەكانی كۆتایی بێت، هەروەها ڕەزامەندیی حكومەتی عێراق وەرگیراوە بۆ دروستكردنی بەنداوی «مەنداوە» لای ئێمەوە دیزاین و دەرخستەی بۆ ئامادە كراوە، بەڵام لەلایەن حكومەتی عێراقەوە داوا دەكرێت دیزاینەكەی دەستكاری بكرێت، ئەمەش بەو حیسابەی فراوانتر بكرێت، ئەگەر لەسەر ئەمە نەگەینە ڕێككەوتن، ئەوا گۆڕینی دیزانەكە دەبێتە هۆی دواكەوتنی پڕۆژەكە لانیكەم بۆ ماوەی ساڵێك، بەڵام ئێستا لە دانوستانداین و لە ڕێوڕەسمی كردنەوەی «یادگەی نیشتمانی بارزان»یش كە سەرۆك كۆماری عێراق و سەرۆك وەزیرانی عێراق ئامادەی بوون، ئەو دەرفەتەشمان قۆستەوە لەگەڵیان باسمان كرد، بە هیواین لەسەر دیزانەكەی ئێمە ڕەزامەندی بدەن و دەست بە پڕۆژەی دروستكردنی ئەو بەنداوە بكرێت، ئەمەش لەبەر ئەوەیە ئەگەر ئەم بەنداوە دروست بكرێت، دەبێتە پارێزەرێكی باش بۆ ئاوی ژێر زەوی لە شاری هەولێر، گرنگی و تایبەتمەندیی بەنداوی مەنداوە ئەوەیە سەرچاوەی ئاوی ئەم بەنداوە خاكی خۆمانە و وەك بەنداوەكانی دیكە نییە كە سەرچاوەكەی توركیا و ئێران بێت.

لە دووماهیدا دەمەوێت ڕاشكاوانە لەگەڵ هاووڵاتیانی خۆمان قسە بكەین و بارودۆخی دارایی و ئیمكانیەتی بەردەستمان چۆنە بەو شێوەیە بیخەینە ڕوو، ئەوەی پەیوەندیدارە بە خزمەتگوزارییەكان، لە چەند ڕۆژی ڕابردوو كۆبوونەوەیەكی تایبەت لەسەر ئەم پرسە بەڕێوە چوو، بە ڕاستی لەم كۆبوونەوەیە گەشبینییەكی ئەوتۆمان نەبینی كە بتوانین بە داهاتی خۆمان وەك حكومەتی هەرێمی كوردستان لەسەر ئاستی پڕۆژەكانی پەرەپێدان پڕۆژەی زۆر جێبەجێ بكەین، بەڵام لەلایەكی دیكەوە زۆر گەشبینین بەو ڕێككەوتنەی نێوان حكومەتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی فیدڕاڵی عێراق، بەوەی دوای پەسەندكردنی پڕۆژە یاسای بودجە، پشكی پارێزگاكانی هەرێمیش لە بودجەی پەرەپێدانی هەرێمەكان و بەپێی ژمارەی دانیشتووان بنێرن، ئەوا پشكی پارێزگای هەولێر زیاتر لە 280 ملیار دینار دەبێت، بەم بڕە پارەیە دەتوانرێت وەڵامی بەشێكی زۆری خواست و گلەیی و گازندەكان خەڵكی كوردستان بدەینەوە.

جارێكی دیكە جەخت لەوە دەكەمەوە ئیمە هەموو كات لە خزمەتی خەڵكی خۆمانداین و ئەوەی بە ئێمە بكرێت، درێغی ناكەین، لە هەمان كاتدا داوا لە خەڵكی خۆمان دەكەین، كە بارودۆخ و ئیمكانیەتی بەردەستی ئێمەش لەبەر چاوبگرن و بزانن بەو ئیمكانیەتە كەمەی لەبەردەستە چۆن خزمەتی ئەوانی پێ دەكەین.