سۆران سەنتەرێكی گرنگی بازرگانی و گەشتیارییە و ڕووبەرێكی ناوچەی جوگرافیای فراوان لەخۆ دەگرێت و، ژمارەی دانیشتووانەكەی لە سەرووی 350 هەزار كەسن، بڕیاری دامەزراندنی ئیدارەیەكی سەربەخۆ بۆ ئەم دەڤەرە گرنگە جێگای خۆشحاڵیی دانیشتووانەكەی بوو. بۆ قسەكردن لەسەر هەنگاوەكانی ڕێكخستنەوەی هەیكەل و جێبەجێكردنی داواكاری و چارەسەركردنی گرفت و كێشەكانی دەڤەرەكە، گۆڤاری گوڵان ئەم دیدارە تایبەتەی لەگەڵ هەڵگورد شێخ نەجیب سەرپەرشتیاری ئیدارەی سەربەخۆی سۆران سازدا.

 

* سەرەتا وەكو یەكەم سەرپەرشتیاریی ئیدارەی سەربەخۆی سۆران، دەمانەوێت بزانین تاچەند بڕیاری دامەزراندنی ئیدارەیەكی سەربەخۆ بۆ سۆران لە ئاست خواست و داواكارییەكانی هاووڵاتیاندا بووە؟

 - دەڤەری سۆران بە هەر چوار قەزاكەی (سۆران، چۆمان، مێرگەسور و ڕەواندز)ـەوە ڕووبەرێكی جوگرافیای فراوانە و بە ناوچەیەكی بازرگانی و گەشتیاری و كشتوكاڵیی گرنگ دادەنرێت، دانیشتووانەكەی لە پێكهاتەی جیاواز و تەنانەت لە ڕووی نەتەوەیی و ئایینیشەوە جۆراوجۆرە و لەم دواییەدا ئاوارە و پەناهەندەی عەرەبیش ڕوویان تێ كردووە و ژمارەی دانیشتووانەكەی بەتایبەتی لە سەنتەری سۆران بە شێوەیەكی زۆر خێرا ڕووی لە زیادبوون كردووە، لە ڕوانگەی ئەم واقیعە و بۆ جێبەجێكردنی كارنامەی كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان بە دابەزاندنی دەسەڵاتەكان بۆ خوارەوە و كەمكردنەوەی ڕۆتین و خێرا بەڕێوەچوونی مامەڵەی هاووڵاتیان ڕێزدار مسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان بڕیاری ئیدارەی سەربەخۆی سۆرانی دەركرد، ئەم بڕیارەش دوای دیراسەت و ئامادەسازییەكی زۆر هات، كە من خۆم لە ناو تیمی پسپۆڕ و تایبەتمەندی ئەو هەڵسەنگاندن و دیراسەتە بووم و، سەرۆكی حكومەت ڕاستەوخۆ سەرپەرشتی و بەدواداچوونی ئەم كارەی دەكرد، كە لە ئاست داواكاری و خواستی هاووڵاتیان و جێبەجێكردنی پڕۆژە خزمەتگوزارییەكان و كەمكردنەوەی ڕۆتین بوو. بڕیاری ئیدارەی سەربەخۆی سۆران بە هەموو پێوەرەكان بڕیارێكە بۆ خزمەتی زیاتری خەڵكی دڵسۆز و نیشتمانپەروەری سۆران و سەرجەم قەزا و ناحیە و گوندەكانی ئەم دەڤەرە، چ لە ڕووی ئاسانكاری لە بڕیاردان و كەمكردنەوەی ڕۆتین و بیروكراتیەتی كوشندە و خێرا بێت، یان لە ڕووی كەمكردنەوەی بارگرانی و قورسایی لە سەر دامودەزگاكانی پارێزگای هەولێر بێت. خەڵكی ئەم ناوچەیە حەزیان لێیە خۆیان بەدواداچوونی مامەڵەكانیان بكەن و، لەم پێناوەدا كات و خەرجی و ڕێگایەكی دووریان بەڕێ دەكرد بۆ بەدواداچوونی مامەڵەكانیان لە هەولێر، لەلایەكی دیكەوە بۆ جێبەجێكردنی كاروچالاكی و پڕۆژەیەك دەبووایە لە قەزاكەوە بۆ پارێزگای هەولێر و لەوێشەوە بۆ وەزارەتەكان بێت و كاتێكی زۆری دەویست، لە ئێستادا ئەو بەڕێوەبەرایەتی و فەرمانگانەی لە دەڤەری سۆران هەن و پێویست ناكات سەردانی سەنتەری شاری هەولێر بكەن، ڕاستەوخۆ ئەو دەسەڵاتانەیان دەدرێتێ كە خۆیان سەرپەرشتیی جێبەجێكردنی مامەڵە و كارەكانی هاووڵاتیان بكەن، دابەزاندنی دەسەڵاتەكان بۆ ئیدارە سەربەخۆكان و یەكە ئیدارییەكانی قەزا و ناحیەكان لە بنەماكانی ئیدارەیەكی پێشكەوتووی خزمەتگوزارە.

* بەڵام ڕەنگە هاووڵاتیانی ئەم دەڤەرە زۆر بەپەلە بن بۆ دەركەوتنی دەرئەنجامەكانی ئەم بڕیارە، ئایا هەنگاوەكانی ڕێكخستنەوەی هەیكەل و نوێكردنەوەی هەندێك بەڕێوەبەرایەتیی گشتی و تەرخانكردنی بودجەی پێویست بە كوێ گەیشتووە؟

- بێگومان خەڵكی بۆ هەڵسەنگاندنی هەر بڕیارێك، چاو دەبڕنە دەرئەنجامەكانی و دەیانەوێت بزانن ئەم بڕیارە بە زووترین كات چی لە ژیان و باروگوزەران و واقیعەكە دەگۆڕێت، بڕیارێكی لەم شێوەیە كەمێك چاوەڕوانی و پشوودرێژی پێویستە، ئەوەتا بەردەوام لە دیدار و گفتوگۆكانمدا لەگەڵ بەڕێز ئومێد خۆشناو پارێزگاری هەولێر و وەزیرە بەڕێزەكان و بەرپرسانی ئەنجومەنی وەزیران لە گفتوگۆ و دانوستاندنداین بۆ ئەوەی هەموو ئەو كاروبارانە ڕێك بخرێتەوە و ڕێچكەیەكی یاسایی و ئیداریی ڕێكوپێك لەخۆ بگرێت و، لە كۆتاجاردا لە خزمەتی هاووڵاتیانی سۆراندا بێت. دابەزاندنی دەسەڵات بۆ یەكە ئیدارییەكانی سۆران بە تایبەتی لە هەندێك بەڕێوەبەرایەتی و فەرمانگەی تایبەتەوە، پێویستی بە پاڵپشتیی دارایی و هونەریی و ماددی و تەنانەت دامەزراندنی فەرمانبەرانیش هەیە، یەكە ئیدارییەكانی سۆران پێشتر دەبووایە پەیوەندی بە قەزا و قایمقامیەتەكان و دواتر بە پارێزگای هەولێرەوە بكەن و، لەوێشەوە بە بەڕێوەبەرایەتییە گشتییەكانی وەزارەتەكان و ئەو كات بۆ وەزارەتەكان و دووبارە ئەم ڕۆتین و كارە ئیدارییە پێچەوانە دەبووەوە، ئەمەش كات و ڕۆتینێكی زۆری پێویست بوو. لە ئێستادا یەكە ئیدارییەكان ڕاستەوخۆ دەتوانن لە ڕێگەی یەكەی ئیدارەی سەربەخۆی سۆرانەوە پەیوەندی لەگەڵ وەزارەتە پەیوەندارەكان بكەن و، كارەكان باشتر بەڕێوە بچێت، تەنانەت بەڕێوەبەرایەتی و فەرمانگە پەیوەندیدارەكان بە وەزارەتەكانەوە دەتوانن ڕاستەوخۆ پەیوەندی بە وەزارەتەكانیانەوە بكەن و، بەدواداچوونی خێرا و جددیتر بۆ كارو مامەڵەكانی هاووڵاتیان بكەن. ئێمە لەئێستادا كار لەسەر ئەوە دەكەین، چۆن سوود لەو بڕیارە و بەدیهێنانی ئامانجەكانی وەربگرین. لە ئێستادا تیمێكمان سەرقاڵی دروستكردنی ئەو هەیكەلەین بۆ ئیدارەی سەربەخۆی سۆران و تەواوی ئەوەی ئەو بەڕێوەبەرایەتییە گشتییانەی وەكو كشتوكاڵ و شارەوانییەكان و پەروەردە و تەندروستی بڕیاریان لە سەر دراوە، لەگەڵ ئەمەشدا هەر ڕانەوەستاوین و لە ئێستاوە جەخت لە سەر چارەسەركردنی خێرا و درێژخایەنی هەموو ئەو گرفت و كێشانە دەكەینەوە، كە لەم دەڤەرەدا بوونیان هەیە و، خۆشمان بۆ جێبەجێكردنی پڕۆژەی ستراتیژی لەم دەڤەرەدا ئامادە دەكەین. من ئومێدم هەیە وەزارەتەكان و پارێزگاری هەولێر هاوكار و یارمەتیدەرمان دەبن، بە تایبەتی ئەو وەزارەتانەی كە ئیدارەی سەربەخۆی سۆران پێویستی بە ئاوڕلێدانەوەی زیاتریان هەیە، بە تایبەتی قەزا و ناحیە دوورە دەستەكانی وەكو چۆمان و مێرگەسور و سیدەكان و چەندین ناحیە و گوندی دیكە. هاوكات من گەشبینم بەوەی سەقامگیریی دەڤەرەكە و پاڵپشتیی حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ خەڵكی ئەم ناوچەیە وا دەكات هەردوو كەرتی بازرگانی و گەشتیاریی ببووژێتەوە و بە سوود و قازانجێكی زۆر بۆ ئابووریی ناوچەكە و كوردستان و بەدەستهێنانی هەلی كار بگەڕێتەوە.

* باسی پڕۆژە خزمەتگوزارییەكانی دەڤەری سۆرانت كرد، كە بەپێی هەڵكەوتەی جوگرافیا و زیادبوونی ژمارەی دانیشتووان بووەتە ئەولەوییەتی كارەكانتان، دەكرێت بزانین ڕیزبەندی چ پڕۆژەیەكی خزمەتگوزاری زیاتر خەڵكی ناوچەكە پێویستیانە؟

- سۆران بە هەر چوار قەزاكەیەوە پێداویستیی زۆرە و دەكرێت لەم دیدارەی گۆڤارە بەڕێزەكەتانەوە تەنیا جەخت لەسەر گرنگترین پڕۆژە ستراتیژییەكان بكەمەوە، هەندێك كێشە و گرفت هەیە، گشتین و تایبەتە بە هەموو كوردستان، هەندێكیش هەیە تایبەتە بەم دەڤەرە. بۆ نموونە: بە هۆی لاوازیی هێڵی پاڵەپەستۆی بەرزەوە تا ئێستا نەتوانراوە هیچ كات پشكی كارەبای سۆران وەكو شارەكانی دیكە وەربگیردرێت، بەڵام لەئێستادا بە خۆشحاڵییەوە وەزارەتی كارەبا سەرقاڵی ڕاكێشانی هێڵێكی پاڵەپەستۆی بەرزە لە شەقڵاوەوە بۆ سۆران، كە بڕیارە لە كۆتایی ئەمساڵ تەواو بێت، هاوكات لە گفتوگۆكانم لەگەڵ وەزیری كارەبا چەندین بابەتی دیكەی تایبەت بە دانانی وێستگەی مۆبایل و ڕاكێشانی تۆڕی كارەبا و پێداویستیی ئەم دەڤەرەم خستەڕوو، كە گرنگترینیان نەبوونی وێستگەی بەرهەمهێنانی كارەبایە، كە وای كردووە زۆر لە ناوچەكان لە بەر دووریی لە سەرچاوەی بەرهەمهێنانی كارەبا، تووشی گرفتی (ڤۆڵتی)یە بن، لەگەڵ وەزارەتی ئاوەدانكردنەوەش لەسەر ڕێگاوبانەكان گفتوگۆمان كردووە، بەوەی ئەم ناوچەیە ڕێگاوبانەكانی وەكو پێویست نییە و ناوچەیەكی گەشتیاری و شاخاوییە و پێویستی بە بودجە و ئاوڕلێدانەوەی زیاتر هەیە، چەندین وەزارەت و دامودەزگای دیكەش بە هەمان شێوە، ئەركی سەرشانمە گرفتەكان بگەیەنمە شوێنی خۆی و گفتوگۆ بۆ چارەسەركردنی بكەین، گرفت هەیە، پێویستمان بە چارەسەری كاتی و خێرا هەیە، كێشەش هەیە پێویستی بە پلان و پڕۆژەی گەورە و ستراتیژی هەیە. من لە قۆناغی یەكەمدا لە سەر هێڵم لەگەڵ وەزارەتە خزمەتگوزارییەكان كە خواست و پێداویستیی سەرەكیی هاووڵاتیانە و خۆشتان دەزانن، ئەم ناوچەیە ڕووبەڕووی وێرانكاری و شەڕی گەورە بووەتەوە و، چەندین قەزا و ناحیەی بە تەواوەتی وێران كرابوون، بۆیە پێویستی بە كاری جددی و بودجەیەكی گەورەتر هەیە.

* ئەگەر كەمێك لە سەر پڕۆژە خزمەتگوزارییەكان بە تایبەتی پڕۆژەكانی شارەوانی ڕاوەستین، ئایا تاچەند سۆران بە هەرچوار قەزاكەیەوە پێویستی بە كاری خزمەتگوزاریی زیاتر هەیە، بە تایبەتی پڕۆژەكانی ئاوی خواردنەوە و پاكوخاوێنی؟

- وەكو ئاماژەم پێ دا، ژمارەی دانیشتووانی سۆران بە شێوەیەكی زۆر خێرا لە زیادبوونە و تەنیا لە ناو سەنتەری شاری سۆران ئەم ژمارەیە گەیشتووەتە نزیكەی 206 هەزار كەس، ئەمەش پێویستی بە پڕۆژە و كاری زیاترە، لەم ڕووەوە ئێمە پلانی كورتخایەن و درێژخایەنیشمان هەیە، هەرچی بابەتە هەنووكەییەكان هەیە، كە دەبێت مشوری بخورێت و، چارەسەر بكرێن، لە ڕیزبەندی پێشەوەمان داناوە، لە ڕووی پرۆژەكانی ئاوەوە هەندێك پلانی درێژخایەنمان هەیە و كاری لەسەر دەكەین، بە تایبەتی بۆ كۆتاییهاتن بە پرۆسەی دابەشكردنی ئاو بە تانكەر، كە پارەیەكی زۆر لەم پرۆسەیەدا خەرج دەكرێت. بۆ چارەسەركردنی ئەم بابەتە گفتوكۆم لەگەڵ بەڕێز وەزیری شارەوانی كرد و بۆم ڕوون كردەوە كە بە داهاتی دوو ساڵی دابەشكردنی ئاو بە تەنكەر، كێشەی هەموو ئاوی دەڤەرەكە چارەسەر دەكەین و، خۆشبەختانە جەنابی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان ڕەزامەندی بە تەرخانكردنی ئەو بڕە پارەیە دا، بۆ ئەوەی بە یەكجاری ئەو كێشەیە چارەسەر بكرێت.

* باسی ڕێگاوبانەكانت كرد، بەوەی ئەم ناوچەیە جگە لەوەی لە ڕووی بازرگانییەوە هاتوچۆیەكی زۆری لە سەرە، لە ڕووی گەشتیارییشەوە گرنگە و پێویستی بە ئاوڕلێدانەوە هەیە، بە تایبەتی ڕێگاوبانی هامڵتۆن، ئایا لەم ڕووەوە چ پلان و بەرنامەیەكتان لەبەردەستدایە؟

- لە سۆران بنكەی ڕێگاوبانمان هەبوو، لە ئێستادا نوێ كراوەتەوە و بووە بە بەڕێوەبەرایەتیی ڕێگاوبان، لە هەفتەی ڕابردوودا لەگەڵ بریكاری وەزارەتی ئاوەدانكردنەوە دانیشتین و گفتوگۆمان كرد، بۆ ئەوەی لەلایەك ئامادەكاریی بكەین بۆ هاتنی وەرزی زستان و ئەگەری بارینی بەفر و بارانێكی زۆر لەم ناوچە شاخاوییانەدا هەیە و داوامان كردووە ئامێری پێشكەوتووی بەفرماڵین دابین بكرێت و بۆ چاككردنی ڕێگاوبانەكان پێشوەختە خۆمان ئامادە بكەین. هەروەها بوونی تونێلی كۆرەكیش گرنگە و پێویستە بە زووترین كات ئەم پڕۆژە گرنگە جێبەجێ بكرێت، هاوكات ڕێگای نێوان سپیلك و خەلیفان زۆر گرنگە فراوان بكرێت و هەرچی هاتوچۆی سەر ڕێگای هامڵتۆن هەیە، دەچێتەوە سەر ئەم ڕێگایە و لە وەرزەكانی بەهارو هاوینیشدا پاس و ئۆتۆمبێلێكی زۆر لە سەر ئەم ڕێگایە هاتوچۆ دەكەن، بە شێوەیەكی گشتی چاككردنی ڕێگاوبانەكانی ئیدارەی سەربەخۆی سۆران بۆ جووڵەی بازرگانی و هاتوچۆی گەشتیاران نەك تەنیا بۆ ئەم دەڤەرە گرنگە، بەڵكو بۆ خودی پارێزگای هەولێریش گرنگیی لە ڕاددە بە دەری هەیە و، دەبێتە هۆی بووژانەوەی كار و چالاكیی بازرگانی و زیادبوونی ڕێژەی گەشتیاری.

* هەڵبەتە یەكێك لە هۆكارە سەرەكییەكانی بەردەم ئاوەداننەكردنەوەی گوندەكانی دەڤەرەكە بوونی پەكەكەیە، تەنانەت باس لە چۆڵكردنی ژمارەیەك گوندی دیكەش دەكرێت، ئایا ئێوە چۆن دەتوانن ئەم ناوچە سنوورییانە ئاوەدان بكەنەوە و دەستی خزمەتگوزاریی پێ بگەیەنن، لە كاتێكدا شەڕی نێوان پەكەكە و توركیا لەو دەڤەرانەدا هەیە؟

- پەكەكە بۆ ئێمەی ئیدارەی سۆران و گوندنشینەكان و خەڵكی ناوچەكە كێشەیەكی گەورەیە، لە كۆبوونەوەكانماندا لەگەڵ بەڕێوەبەری ناحیەكان باسی ئەم گرفتە گەورەیەمان كردووە و نەمانتوانیوە وەكو پێویست ئاوڕ لەم ناوچانە بدەینەوە و خزمەتگوزاری بۆ دەیان گوند ئەنجام بدەین، بگرە چەندین گوند بە هۆی شەڕی نێوان پەكەكە و سوپای توركیا و هێرشی فڕۆكەكانی توركیاوە ناتوانن سوود لە رەز و باخ و ناوچەكەیان بكەن و دەیان گوند چۆڵ كراون و، چەندین گوندی دیكەش هەر نەتوانراوە ئاوەدان بكرێنەوە، بۆ نموونە لە ناوچەكانی قەسرێ و سیدەكان بە دەیان گوند هەن، نەتوانراوە ئاوەدان بكرێنەوە و خەڵكی ئەم گوندنشینانە دوور و نزیك پەیوەندییان بەو شەڕەوە نییە و ئێمەش ناتوانین گەرەنتی بەو هاووڵاتیانە بدەین كە لە تۆپ و مووشەكی فڕۆكەی توركیا و تەقەمەنی و مینی پەكەكە بیانپارێزین.