عێراق له گه نده ڵيدا پێشه نگه
سه‌لام عه‌بدوڵڵا
لە ساڵی 2012 عێراق وەك یەكێك لە گەندەڵترین وڵاتانی جیهان ناوزەد كرا كە پلەی گەندەڵی بە ژمارە 169 لە پلەبەندی گەندەڵیدا دەستنیشان كرا، ئەمە لەكاتێكدایە ئەو پلەبەندییە لەو بوارەدا بە پێچەوانەوە دەكرێ، واتە تا پلەت بەرزتر بێت گەندەڵیت زێدەترە.
ئەمە لەكاتێكدا عێراق بە یەكێك لە وڵاتە دەوڵەمەندەكانی جیهان دادەنرێت بەو حسابەی تەنها لە هەناردەی نەوت ساڵانە بڕی زیاتر لە 100 میلیارد دۆڵاری دەستكەوت دەبێت، لەگەڵ ئەوەشدا هەركەسێك چاوی بە باری گوزەران و ئاوەدانی عێراقدا بخشێنێت بەتایبەتی خواروو نێوەراستی عێراق، ئاستی دۆخی نالەبار و كارەساتباری ئەو وڵاتە دەبینێت كە نەك دوای رووخاندنی رژیم هیچی نەكردووە بەڵكوو وڵاتەكەی چەند سەدەیەك وەپاش بردووە و ئەمەش راستییەكی حاشاهەڵنەگرە كە مرۆڤ بە چاوی خۆی رۆژانە دەیبینێت.
هەرێمی كوردستان كە دوای كشانەوەی حكوومەتی عێراق لە هەرێم و بەو بوارە كەمەی كە لەبەردەستیدابوو، توانی وێرانەیەك بكاتەوە بە وڵاتێكی ئاوەدان و تا ڕادەیەك ئاستی بژێوی خەڵكیش دابین بكات كە بە بەراورد لەگەڵ عێراقی ئەوكاتەدا زۆر بەرزتر بوو.
لەدوای رووخانی رژیمی سەدامیشەوە تا بڕینی قووت و بودجەی خەڵكی هەرێم لەلایەن حكوومەتی عێراقییەوە رۆژ بە رۆژ هەرێم لەهەموو روویەكەوە بەرەوپێشەوە دەچوو، بەڵام گەر بودجە و مووچە نەبڕدرایە ئەوا هەرێم ئێستا لە بارودۆخێكیتردا دەبوو لە گەڵ ئەوەشدا هەرێم توانی خۆی بەرامبەر ئەو هەموو ناهەقییە رابگرێ و لەسەرپێی خۆی بوەستێت. كەچی سەیر لەوەدایە، ئەو وڵاتەی كە پێشەنگە لە گەندەڵكیدا ئێستا رۆژانە شاند لەدوای شاند بۆ هەرێم دەنێرێ و گوایە لە گەندەڵی هەرێم دەگەڕێت و بەو بیانووەشەوە دەیەوێ تا دەتوانێ مووچە و بودجەی هەرێم دوابخات و وەك كارتێكی گوشار دژی هەرێم بەكاری بهێنێت.
جێی داخە ئەو پەرلەمانتارانەی بەغدا كە بە حساب بۆ داكۆكی لە هەرێم و داخوازی و دابینكردنی پێویستییەكانی لە بەغدان، لە بری ئەوەی بەدوای گەندەڵی حكوومەتی عێراقدا كە بە هەموو پێوەرێك بێوێنەیە، كەچی هەر پەنجەی تۆمەتیان روو لەهەرێمەوە و بۆ كەموكوڕی هەرێم دەگەڕێن. ئەوەنییە 3 ساڵە جوتیاری كورد گەنمی داوە بە حكوومەت كەچی هەر لەلایەن ئەو پەرلەمانتارانەی بە حساب كوردن درۆی شاخداریان بۆ هەڵدەبەسترێ گوایە زۆربەی ئەو گەنمە هاوردەیە و هی هەرێم نییە، یان ئامۆژگاری عەبادی دەكرێ كە تا دەتوانێت مووچە نەنێرێت یان مووچە بە جیا بۆ پارێزگاكانی هەرێم بنێردرێت كە ئەمەش هەر بۆ تێكدانی قەوارەی هەرێمە.
بۆیە زۆر پێویستە ئەمجارە بۆ پەرلەمانی بەغدا- گەر تا ئێستا بڕوا ماوە بە بەغدا- ئەوا كەسانێك بنێردرێتە بەغدا كە بە فیلتەری نیشتمانپەروەری و دڵسۆزیدا رەت بووبێ، بۆ ئەوەی ئەزموونەكانی پێشووتر دووبارە نەبێتەوە و ئەو جۆرە دەمووچاوانە نوێنەرایەتیمان نەكەن.
