" هێزی نەرم" وەک چەمکێکی سیاسیی، ساڵانێکە خۆی خزاندۆتە ناو سیاسەت و ستراتیجیی نێودەوڵەتیی و دیبلۆماسییەتی وڵاتان. هاوشانیی هارد پاوەر، ڕۆڵ و گرنگییەکی بەرچاوی لەڕاگرتنی ئاسایشیی نێودەوڵەتیی وبونیادنانی پەیوەندیی دۆستانەی نێوان وڵاتان هەیە. کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی 1990، زانا و بیرمەندی ئەمریکی(جوزیف نای) بۆ یەکەم جار لە گۆڤاری( فورن افیرز) ئەم چەمکەی بەکارهێنا، دواتر بەخێرایی گەشەی سەند، لە ئێستادا یەکێکە لە ستراکچەرە سەرەکییەکانی سیاسەتی وڵاتان، بەوپەڕی گرنگییەوە لە داڕشتنیی سیستمی نێودەوڵەتیی و جوڵە سیاسیی و دیبلۆماسییەکان لێی دەڕوانن. هەرچەندە هەندێک، پێیان وایە ئەم تیۆرییە کۆنەو لە کتێبەکانی(سوقرات و کۆنفوشیوس، ئەنتۆنیۆ گرامشی) ،لە بارەی کاریگەر بوون بە ئایینە جیاوازەکانەوە بە دیار دەکەوێت. بەڵام وەک چەمک بۆ یەکەم جار "جوزیف"بەکاریهێنا، و لە ئێستادا یەکێکە لە بناغە هەرە سەرەکییەکانی سیاسەت.

ئەمینداریی گشتیی حزبی شیوعیی سینی،(جینتاو) لە لێدوانێکیدا لەساڵی 2007، باسی لە پێویستی  زیادکردنی توانای نێودەوڵەتی و سیاسەتی دەرەوەیی سین كرد، ئةويش لە ڕێی ئامڕازەکانی هێزی نەرمەوە. هەروەها(سێرگی لافروف)، وەزیری دەرەوەی ڕوسیا لەساڵی 2013، باسی لەوە کرد کە ڕوسیا درەنگتر لە وڵاتانی تر دەستی بە گرنگیدان بە ئامڕازەکانی هێزی نەرم کردووە.

 

نای،‌ بەم جۆرە هێزی نەرم دەناسێنێت: "توانای ڕازیکردن و کاریگەریی دانانە، بەبێ بەکارهێنانی هەڕەشە و زۆرلێکردن، یان فشاری ئابووری، بێ پەنا بردنە بەر  بەرتیلدان و پێدانیی پارە". واتە توانای کاریگەریی دانانە لەسەر لایەنی بەرامبەر، بۆ ئەنجامدانی ئەوەی دەیخوازین.

 

هەرێمی کوردستانیش بەهۆی ژینگەی جوگرافیی و جیۆسیاسی، هەرێمێکە بەردەوام  ئاڵنگاریی و ئابڵوقە و پێشێلکاری بەرامبەر سەروەریی، ئەگەرێکی کراوەن لەبەردەمیدا، هاوكات لە لایەن هێزە ناوچەیی و هەرێمییەکان، هەمیشە شەڕی ماف و بەزاندنی سەروەری شەڕێکی حەتمی بووە کە بەرۆکی هەرێمی کوردستانیی گرتووە.

 

ئێستاش کە جیهان لە قۆناغی گۆڕانکاریی گەورەدایە، زۆرێک لە ڕووداوەکان نزیک یان دوور کاریگەریی  لەسەر دۆخی سیاسیی و ئابووری، ئەمنیی کوردستان هەیە؛ لێکەوتەکانی بە جۆرێک کاریگەریی خستۆتە سەر لێکترازان و گرژیی و ناکۆکیی ناوخۆیی، نەبوونی ڕۆحیەتی لێکتێگەیشتن و ئیرادەی یەکخستنی تواناکان بۆ بەرەنگار بوونەوەی ئەو پێشهات و ئاڵنگارییانە، هێندەی تر گرفتەکەی قوڵتر کردۆتەوە، ناسەقامگییریی سیاسیی و کۆمەڵایەتی خوڵقاندووە. لەلایەکی تر هەڵمەتێکی چڕی میدیايی بۆ هێرش کردنە سەر یەکتر لە نێوان هەردوو هێزی باڵادەستی کوردستان(پارتیی و یەکێتیی) بەردەوامی هەیە، هەستیار بوون بە یەکتر، تا ئاستی تانە و تەشەرگرتنە یەکتر، یەکتر تۆمەتبارکردن بەرامبەر بە دۆخی ئێستای کوردستان، بووەتە کاری زۆرینەی سیاسی و کادرەکانی هەردوو حزب. بە جۆرێک ڕۆژ بە ڕۆژ مەودای لێک دوورکەوتنەوەیان لە یەکتر فراوانتر دەبێت،  ئەمەش ترس و نائارامیی لای هاوڵاتییان دروستکردووە.

 هەر بۆیە لە ئێستادا لە هەموو کات زیاتر پێویستمان بەئیرادەیەکیی بەهێز هەیە بۆ نێوەندگیریی و خاوکردنەوەی ئەو گرژییانە، ئەم ئیرادەیەش پێویستیی بە کەسانێکە بەو جوڵە سیاسییانە هەڵبستن و هەموو لایەنەکان لەسەر مێزی گفتوگۆ و دانوستان کۆبکەنەوە، تا پێکەوە بڕیاری حەکیمانە و دروست بە ئاڕاستەی پاراستنیی بەرژەوەندییەکانی کوردستان بدەن، تا ئاڵۆزییەکان زیاتر تەشەنە نەکەن و کەلێنەکان قوڵتر نەبنەوە، وەک ئەو وتەیەی دەڵێت" تا ناچار نەبین ئەو گرێیانەی بە دەست دەکرێنەوە، دواتر بەددان بیان کەینەوە! .

 

ئەوەی بەڕێز( نێچیرڤان بارزانی) سەرۆکی هەرێمی کوردستانی پێ دەناسرێتەوە و بووە بە بەشێک لە کەسایەتی و ئاکاری سیاسییانەی ئەوەیە: کە خاوەن هێزێکی نەرمە لە بیر و مامەڵەکردندا، چەقبەستوو ترین دۆخەکان دەخاتەوە جوڵە، خاوەن دیبلۆماسییەتێکی بەهێز و بەدیقەت لە مامەڵەکردن، توانای شکاندنی بەستەڵەکەکانی هەیە، دۆستی دانوستان و گفتوگۆیی ئاشتییانەیە، خاوەن ئیرادەیەکی پۆڵاینە بۆ سەرکەوتن بەسەر ئابڵوقە و قەیرانەکان،  خاوەن لێزانیی و کارامەییەکی زۆرە بۆ فەراهەمکردنی کەشی تایبەت بە گفتوگۆ و دۆزینەوەی خاڵی هاوبەش و لێک حاڵیبوون و هونەری قەناعەتپێکردن، بۆیە لە هەمووان زیاتر پراکتیزەیی ئەم هێزە هاوچەرخەی جیهان دەکات کە(سۆفت پاوەرە). 

 

 

چاودێران لە ئێستادا چاویان لەسەرجوڵە سیاسییەکانی (نێچیرڤان بارزانییە)، کە درێژەپێدەری هەمان نەخشەڕێی سەڕۆک بارزانیی و خوالێخۆشبوو" ئیدریس بارزانیی" باوکە، ئەو کاتەی کوردستان لە لێواری نائومێدی و پاکتاوکردندا بوو، خەباتی چەکداری و پەنابردنە بەر چیاکان لەبەردەم  گەلی کورددا تاکە بژاردە بوو،  توانییان دەرچەی نوێ و مەدەنییانە بۆ داواکردنی  مافەکانی گەلی کورد بدۆزنەوە، لە ڕێگای هەوڵە دیبلۆماسییەکان بۆ ئەنجامدانی دانوستان و گفتوگۆ و ڕێککەوتننامە، کە بەرهەمەکەی چەندین ساڵ ئاشتی و ئارامیی لێ بەدەستهات بۆ کوردستان.  کە دواتریش بووە هەوێنی دانانی بناغەی  بەرەی کوردستانی. هەر ئەم  یەکدەنگییەش بووە داینەمۆ و بڵێسەی ڕاپەڕینی سەرتاسەری و ڕزگاری ئەم بەشەی کوردستان  و پێکهێنانی ئەم کیانە.

 

 

 

بەتایبەت پاش بڵاوکردنەوەی پەیامی جەژنە پیرۆزەی بەڕێز سەرۆکی هەرێمی کوردستان"، کە ئاڕاستەی پارتە سیاسییەکانی کوردستانی کرد؛  وەک هەموو جار پەیامێک بوو لە سۆنگەی خەمخۆری ودڵسۆزییەوە سەرچاوەی گرتبوو، ئەمەش زیاتر ئومێدی هەڵچنی بۆ  دروستکردنی کەشێکی ئاشتیانە و کۆکردنەوەی سەرجەم  هێز و لایەنە سیاسییەکان، لە ژێر چەتری سەرۆکایەتی هەرێم، بەهەمان ڕۆحیەت و نەفەسی دیبلۆماسیی، کە ببێتە کلیلی کردنەوەی کۆدی ناکۆکییەکان، داینامیکیەتێک بخاتەوە دۆخی  چەقبەستوو، ببێتە ئامڕازی کردنەوەی گرێوگۆڵەکان.

 

پێویستە لەسەر هەموو هێز و لایەنە سیاسییەکانی کوردستانیش  هاوکار و هەماهەنگ بن بە جیاوازیی بۆ چوون و ئایدیایی سیاسییان، سازش لە سەر بەرژەوەندییە حزبیيەکانیان بکەن، دوور لە دیدگای تەسکیی حزبیی هەوڵی هێورکردنەوەی ململانێکان بدەن، خەمی کوردستان خەمی گەورەیان بێت، ئەوەی لە دەستییان دێت بۆ باشکردنی ئایيندەی ئەم هەرێمە و هاوڵاتییانی درێغی نەکەن، بە پیر ئەو هەنگاوانەوە بچن کە دەبێتە هۆی ئاشتەوایی و زەمینەیی سازان دەڕەخسێنێت، ببنە بەشێک لە چارەسەری، بە تایبەت لە مەڕ پرسە چارەنووسساز و هەستیارەکان، کە ئایيندەی کوردستانیان لەسەر بەندە.