رامیاری و ئاسایشا ئابوری وهێمنی وسەقامگیری بو دانانا پروژێ بوریا نەفت گازا ئیسلامی بو ئەگەرا دژوار بوون وبەرفرەبونا ململانێ دناڤبەرا وەڵاتێن بەرژەوەندیا وان د ئاڤاكردنا فی پروژەی ئیران، قەتەر، و وەڵاتێن دژی پروژەی (توركیا، سعودیە، ئیسرائیل) .
پروژێ بوریا نەفت گازا ئیسلامی دكەفتە دناڤ كەمەرا ( هیلالا ئیرانیدا)، ئەوا ناڤەراستا روژئاڤا توخیبێ ئیرانی ب توخیبێ دەریا سپیدا گرێدەت). ب درێژاهیا پتر ژ 100 كیلو مەترا و پانیا( نێزیكی 200كم ) ددەتە بەرخە، ناڤەراست وهەرێما كوردستانا باشور وكوردستانا روژئاڤا وناڤەراستا سوریا وباكورا لبنان دەتە بەرخو). ئەڤ دەڤەرە هەمی كەتیەت كادوانێن نە سروستی ونەسەقاگیرێ دا، ل ڤێرە ووێری شەر و لێكدان ومشەختبوونی تیدا رویدایە .
ئەڤا ئەم دبینین ل كوردستانا باشورا وكوردستانا روژئاڤا ولوبنان وسوریا ئەنجامێن ڤێ
ململانێیا( دەمەكی یە). لێ ئەڤ رەوشە هەمی كاودانی، دەڤەرا شویلی كرینە وگەڤ لسەر بەرژەوەندیین ئابوری وژێدەریی، زاخێ (نەفت وگازێ) پەیداكرینە، لەوانێ دبینین زوربەیا وەڵاتێن زلهێز و پیشەساری هاتینە ودێ هێنە سەر (خەتێ) ڤێ رەوشا نەسەقامگیر قەبیل ناكەن!، هەول ددەن ب رێكێن (ئاشتی ودانوستاندن وحوارێ) وزڤرینا هەر هێزەكی بو جهێت خووێیت رەسەنی وتوخیبی، بو مەبەستا زڤرینا ئاستێ هێمنێی وسەقامگیرێی ل دەڤەرا روژهەڵات، وتایبەت ل (ئێراقێ وكوردستانا باشور وسوریا ولبنان ).
ئەڤ پروژێ وەكودیار دبیتە ركەبەرێ (پروژێ بوریا نەفت وگازێ) ل ناڤ دەریا سپیا ناڤەراستێدا) ئەو بوریا نەفت وگازێ سەرپەرشتیا وێ (ئیسرائیل و قوبرس و لوبنان، میسر) دكەن، بەرابەری نەرازیبونا(توركیا، فەلەستین، سوریا)
ئێكەتیا ئەوروپا هەول ددەت ژێدەر وبورێیت زاخێ زور ببن ل وەڵاتێن نەفت وگاز لێ هەین بو بەرف ئەوروپا بو مەبەستا دابین كرنا ژێدەرێن نەفت وگازی بو بازارێ نەفتا وگازێ و كونترولكردنا بەهایێ نەفت وگازێ لدویف بەژەوەندی و پێویستی وئاستێ پروسا پێشكەفتنا ئابوری. ڤێ چەندێ پێویستیاب پاراستنا هێمنی وسەقامگیریێ هەی ل دەڤەرا روژهەڵاتا ناڤین، چونكە ژێدەرێ سەرەكیێ نەفت وگازێ یە لەوما ئێكەتیا ئەوروپا و زوربەیا وەڵاتێن نەفت وگازێ دكرن پشتەڤانیا پاراستنا هێمنی وتەناهییا دەڤەرێ دكەت، تایبەت ئەف دەڤەرا زەنگین ب نەفت وگازێ یا سەقامگیر نینە، و گورەپانیا ململانێ دكەن (لسەر ئاستی نافخویا وەلاتێن روژهەڵاتا ناڤین ودناڤ بەرا یەكتر دا لسەر نەفت و گازێ ). ژبەر ڤی چەندێ،شەر و دژاتی وهەڤركی بەردەوام یا هەی و زور ب ساناهی سەرهەڵدەت ل دناڤ ڤان وەڵاتاندا وجاران د ناڤبەرا واندا ئالوزی وشەر هەلدەن.
هەر وەڵاتەك و هێزەك هەول ددەت (هەمی فاكتەرێن نەسەقامگیرێ) ێیت دەڤەرێ دا بێخە كار لدویف بەرژەوەندیێن خوو ێن ئابوریی)، لەوانێ دبینی دوهی وەڵاتەكی پشتەڤانیا هێزەكێ دكر بو پاراستنا بەرژەوەندیێن خوو!لێ ئەڤرو یان سوبەی دبیت دژی وێ هێزێ راوەستێت.دەڤەرا روژهەلاتا ناڤین یا پرە ژ ڤان نمونێن ل دوهی و ئەڤرو وسوباهی ژی دێ هێنە رویدان.
لبەر ڤێ چەندی قویناغ بو قویناغ دێ بینین كو كاودانێن دەرڤەی تێنە پێش ودبیتە هویا پێشكەفتنا دوزا گەلێ كوردستانێ (تایبەت ئەگەر كاودانێن ناڤخو ل ئاستەكێ باشدا بن كو بشیێن قازانجا لدەرفەتێن تێنە پێش وەربگرین)
ئەم ب كوردی ژی دبێژین ( لێ هاتن چێترە ژێ هاتنی).ولێرە دیار دبیت كو( كاودانێن دەرڤەی زور پتری كاودانێن، نافخوی بوینە ئەگەرا پێشكەفتن ویان پاشكەفتنا دوزا كوردی) لڤان 100 ساڵێن بوریدا، نەخاسمە دەمێ فاكتەرێ ئابورێی كوردستانی (نەفت وگاز) دكەفتیە كاری. ئەف فاكتەرێ نەفتا كوردستانێ نووكە بوویە پشكەك ژ بەرژەوەندیا وەڵاتێن پێویستی ب نەفت وگازێ هەین ولپاشەروژێ پتر پێویستی دێ پێ هەبیت! لەوانێ كوردستان ناهێتە پاش گوه ئێخستن وەكو بەرێ دناف ئەجندایێن وەڵاتێن پیشەسازی ( ئێكەتیا ئەوورپی وهەر پێنج وەڵاتێن ئەندامێن سەرەكیێن رێكخراوا ناف دەولەتیدا (ئەمریكان بریتانیا، فەرەنسا، روسیا و سینێ).
حكومەتا هەرێما كوردستانێ هەولێن جدی دان بو كارهێنانا فاكتەرێ ئابوری(نەفت) وەكو ژێدەرەكێ سەرەكی بودیاركرنا رولێ هەرێما كوردستانێ بو چارەسەركردنا كێشێن ئابوری (ژێدەرێ زاخێ) ل جیهانی، ب وێ چەندی حكومەتا كوردستانێ شیایە تا نووكە كاودان و رەوشا ئابوری بكەتە پالدەرك بو سەقامگیریا هەرێما كوردستانی وخورتكردنا پەیوەندیا لگەل وەڵات پێش كەفتی، ئەگەر ئەڤە نەبادا (رەوشا كوردستانێ د كاودانەكی زور خراپتر دابیت د ڤێ قویناغی!!!) وئەنجامێن ململانێ وگوهرینێن بسەر وەڵاتێن دەڤەرا روژ هەڵات هاتینە و تێنە پێش. تایبەت پشتی رولێ نەفتێ دیار بووی كو،وەڵاتەكێ وەكو توركیا زور پێویستیا ب نەفت وگازێ هەی، نەخاسمە ئەڤرو هەرێما كوردستانێ دشێت توركیا قورتال كەت ل كێشا زاخی. توركیا روژانە پێویستیا ب 700 هزار بەرمیلێت نەفتێ هەی وبەرهەمێ توركیا40 هزار بەرمیلێت نەفتێنە، هەروەسا نووكە توركیا سالانە پێویستیا ب 50 ملیار م3 كازێ هەی، كو ل پێنج وەڵاتان دكریت (روسیا، ئازربیجان، ئیران،جەزائیر وقەتەر)،كوردستان دێ شێت رێژەیەكا زور ا گازێ بو توركیا دابین بكەت! ئەگەر كوردستان یا هێمن وسەقامگیر بیت.! لەوانێ تركیا هوپ سەناهی نەشێت هەرێمەكا هویا زەنگین ژ دەستێ خوو بكەت .
نە وەڵاتێن هەڤپەیمان، ونەحكومەتا هەرێما كوردستانێ نەشیاینە( ئەڤ ململانە و هەڤركیا و نەسەقامگیرا لئاستی ئێراق وتوركیا وسوریا ل ڤان 3 سالێن بوریدا) بەرەف ئاستەكێ سەقامگیر ببەین!كو ببیتە هویا پتر پێشكەفتنا ڤان وەڵاتان و هەرێما كوردستانێ.چونكە ب راستی ئەڤ رویدانیێن ڤان3 ساڵێن بوریدا ژ هێز وئیمكانیاتێن مەدا نینە،و كاودان رەوشا هەرێما كوردستانێ وەكو وان وەڵاتان ژی نینە!ئەگەر زور ڤەكێشیت (دێ پتری هەمیان زیانێ دەین)، ژبیر نەكەین كودبێژن (تا ستویر زراڤ دبیت!دێ زراڤە بزدیێت)! .
لبەر ڤێ چەندێ (دڤێت ئەم لگەل پاراستنا رەوشا هێمنی وسەقامگیرێ بین،دویری هەرەشە و ئالوزكرنا كاودانێن دەڤەرێ و هەرێما كوردستانێ بەرەف خراپی ببەت)، دێ هوسا پتر پشتەڤانیێ لسەر ئاستێ نافخو وهەریمێ وجیهانی ژی وەركرین، هووسا ئەم چوجارا دڤێت خو بتنێ نەهێلین. یان كو چو پێنگاڤێن ب تنێ نەهاڤێژین، نەخاسمە ئەگەر د بەرژەوەندیا هێزێن هەڤپەیمان دا نەبیت!).
ئەڤ رویدانێن دەمی بویە ودبیت زیان پاشكەفتنێ بێختەت پروسا ژین وژیان وئارمانجێن گەلێ كوردستانێ، رویدانا 16. ئوكتوبرێ ل (كەركوك) (وەكو نمونە، لێ دەرفەت یا هەی كو رەوش بزڤریتەڤە، چونكە نە بەرژەوەندێین وەڵاتێن زلهێز ونە سەقامگیری د زڤریتەڤە؟ ژ بلی وێ چەندێ بەرژەوەندێین ئابوری و رامیاری هەڤپەیمانا دكەڤنە ژێر ترسێ وهەرەشێدا . هەروەسا دڤێت حكومەتا هەرێما كوردستانێ ئاگاهداریا(بەغدا و وەڵاتێن هەڤپەیمان) بكەت، كو (كوردستانی زور توورەبوینە لكارێ حكومەتا ئیتیحادی ل ئیراقێ، كو(هێزێن لەشكەرێین بیانی) ل دەرڤەی ئێراقا فیدرال كارهینان دژی كوردستانێ، ئەڤە ژی نەبتنێ پێشێلكرنا دەستورێ ئێراقا فیدرالە! بەلكو گونەهباریەكامەزن دژی كوردستانیا كری!.وێران كرنا باشیرێ( توز خورماتو) بنافی زڤرینا دەستوری بو سەر دەڤەرێن مادێ 140) بویە قولكردنا (بێ باوەریێ دناڤبەرا) هەڤلێر وبەغدا !، لەوانێ حكومەتا هەفلێرێ (تأكید) لسەر (حوار و دانوستاندنێ لسەر بنەمایێ دستورێ ئێراقێ(وپشكداریا نافدەولەتی)دناڤبەرا بەغداد و هەڤلێرێ) بو چارەسەركرنا هەمی كێشا وئالوزێین دناڤبەرا هەڤلێر وبەغدا (دویر ل گەف و هەرەشا وشەری)..
ئەڤ رویدانێن پشتی پروسێسا ریفراندومێ هاتینە پێش، باشترین دەرفەتە كو ئەم وەكو حكومەتا هەرێما كوردستانێ وهێزێن سیاسی، لخو بزڤرین،(ئێكگرتناناف مالا كوردستانێ) بكەینە چەترەكا كوردستانێ) خوو ئامادەكەین بو قویناغا نووكە وپاشە روژێ) داكو ب كێمترین ژیان ل ڤێ قویناغێ دەرباسبین؟ هەر خەمساریەكا بكەین لسەر ئاستێ ناڤخووی و هەریمێ وچیهانێ، دێ پتر زیانێ دەین وكێشا هەرێما كوردستانێ دێ بەرف خراپتر ڤەچیت! دێ وەلێ هیێن كودبێژن (دێ ژ عەیدا رویباری ژی بین! ودێ ژ عەیدا كەلێ ژی بین ) .
ئەزێ گەشبینم،كو دەرفەت ورەوشا هەرێما كوردستانێ وچیهانێ ل ئاستەكێ بەرژەوەندیا ئابوری هەمییاندا هەی، لەوانێ چو هێز نەشێن بساناهێ (رول وبەهایێ هەرێما كوردستانێ ل پشت گوهێ خورا پاڤێت) ئەفە ژی باشترین فاكتەرە كو مە ژ تەنگاڤیان قورتال كەت، و پتر شان وهێز وباوەریێ دناف كوردستانیاندا وحكومەت وسەركردایەتێیدا پەیدابكەت، بشێوازەكێ هەڤچەرخ بكونجێت لگەل رەوشا ئەڤرو وسوباهی وقازانجێ ل بنەما دیروكیا دوهی ژی وەرگریت!داكو قوربانی وخووینا هاتیە دان ب فیرو نەچیت !.
دڤێن ئەم هەولێن جددی بو قازانچ لێكرنا ل بزاڤ وكوهرینێن تێن وبێنە كرن ل ئیراقێ و دەڤەرێ، ودفێت ئەم دوو دویر بێخین ل بوچونێن حزبی وپاژێركی لسەر ئاستێ هەرێم وئیراق و دەڤەرێ و بەرژەوەندیا گەلێ كوردستانێ لسەر هەمی بەرژەوەندیا دابیت ل پەیوەندیێن هەرێما كوردستانێ لگەل وەڵاتێن رەخ و رویێن هەرێما كوردستانێ. هەر وەسا زورا فەرە كو ل ئەڤرو وسوبەهی،پەیوەندیێن هەرێما كوردستانێ لگەل وەڵاتێن دەرڤە، نەخاسمە لگەل وەڵاتێن توخیب هەین لگەل ئێراقا فیدرال بگونجن لگەل مافێن دەستوریێن هەرێما كوردستانێ!داكو حكومەتا ئیتیحادی ل ئیراقا فیدرال بخو نەكتە بەهانە(وەكو نوكە) دژی حكومەتا هەرێما كوردستانێ.




د.بێوار خنسی
شیرەتكارێ ئاسایشا ئابوری یا پاراستنا هەرێما كوردستانێ