پیلان و سیناریۆكان پێشكه‌وتنه‌كانی كوردستان ناوه‌ستێن
رێبوار حەمەلاو شوانی
چه‌ند ساڵێكه ، گه‌لی كورد كه‌وتۆته به‌ر په‌ڵاماری تیری ژه‌هراویی و سیناریۆ و هێرش و چه‌واشه‌كاری و گه‌مارۆدانی ناخۆیی و ده‌ره‌كی ، به‌ڵام ئه‌وه ئیراده‌ی پۆڵایین و پشوودرێژی گه‌لی كورد و سه‌ركرایه‌تیی حه‌كیمانه‌یه كه هه‌موو ئه‌و هه‌وڵه نه‌زۆكانه‌ی پووچه‌ڵكردۆته‌وه ، هه‌رێمی كوردستان وه‌ك قه‌واره‌یه‌كی ده‌ستووری و ره‌وایپێدراو و به‌ده‌ستهاتوویی گه‌لێك كه زیاتر له سه‌ده‌یه‌كه به خوێن و ئارٍه‌قه و گیانی له پێناو رزگار و سه‌ربه‌ست ژین رووبه‌رووی دڕنده‌ترین رژێمه‌كانی سه‌رده‌م بۆته تا ئێستا ، هه‌موو ئه‌و شتانه‌ی كه تا به ئه‌مرٍۆ به‌ده‌ستهاتوون كه‌س وه‌ك دیاری پێشكه‌ش به گه‌لی كوردیان نه‌كردووه ، به‌ڵكو به‌رهه‌می خه‌باتی ده‌یان ساڵه‌ی بێ وچانمانه .
گه‌لی كورد له ناوچه‌یه‌كی نادیموكراسی و نائازاد ، دا له نێو جه‌رگه‌ی دیكتاتۆران وداگیركه‌ران دا ، له هه‌ڵبژاردنێكی زۆر ئازاد و بێ وێنه‌دا ، توانی پێش سێ ده‌یه ، ببێته خاوه‌ن په‌رله‌مان و حكومه‌ت و ئینجا فیدراڵیزم ، ئینجا دوای چه‌ند ساڵێك له رووخانی رژێمی به‌عسی رووخاو توانی هه‌رێمی كوردستان وه‌ك كیانێكی ده‌ستووری و یاسایی و فیدراڵی له نێو ده‌ستووری هه‌میشه‌یی عێراقدا جێگر بكات.
روونه، كاتێك سه‌ركردایه‌تیی سیاسی كورد ، ده‌ستی به‌خه‌باتی شارستانی و دیموكراسی كرد ، به‌پشتیوانی گه‌لی كورد و ئینجا نێوده‌وڵه‌تی ، كوردستان له دۆخێكی خراپی ئابووری و دواكه‌وتوویی ته‌واو دابوو ، به‌ڵام به هاتنه سه‌ر ده‌سه‌ڵاتی حكومرانی كوردستان ، ئه‌وا سه‌ڕه‌رایی گه‌مارۆ قورس و به‌ربه‌سته‌كانی وڵاتان به‌ڵام توانیی ساڵ به ساڵ سیمای دواكه‌وتوویی بۆ پێشكه‌وتن وگه‌شه‌سه‌ندن بگۆرێت .
ئه‌و پێشكه‌وتنانه‌ی هه‌رێمی كوردستان له رووی ئابووری و پێشكه‌وتن و سیاسی و دیپلۆماسی له كاتێكدا بوو، كه ناوچه‌كانی ناوه‌ڕاست و باشووری عێراق به ده‌ست حوكمرانی هه‌ڵه‌و گه‌نده‌ڵكاری و قۆرخكاری و ده‌ستێوه‌ردانی وڵاتانی ئیقلیمی وبه هه‌ده‌ردانی سه‌روه‌ت و سامان له خراپترین دۆخی خۆیدا ژیان به سه‌ر ده‌به‌ن به ئێستاشه‌وه، بۆ شاردنه‌وه‌ی ئه‌و شكستی 17 ساڵه‌ی عێراق ، ئه‌وا په‌نجه‌ی تۆمه‌ته‌كانیان به ئاراسته‌ی كوردستان درێژكردووه وبه‌شێوه‌یه‌ك گه‌مارۆیه‌كی نارٍه‌وا و هه‌ندێك جار مووشه‌كباران و به‌كارهێنانی هه‌ندێك حزب ولایه‌نی له نێوخۆی كوردستان لێكه‌وتۆته‌وه .
بۆیه، له ماوه‌ی رابردوو، هه‌ڵمه‌تێكی چرٍیان به‌مه‌به‌ستی شكاندنی شكۆی كیانی ده‌ستووری كوردستان و ئینجا هه‌ڕه‌شه‌كردن بۆ سڕینه‌وه‌ی كیانی كوردستان ، ده‌ستپێكردووه، چونكه ئه‌وان هه‌ر هه‌نگاوێكی پێشكه‌وتنی كوردستان به گه‌وره‌ترین شكستی خۆیان ده‌زانن و له نێو خه‌ڵكی خۆیان زیاتر ریسواتر ده‌بن . جگه‌له‌وه‌ی به زێهنیه‌تێكی شۆڤێنی ، مه‌زهه‌بی و تایفی توندرۆیی و ناوه‌ندگه‌رایی مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ پرسی كورد كه له نێو ده‌ستووری هه‌میشه‌یی عێراقدا جێگركراوه ده‌كه‌ن .
عێراق ئێستا له نێو گروپه میلیشا و مه‌زهه‌بگه‌راییه‌كانی قوم و كه‌ربه‌لا تواوه‌ته‌وه، به‌شێوه‌یه‌ك ، شتێك به‌ناوی حكومه‌تی یاسا و ده‌ستوور و فیدراڵی بوونی نییه ، به‌ڵكو دووباره‌بوونه‌وه‌ی فاشیزم و ناوه‌ندگه‌رایی و سیسته‌می میلیشاییه له سه‌ر سه‌روه‌ت و سامانی ئه‌و عێراقه‌ی كه ده‌یان ساڵه نه‌وت به مه‌به‌ستی چه‌وساوندنه‌وه و ده‌سه‌ڵاتی خۆسه‌پاندن به‌كار ده‌هێنرێت .
ئێستا ، له نێو خۆی عێراق، به هه‌زاران میلیشایی شیعی و به‌ناوی جۆراجۆر و به سپۆنسه‌ری ئێران دروستكراون كه نه‌ك ته‌نها مه‌ترسین بۆ سه‌ر عێراق و به‌ڵكو هه‌رٍه‌شه‌یه‌كی گه‌وره‌ن بۆ سه‌ر ناوچه‌كه و ئه‌مه‌ریكا و هاوپه‌یمانانی و ئه‌مرۆ مووشه‌ك و چه‌كه‌كانیان به ئاڕاسته‌ی هه‌رێمی كوردستانه كه سه‌قامگیرترین و ئارامترین ناوچه‌كه له رۆژهه‌ڵاتی ناویندا . ئه‌و میلیشایانه‌ی كه مانگانه به چه‌كی ئه‌مه‌ریكی و ئه‌وروپایی و میلیۆنان دۆلار خه‌رجیان ده‌كرێت و ده‌ستیان به سه‌ر هه‌موو سه‌روه‌ت و سامانی گشتی عێراقدا گرتووه و چاویان له داگیركردنی سه‌ره‌وه‌ت و سامان و نه‌وت و غازی كیانی كوردستانیشه .
ئه‌مڕۆ ئیتر شتێك به‌ناوی فیدراڵی و ده‌ستوور و یاسا له عێراق بوونی نه‌ماوه ، ئه‌وه‌ی حكومرانی ده‌كات ، گروپه باڵاده‌سته میلیشا شیعیه‌كانن ، كه ئێران رۆڵێكی سه‌ڕه‌كی له به‌كارهێنانیان ده‌بینێت ، كه مووشه‌كبارانكردنی چه‌ند جاره‌ی هه‌ولێری پایته‌خت له‌لایه‌ن ئه‌و گروپانه‌وه ، ئاماژه‌یه‌كی روونه بۆ گواستنه‌وه‌ی نائارامی و ناسه‌قامگیری عێراق بۆ نێوخۆیی شاره‌كانی هه‌رێمی كوردستان ، وه‌ك چۆن له‌ماوه‌ی رابردوو، هه‌ندێك لایه‌نیان بۆ ئه‌و مه‌به‌سته له ده‌ڤه‌ری سلێمانی ، گه‌رمیان و راپه‌ڕین به‌كارهێنراو و به ئاسانی بینرا و ئه‌نجامیاندا.
بۆیه، كاتی ئه‌وه هاتووه، هه‌موو هێزولایه‌نه كوردستانییه‌كان ، زۆر به‌رژدی له سه‌ر سیناریۆكانی عێراق هه‌ڵوه‌سته بكه‌ن ، چونكه مه‌ڕامی عێراق ده‌سه‌ڵاتی زۆرینه‌وه و نه‌هێشتنی ده‌ستوور و گشت مافه‌ره‌واكانی كوردستان و كیانه ده‌ستوورییه‌كه‌یه‌تی له‌رێگه‌ی هێز و زۆرینه‌وه‌ی خۆسه‌پێن به‌تایبه‌ت كه ئێران چاوی به كیانی هه‌رێمی كوردستان هه‌ڵنایه‌ت و به‌گه‌وره‌ترین مه‌ترسی له به‌رده‌م نه‌خشه و مه‌رامه‌كانی ده‌بینێت .
هه‌رێمی كوردستانیش ، به‌رده‌وامه له پرۆسه‌ی پێشكه‌وتن و گه‌شه‌سه‌ندنی خاك و نیشتیمانه‌كه‌ی ، چونكه ئه‌و ده‌ستكه‌وتانه‌ی رابردوومان و ئێستاشمان به‌رهه‌می خه‌بات و قوربانیدانی بێ وچانه ، به‌كرده‌وه سه‌ڵماندوێتی به خوێن و گیان به‌رگری لێده‌كات و ئاماده نییه جارێكی تر بۆ ژێر ده‌ستی و پاشكۆكردنی له‌لایه‌ن ده‌سه‌ڵاتێكی تری دیكتاتۆری و شۆڤێنی بگه‌رێته‌وه .
