بۆرگ برێندی، كە ئێستا سەرۆك و بەڕێوەبەری جێبەجێكاری كۆڕبەندی ئابووریی جیهانە، پێشتر لە حكومەتی نەرویژ لە چەندین وەزارەتدا وەك وەزارەتەكانی «دەرەوە، بازرگانی و پیشەسازی، ژینگە و كەشوهەوا» پۆستی وەزیری هەبووە، لە كاری ڕێكخراوە نێودەوڵەتییەكانیش ماوەیەك سەرۆكی كۆمیسیۆنی پەرەپێدانی بەردەوامیی نەتەوە یەكگرتووەكان بووە، هەروەها جێگری سەرۆكی ڕێكخراوی خاچی سووری نەرویژی بووە، پرۆگرامەكانی كۆڕبەندی ئابووریی ئەمساڵ و ئاستی بەرزی بەشداربووانی كۆڕبەندەكەی لە پەنێڵێكدا بەم جۆرە خستەڕوو.

 

كۆڕبەندی ئەمساڵ كە پەنجاوپێنجەمین كۆڕبەندی ئابووریی جیهانە كە لە داڤۆس بەڕێوە دەچێت، لەسەر باكگراوندێكی جیۆسیاسیی زۆر ئاڵۆز بەڕێوە دەچێت، كە چەندین نەوەیە لە ناو ئەم كێشەیەدا دەژین. كۆڕبەندی ئەمساڵ لە ناو جیهانێكی دابەشبوو و جەمسەرگیردا بەڕێوە دەچێت، بەڵام هێشتاش ئومێدمان هەیە كە بتوانین وەك مرۆڤایەتی لە چەند بواری گرنگدا هەماهەنگی و هاوكاری بكەین.

لەم كۆڕبەندەدا نزیكەی 3000 بەشداربوو لە 130 دەوڵەتی جیهان بەشدار دەبن، لە ناویاندا 60 سەرۆكی دەوڵەت و حكومەت بەشدار دەبن، 350 لەو سەركردانەی ناو حكومەتەكان كە بەشدار دەبن، وەزارەتە هەستیارەكان بەڕێوە دەبەن. زیاتر لە 900 بەڕێوەبەری جێبەجێكاری كۆمپانیا گەورەكان لەگەڵ نزیكەی 700 خاوەن كاری گەورە بەشدار دەبن، كە ئەم ژمارەیە پێكەوە دەكاتە 1600 بەشدار بوو. پێمان وایە كۆبوونەوەی ئەم هەموو سەركردە و پسپۆڕ و بزنێسمانانە دەبێتە دەرفەتێك بۆ ئەوەی هەست بە بەرپرسیاریەتی بكەین، بۆ ئەوەی ڕاشكاوانە گفتوگۆی مەترسییەكانی ئێستا و داهاتووی جیهان بكەین و ڕێگەچارەیان بۆ بدۆزینەوە. ئەوانەی بەشداریی ئەم كۆڕبەندە دەكەن، سەركردەی گەورەن و ئەو چاوەڕوانییەیان لێ دەكرێت.

خاڵێكی دیكە كە پەیوەستە بە كۆڕبەندی ئەمساڵەوە، ئەوەیە كە هاوكات لەگەڵ كردنەوەی كۆڕبەندەكە لە 20ی كانوونی دووەم، گەورەترین ڕووداو لە ناو گەورەترین دەوڵەت و گەورەترین ئابووریی جیهاندا ڕوو دەدات، كە ئەویش دەستبەكاربوونی دۆناڵد ترەمپە وەك سەرۆكی تازەی ئەمریكا.

ئێمە خۆشحاڵین و شانازی دەكەین كە لە كۆڕبەندی ئەمساڵدا سەركردەی گەورەترین ئابوورییەكانی جیهان كە ئەویش «چین و ئەمریكا»ن لەگەڵمان بەشدار دەبن و پەیامی خۆیان دەبێت. سەرۆك ترەمپ ڕۆژی دووشەممە دەست بەكار دەبێت، لە ڕۆژی سێ شەممە 20ی كانوونی دووەمی 2025 بە شێوازی دیجیتاڵی بەشدار دەبێت و وتارێكمان پێشكەش دەكات، ئەمەش زۆر گرنگە كە بە ڕێگەی ئەو گوتارە ڕەهەندە سەرەكییەكان و ئەولەویەتەكانی ئیدارەی تازەی ئەمریكا دەزانین، هەروەها دینگ شیوشیانگ جێگری سەرۆك وەزیران و ئەندامی مەكتەبی سیاسیی پارتی كۆمۆنیستی چینی لە كۆڕبەندەكەدا بەشدار دەبێت و گوتاری دەبێت، هەروەها كۆڕبەندی ئەمساڵ لەلایەن خاتوو «ئۆرسۆلا ڤۆندەر لاین» سەرۆكی كۆمیسیۆنی یەكێتیی ئەوروپا دەكرێتەوە.

كۆبوونەوەی هەموو ئەو پسپۆڕانە لەگەڵ سەرۆكی 60 دەوڵەت و حكومەتەكانی جیهان دەرفەت بۆ تێكەڵەیەك دروست دەكات، كە بتوانین هەنگاوێك لە چارەسەری ئەو كێشانە بچینە پێشەوە كە لە پێشمانن، لەوانە «ئێستا هەڵامەتی باڵندە –Bird flu-» لە ئەمریكا بڵاو بووەتەوە و مەزندەی ئەوەی لێ دەكرێت، لە هەر چركەیەكدا لە ئەوروپا تا دەگاتە چین و لە هەموو جیهان بڵاو ببێتەوە، بۆیە ڕووبەڕووبوونەوەی ئەم پەتایە بەشێكە لە بەرژەوەندیی نیشتمانیی هەر دەوڵەتێك و هیچ دەوڵەتێك بە تەنیا ناتوانێت ڕووبەڕووی ببێتەوە، بۆیە پێویستمان بەوەیە هاریكاری و هەماهەنگی لەگەڵ یەكتری بكەین، هەروەها هەڵوەستەی زۆر جددی لەسەر ئەو ئاگرە گەورەیەی لۆس ئەنجلوس دەكەین، كە كاریگەریی لەسەر گۆڕینی كەشوهەوا دەبێت. بێگومان پرسی گۆڕینی كەشوهەوا، پرسێكی دیكەیە كە هیچ دەوڵەتێك بە تەنیا ناتوانێت مامەڵەی لەگەڵدا بكات، ئەمەش پێویستی بە هەماهەنگی و هاریكاریی دەوڵەتانی جیهان هەیە.

لەم كۆڕبەندەدا زۆر بە وریایی و بایەخەوە لەسەر «تاوانی ئەلكترۆنی -Cybercrime» ڕادەوەستین، ئەمەش بوارێكە پێویستی بە هاوكاری و هەماهەنگی لەسەر ئاستی جیهاندا هەیە. لە ئێستادا مەزندەی ئەوە دەكرێت، تەنیا ئەمریكا ساڵانە نزیكەی دوو ترلیۆن دۆلار بە هۆی تاوانی ئەلكترۆنییەوە زیانی لێ دەكەوێت.

لە كۆڕبەندی ئەمساڵی داڤۆسدا دەنگی جیاواز بەشداری دەكەن، بۆیە زۆر گرنگە گوێیان لێ بگیرێت، هەر بۆیەشە لەم چوارچێوەیەدا زۆر شەرەفمەندین كە سەرۆك كریستۆڤۆ مباسۆ لە باشووری ئەفریقیا لەگەڵمان بەشدار دەبێت و ئەمساڵ وەك نوێنەرایەتیی وڵاتەكەی سەرۆكایەتی گرووپی «G20» دەكات. هەروەها بەڕێز خافێیر مایلی سەرۆكی ئەرژەنتین بەشدار دەبێت. پێشوازییەكی گەورە لە دەنگێگی تازەی دیكە دەكەین كە ئەویش پڕۆفیسۆر محەمەد یونس لە بەنگلادیشەوە بەشداریمان لەگەڵ دەكات، وەزیری دەرەوەی تازەی سووریا لە بەرنامەی كۆڕبەندەكەدا دامناوە، بۆ ئەوەی بەشداریی كۆڕبەندە بكات، بۆ ئەوەی بەرچاوڕوونیمان لەسەر ئایندەی سووریا پیشان بدات.

لە بواری سیاسەتی دەرەوەدا گرووپێكی گەورە كە وا بڕیارە 40 وەزیری دەرەوەی دەوڵەتە جیاوازەكان بن، باس لەوە دەكەن، چۆن بە یەكگرتوویی و هۆشیارییەوە مامەڵە لەگەڵ كێشەكانی «ڕۆژئاوای بەلكان، میانمار، ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست» بكەین و، چۆن بتوانین مامەڵە لەگەڵ كێشە لەبیركراوەكانی سوودان و قەرنی ئەفریقیا بكەین.

لایەنێكی دیكە كە دەبێتە جێگەی بایەخی ئەم كۆڕبەندە، پرسی قەرزە كەڵەكەبووەكانی جیهانە كە لە ئێستا گەیشتووەتە ئاستێكی هێندە بەرز، كە هیچ كاتێك لە دوای شەڕی جیهانیی دووەمەوە ئەو ئاستە بەرزەی بە خۆیەوە نەبینیوە، بێگومان پرسی زیرەكیی دەستكرد (AI) هەروەها زیرەكیی دەستكردی دروستكەر  (GenAI)،پرسێكی زۆر گرنگی ئەم كۆڕبەندە دەبێت و دەمانەوێت بەوجۆرە جەختی لەسەر بكرێتەوە، كە بتوانین هەندێك بنەما و جۆرێك لە ڕێكخستن بۆ ئەم تەكنەلۆژیا گرنگە دابنێین.