لە مێژووی‮ ‬عێراقدا،‮ ‬لەكاتی‮ ‬دروستبوونیەوە،‮ ‬هەوڵی‮ ‬بەردەوامی‮ ‬گۆڕینی‮ ‬دیمۆگرافیای‮ ‬ناوچە كوردیەكانی‮ ‬داوە،‮ ‬ئەم هەوڵانەش بە دۆزینەوەی‮ ‬نەوت لە ناوچە كوردییەكان زیاتر پەرەی‮ ‬سەندو تا بووە بەرنامەیەكی‮ ‬بەردەوامی‮ ‬حكوومەتە‮ ‬یەك لەدوای‮ ‬یەكەكانی‮ ‬بەغدا‮.‬
ئەگەر هەندێك جار و لە هەندێك قۆناغدا ئەم مەسەلەیە هێور بووبێتەوە ئەوا بە گوڕوتینێكی‮ ‬نوێوە دەستی‮ ‬پێكردۆتەوە تا لە زەمانی‮ ‬ڕژێمی‮ ‬سەددامدا گەیشتە لوتكە كە ئامانج لێی‮ ‬نەتەنیا گۆڕینی‮ ‬دیموگرافیای‮ ‬ناوچەكە بووە،‮ ‬بەڵكو هەوڵی‮ ‬چۆڵكردنی‮ ‬هەموو هەرێمی‮ ‬كوردستانی‮ ‬دەداو بۆ ئەم مەبەستەش بەرنامەیەكی‮ ‬سەرتاسەری‮ ‬داڕشتبوو و بەپەلە جێبەجێی‮ ‬دەكرد ئەمەش بەچۆڵكردنی‮ ‬ناوچە سنوورییەكان بە پاساوی‮ ‬بارودۆخی‮ ‬ئەمنی‮ ‬تاكو ئەوەی‮ ‬شارۆچكەكانی‮ ‬یەك لەدوای‮ ‬یەك چۆڵ و تەخت دەكرد و نیازی‮ ‬واشبوو شارە گەورەكانیش بەو دەردەبەرێ كە بە تیاچوونی‮ ‬خۆی‮ ‬و‮ ‬ڕژێمەكەی‮ ‬ئەو پلانە گلاوە سەری‮ ‬نەگرت‮.
‬دوای‮ ‬ڕووخانی‮ ‬ڕژێم هیوا دەخوازرا كە ئەو زوڵم و زۆرەی‮ ‬دەرهەق بە گەلەكەمان دەكرا،‮ ‬چارەسەر بكرێ و بۆ ئەم مەبەستەش مادەی‮(‬58‮) ‬لەیاسای‮ ‬ئیدارەی‮ ‬كاتی‮ ‬دەوڵەتی‮ ‬عێراق و لەمەودواش ماددەی‮(‬140‮) ‬لە دەستووردا داڕێژێرا كە ببێتە ئالیەتێك بۆ چارەسەری‮ ‬یەكجارەكی‮ ‬ئەو ناوچانە‮. ‬
بەڵام بەداخەوە دوای‮ ‬چواردە ساڵ لە چاوەڕوانی‮ ‬نە كار بەو ماددەیەكرا و نە چارەسەرێكی‮ ‬گونجاویش بۆ ئەو ناوچانە پێشكەش كرا،‮ ‬ئەمەش هەر ئەو‮ ‬ڕاستییە دەسەلمێنێ كە ئەوانەی‮ ‬لە بەغدا كاربەدەست بوون بەهەمان عەقڵیەتی‮ ‬ڕژێمەكانی‮ ‬پێشوو هەڵسوكەوتیان لەگەڵ ئەو ناوچانە دەكردو نەیاندەویست ئەو كێشەیە چارەسەربێت و دەیان لەمپەریان لەبەردەم ئەو مادەیەدا دادەنا كە بەرپرسانی‮ ‬جێبەجێكردنی‮ ‬ئەو مادەیە بەشانازییەوە دەیان ووت كە ئەوان‮ ‬ڕێگربوون و نەیانهێشتوون ئەو مادەیە جێبەجێبكرێ‮.‬
هەر بۆیەش كاتێك حكوومەتی‮ ‬بەغدا بە پاساوی‮ ‬ڕیفراندۆم ئەو هەلەی‮ ‬بۆ‮ ‬ڕەخساو ئەو ناوچانەی‮ ‬داگیری‮ ‬كردو‮ ‬یەكسەر سیاسەتی‮ ‬تەعریبی‮ ‬زۆر بە توندوتیژی‮ ‬تێدا پەیڕەوكرد و لەماوەی‮ ‬چەند‮ ‬ڕۆژێكدا بەهەزاران كوردی‮ ‬رەسەنی‮ ‬ئەو ناوچانەی‮ ‬بەزەبری‮ ‬هێز دەربەدەركرد و هەموو سیمایەكی‮ ‬كورد بوونی‮ ‬ئەو ناوچانەی‮ -‬بە خەیاڵی‮ ‬خۆی‮- ‬سڕیەوە،‮ ‬هەر لە گۆڕینی‮ ‬ناوی‮ ‬شەقامەكان و داگرتنی‮ ‬ئاڵای‮ ‬كوردستان و شكاندنی‮ ‬پەیكەر و دڕاندنی‮ ‬وێنەی‮ ‬شەهیدان كە لە شەڕی‮ ‬دژی‮ ‬داعشدا شەهید بوون تا دەگاتە روخاندنی‮ ‬بارەگاو ماڵی‮ ‬هاووڵاتیان‮. ‬
بەڵام‮ ‬ڕاستیەك هەیە دەبێ‮ ‬ڕژێم لە بەغدا بیزانێ كەوا نزیك لە سەدەیەك ئەو هەوڵە دەدرێ و هەر شكستی‮ ‬دەهێنی‮ ‬بۆیە ئەم هەوڵەش كە لە كەركووك و شارەدێی‮ ‬جەبارەو دەوروبەری‮ ‬دەدرێ و زەوی‮ ‬بەپەلە بەسەر عەرەبدا دابەش دەكرێ ئەویش هەر كاتی‮ ‬دەبێت و سەركەوتوو نابێت‮.‬