بێگومان زۆریا وەلاتێن پێشکەفتی بخەمل و جوانیا سروشتێ ژینگەھا خوە یێ تازەیە چونکە خەلک و دەستھەلات پشتەڤان و ھاریکارن ژبو پاراستنا پاقژی یا ژینگەھێ ب تایبەت ل جھێن گەشتوگوزاری باغچە و جھێن گشتی ، سەبارەت خزمەتکرنا ژینگەھێ بەشەکە ژوێ چەندێ ژبو گەشکرنا خوشگوزارییا خەلکێ داھاتیەکی باش ژی دگەھیتە دەستھەلاتداریا وان وەلاتێن پێشکەفتی ،
بەلێ ھەکەر ئەم بخەمل و جوانیا سروشتێ ھەرێما کوردستانێ ژ بنێرین چەند دەڤەرێن جودا جودا بدیمەنێن خوەیێن جوان رەنگڤەدانا خوەیا ئەرینی ھەیە سەرەنج راکێشانا گەشتیاران بو جھێن گەشتیاری بدیتنا خەمل و جوانیا سروشتێ ژینگەھا ھەرێما کوردستانێ یە ھەتا رادەێەکێ ژی حکومەتا ھەرێمێ دڤان چەند سالێن دەربازبوویێ گرنگیەکا ھەرە مەزن دایە بو وان جھێن شینواری ئاڤاکرنا ژینگەھەکا ساخلەم ، لەورا لڤێرە ژی یاپێدڤی یە مروڤ ژینگەھێ بپارێزن ئەڤە ژی ئەرکەکێ ئەخلاقیە و نیشتیمانی یە ژبۆ پاراستنا خەمل وجوانیا سروشتێ دەڤەرێن گونجایێ ل ھەرێما کوردستانێ نە ژینگەھـ دێ مروڤی پارێزن .
بابەتێ ژینگەھێ ل وەڵاتێن پێشکەفتیدا بابەتەکێ گرێدایە ب پرۆسا پەروەدێ و فێرکرنێ بابەتێ ژینگەھێ وەک بابەتەکێ زیندی ل باخچێن زارۆکان دھێتە خاندن و دەست پێک د باخچێن زارۆکان ژینگە و پێکھاتێن وێ و ماددیێن پیسکرنا ژینگەھێ چەوانیا کۆنتڕۆلکرنا پیسبوونا ژینگەھێ ب تیۆری و پراکتیکی گرنگی پێ دھێتە دان، پشتڕا د قۆناغێن ئاستێن سەرەتای و ناڤەندی و ئامادەی بابەتێ ژینگەی قۆناغ ب قۆنوغ گرنگێ پێ دھێتەدان ب شێوازەکێ بەرفرە و وەک زانستەک د پرۆسەیا خاندنێ و فێرکرنی دھێتە خاندن ل قۆناغا زانکۆیێ پشکێن تایبەت ژینگەھێ ل پەیمانگەھ و کۆلێژان ھەنە ساڵانە چەندان فیرخواز دڤان پشکانە دخوینن و دیفرا دبن پسپۆر وەک تەخەکا ڕەوشنبیر د چڤاکیدا د بوارێ ژینگەھێدا کار دکەن بۆ بەڵاڤکرنا ڕەوشنبیریا ژینگەھی.

لسەر بنەمایێ پاکژیێ ژی کۆ زارۆک ژی بەرھەمێ پاشەرۆژێ یە لەورا دڤێت ڤان زارۆکان ژی وەک ھەرتشتەکێ دی ل سەر روویێ ئەردی ژینگەھەکا ساخلەم و پاگژ بۆ بھێتتە دابینکرن دا ببن بەرھەمەکێ خاوێن د ڤێ ژیانێ دا .
ھەروەسا د سیستەمێ دەولەتداریێ و حکومڕانێژیدا چەندین دامەزراوەێن تایبەت ب پرسا ژینگەھێ ھەنە یاسایێن تایبەت لسەر سەرپێچێن ژینگەیێ ھەنە ژبڵی ھەبوونا جەندین رێکخراوێن نێڤ دەولەتی و ناڤخۆی دبوارێ ھۆشیاریا ژینگەھێ دروستکرن و ئاڤا کرنا چڤاکەکێ ژینگە پارێز.
لێرەدا ئەگەر پۆل ب پۆل قۆناغ ب قۆناغ گرنگیەکا تایبەت ب زانستێ ژینگەھێ ب پلانەکا دارشتی وەک زانستێن دیکە بھێتەدان ساڵانە ب ھەزاران قوتابی دێ فێری کولتوری ژینگە پارێزیێبن دێ بنە پارێزەرێن ژینگەھێ بۆنڤشێن داھاتی.
ئەوا گرنگ لێرە ئاماژە پێ بھێتەدان نەبوونا پرۆگرامەکێ خواندنا سەربەخۆیە د بواری(پەروەردا ژینگەھێدا) ل ھەرێما کوردستانێ، نموونە پەروردا ھونەری، ئایینی و نشتیمانی ھەیە ل گشت ئاستێن سەرەتایی، ناڤنجی و ئامادەیی دھێنە خاندن، لێ پشتی ڕاپەرینا بەھارا ١٩٩١ تاکوو نھا چ ھزرێن جدی د بوارێ پەروەدا ژینگەی نەھاتینە کرن گرنگیژی پێ نەھاتیتەدان لەوما دبینین تاکێ کورد ڕەوشنبیریا ژینگەھێ زۆرا ڵاوازە ئانکوو ھەر نیە، ئەڤ کەلێنەژی د ژیانا تاکێ کورد ب ڕووناھی دھێتە دیتن، لەوما پێتڤیە لێژنەکا پسپۆر د بوارێ ژینگەھێ بھێتە پێک ئینان بمەرەما دانانا پرۆگرامەکێ دسیستەمێ پەروەردا ھەرێمێ ب ناڤ ونیشانێ (پەروەردا ژینگەھێ) بۆ قۆناغێن سەرەتایی، ناڤنجی و ئامادەیی ھەوڵ بھێتەدان ب ناساندنا چەمک و زاراڤێن ژینگەھێ و جۆرێن وی ئەگەرێن پیسکرنا وێ. ھەروەھا ھەول بھێتە دان گرنگی ب ژینگەھا کوردستانێ بھێتەدان ئەو مەترسی ژی بھێنە دەستنیشانکرن کوو کارتێکرنێ لسەر ژینگەھا ھەرێمێ دکەن.ئەگەر ژ روویەکێ دیڤە بەحسی ژینگەھێ بکەین د بوارێ ئاڤێ دا کۆ ئاڤ توخمەکێ سەرەکی دھێتە دانان بۆ تشتێ زیندی وەکو داروبار و مرۆڤ گیانەوەران کۆ رۆژانە پێدڤیەکا باش ب ئاڤێ ھەیە ڤانە نموونە ژی کۆ ھەر تاکەکەسەکێ رۆژێ پێدڤی ب رێژا ٢,٥ لترێن ئاڤێ ھەنە لەوما پێدڤیە ئەڤ ئاڤە ژی بھێتە پاراستن دا مە ژینگەھەکا پاقژ ھەبیت د ڤێ گەردوونی دا .

پرسا ژینگەھێ ژی پرسەکا نویێە کو پتر پیسبوونا ئەردی ب پاشماڤێن گازێ و دووکەلێ و ژناڤبرنا دروباری و دیسان بلند بوونا پلێن گەرمێ کۆ ئەڤە و چەندبن ئەگەرێن دیتر ژی دبنە ئەگەرێ نەمانا ژینگەھەکا دروست و ساخلەم .
دھێتە زانین کو ژینگەھا پاکژ ساخلەمیەکا باش و ئارامییەکێ ددەتە مرۆڤی , و لێ بەرۆڤاژی ژی کۆ ژینگەھا پیس نەخۆشی و نا ئارامییەکێ پەیدا دکەت و دبیتە ئەگەرێ نەساخیێ و پەیدا کرنا وان گرفت و ئاریشێن دروستبوونا پیسبوونا ژبنگەھەکا نە دروست .
ھەتا ژینگەھەکا دروست و ساخلەم مە ھەبیت دڤێت مرۆڤ ژی وەکو داروباری نیەتەکا جوان یا پاقژ ھەبیت ئەڤە یا گرنگە بۆ رووب رووبوونا وان فاکتەرێن کو دبنە ئەگەرێ پیسبوونا ژینگەھێ کۆ رێگری لێ بێتە کرن .
رژێما بەعس ژی کارتێکرنەکا زۆر کریە سەر ژینگەھا باشوورێ کوردستانێ کۆ ئەو زیان ژی پتریا ٣٠ سالان بوویە ھەتا نھا ژی زۆر دەڤەران ئەو پاشماڤە بوونە ئەگەرێ تێکدانی َو نەمانا دارووباربی ل دەڤەرێ وان و سووتنا ئەرێ وان و دیسان ژی کۆ ژ لایەکێ دیڤە کۆ ئەو سووتن و کیمیا بارانکرنا ئەری بوویە سەردەم ھەتا خەلک کۆ زۆرداری لێ ھاتیە کرن نەجار بوویە دەست ب ھاڤێژتە دار برینی و پەیدا کرنا وان ژبۆ بکارئینێ بۆ خارنێ و کاروبارێن ناڤ مالێ لوما ئەو ژی ئەگەرەکی دی بوویە کۆ ئەڤە دبیتە کارتێکرن ل سەر ژینگەھێ .
دیسان بوویە کارتێکرن لسەر تێکدانا ئاڤا کانی و چەم و ژێدەرێن ئاڤێ و ھشکرنێ و و نەمانا باندا و گیاوەران کۆئەڤە دبیتە ئەگەرێ تێکدانا نەمانا جوانی و خەملا سروشتیا ژینگەھێ ، بەلێ کوردا دەست لێ نەبەردان ب رێیا گوند و ھاریکار وان پێکە بوویە سەردەم کۆ جارەکا دی سرۆشتێ خو یێ جوان و پاکژ رابگرن و ل سەر بنەمایەکێ جوان ھەتا نوکە ژی ھەرکەسێ دبیتە کارتێکرە ب رێیین جودا جودا دھێتە سزادان بۆ وێ یەکێ کۆ جارەکا دی نەبیتە ئەگەرێ تێکدانێ.