هەر چاودێرێكی سیاسی كە لە كاروباری كورددا پسپۆڕ نەبێت، وا دەزانێت كە مافی ئەوەی هەیە لەوەدا كە هەرێمی كوردستان بۆتە دەوڵەتێكی خاوەن سەروەری و سنوورێكی ئارامی هەیە و لەنێو دەوڵەتانیشدا دانی پێدانراوە و ئەندامیشە لە نەتەوە یەكگرتووەكان و باڵوێزخانەی لە چەندین دەوڵەتان هەیە، هەروەها ئابوورییەكی سەربەخۆو پێشكەوتووی هەیە و هاووڵاتیان بە ئاسوودەیی و خۆشگوزەرانی ژیان دەگوزەرێنن، هیچ مەترسییەكیان لەسەر نییەو وەك سویسرا یان هەر دەوڵەتێكی ئەسكەندنافیا لە سایەی سوپایەكی زۆروزەوەندەدا خاوەن تازەترین چەكە، هاوكات داعش بوونی نییە چ لەنزیك پایتەختەكەی یان شارەكانی دیكەیدا و گەلی كوردستانیش لە ماوەی ساڵێكدا زیاتر لە هەزار شەهید و بە هەزاران برینداری لە سەنگەر نەداوە بۆ بەرگریكردن لە خاك و شەرەفی هاووڵاتیاندا، هەروەها چڕنوكی داعش نەگەیشتبێتە جەستەی زیاتر لە هەزار ژن و كچی كورد كە لە بازاڕدا بازرگانی پێوە دەكەن ئەمە سەرباری چەندین كارەسات و ماڵوێرانیی دیكە كە بەرۆكی ئەم گەلەی گرتووە، كوردستانیش گەیشتۆتە پێگەیشتنێكی سیاسی و فیكری و گەشەی ئابووری.. تاد، هیچ لەبەردەم هێزە سیاسییەكاندا نەماوە تەنیا پەرژانە سەر گۆڕینی سیستەمە سیاسییەكەی نەبێت لە( سەرۆكایەتی)یەوە بۆ( پەرلەمانی) وەك بڵێی ئەوان بەو سیستەمە دەتوانن میلیشیاكانی داعش و هی دیكە لەناوببەن و بە چاوتروكانێك ناوچە كوردییە داگیركراوەكانی ژێر دەستی ئەوان رزگاردەكەن، بۆ نموونە وەك ناوچەی شنگال، هەروەها سیستەمی پەرلەمانی حوكمڕانانی بەغدا ناچاردەكەن شایستە داراییەكانی هەرێم بنێرن بێ دواكەوتن و خۆدزینەوە، خۆشحاڵیش دەردەبڕن بە بڕیاری حكومەت بە هەناردەكردن و فرۆشتنی نەوت لە بازاڕەكانی جیهاندا، هاوكات یەكسەر ماددەی 140ی دەستوور جێبەجێ دەكرێت و كوردستانیش دێتە ریز دەوڵەتانی پێشكەوتووی جیهان، بۆیە هیچ لەبەردەم هێزەسیاسییەكانیدا نەماوە تەنیا داوابكەن بە پێویستی هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێم لەلایەن پەرلەمانەوە چونكە سەرچاوەی شەرعییەتە هەر وەك ئەوان وای دەچن، نەك لەلایەن گەلەوە هەموو گەل كە جگە لەو هیچ دامەزراوەیەكی دیكە سەرچاوەی شەرعییەت و تەنیا خاوەنی ویلایەت نییە، بۆ چەسپاندنی مافەكانی و بڕیاردانی چارەنووس، بۆیە ئەگەر ئەندامانی پەرلەمان نوێنەرایەتی رێژەیەكی دیاریكراوی گەل دەكەن، بەڵام ئەوان بریكاری گەل نین بەوەكالەت كە قابیلی لابردن یان هەمواركردنی بەندەكان بن، چونكە هەروەك دەگوترێت ئەگەر ئاو هەبوو تەیەمموم بەتاڵ دەبێتەوە، بۆیە ئەگەر ئەسڵەكە هەبوو ئەوا دەسەڵاتی بریكار نامێنێت، ئەندامانی پەرلەمان چەند كەسێكن لە قۆناغێكەوە بۆ قۆناغێكی دیكە دەگۆڕێن، بەڵام گەل تا دنیا مابێت هەر دەمێنێت، زۆر بە كورتی خاوەنی ئەو گوتارە توندە خەیاڵیان وایە یان بانگەشەی ئەوە دەكەن كە سیستەمی پەرلەمانی بریتییە لە هەتووان و دەرمان بۆ چارەسەری هەموو دەردو مەینەتییەكانی ئێستاو ئاییندەمان، لە كاتێكدا كە لاپەڕەكانی مێژووی كۆن و تازە پڕن لە راستی كە ئەو خەیاڵ و مەزەندانە رەت دەكەنەوە، چونكە چەندین دەوڵەت هەن بە هۆی سیستەمە پەرلەمانییەكانیان لە ماوەیەكی پێوانەییدا لەبەردەم هێرشی دەوڵەتانی دیكە هەرەسیان هێناوەو لە جەنگی دووەمی جیهاندا چەندین كۆماری پەرلەمانی چارەنووسیان بەكوێ گەیشت، لە كاتێكدا هیچ مێژوونووسێك یان چاودێرێك ناتوانێت نكوڵی لەوە بكات كە بەریتانیا بە سیستەمە پاشایەتییەكەی و دەستوورە نەنووسراوەكەی توانی لووتی هێزەكانی سوپای ئەڵمانیای نازی و حوكمڕانە ستەمكارەكەی بخاتە نێو قوڕەوە، بە هەمان شێوەش ئەمریكا سیستەمەكەی سەرۆكایەتییە كە گەورەترین و بەهێزترین دەوڵەتی سەربازی و ئابووری و پیشەسازیی لە جیهاندا، لە سایەی سیستەمە سەرۆكایەتییە گومانلێكراوەكەی بە دەسەڵاتەكانی دەبینین كە دەسەڵاتی جێبەجێكاری و یاسادانان تێیدا زۆر بە هێمنی و شەفافییەت دەستاودەست دەكرێت لەرێی هەڵبژاردنی راستەوخۆی ئازادو پاكەوە لەلایەن گەلەوە، ئەمە وێڕای ئەوەی كە بەهێزترین سەرۆكی لە مێژووی خۆیدا كە (نیكسۆن) بوو لە دەسەڵات لادا و هەر شرۆڤەكارێكی بەویژدان جورئەتی ئەوە ناكات گومانی لەو وڵاتە هەبێت لە ئازادیی فیكرو راو راگەیاندن بە هەموو جۆرەكانییەوە كە سیستەمەكەی سەرۆكایەتییە.
سیستەمی حوكم و دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێم زۆر قسەو لێدوانی وروژاندووە تا ئەو رادەیەی كە هەموو هەڵەو گوناحەكانی پێشوو و ئێستای ئەو كارەسات و مەینەتییانەی رووبەڕووی گەلی كورد بۆتەوە دەخەنە ئەم چوارچێوەوە، رەنگە گوتاری ئێستایان تا رادەیەك پەسند بێت ئەگەر ئەوان هێزی ئۆپۆزسیۆن بوونایە بە واتا سیاسی و دیموكراتییەكەی هەروەك پێشتر بەم شێوەیە بوون، بەڵام ئەوان بە چ پاساوێك و چۆن شەریكی دەسەڵاتن و دیارترین پۆست و پایەیان هەیە، ئەوان رەزامەندبوونە لەسەر بەرنامەی حكومەت و لە ناو هۆڵی پەرلەمان سوێندی یاساییان خواردووە لەسەر بەرنامەكەی، كەواتە بە چ لۆژیكێكی سیاسی، یان حزبی دەبنە بناغەی دەسەڵات و دامەزراوەكانی و لەهەمان كاتیشدا ئاڵای ئۆپۆزسیۆن دژ بە دەسەڵات لە شەقام و دەزگاكانی راگەیاندنی خۆیان بەرزدەكەنەوە، بە راستی دیموكراسییەتێكی سەیرو سەمەرەیە لە دروستكراوی كوردە. سیستەمی سیاسی لە هەرێمی كوردستاندا تێكەڵەی سەرۆكایەتی و پەرلەمانییە هەروەك فەرەنسا، چونكە زۆربەی دەستوورەكانی جیهان و یاساكانیان لە یاساكانی فەرەنساوە وەرگیراون كە كلتوورو بۆماوەی شۆڕشی فەرەنسییە، ئایا گەلی كورد و هەرێمی كوردستانیش توانیویانە پێش گەل و دەوڵەتی فەرەنسا بكەون؟
زۆر قسەیان كردو دنیایان هەڵگرت دەربارەی گەندەڵیی دارایی و ئیداری كاتێ ئەوان ئۆپۆزسیۆن بوون و منیش بەشداری راوبۆچوونی ئەوانم دەكردو هەستم بە خۆشی دەكرد وەك هەموو هاووڵاتیانی هەرێم بە كابینەی هەشتەم و بەشداریكردنی هەموو هێزە سیاسییەكان كە تێیدا بەشدارن، هەندێ لە ئۆپۆزسیۆنە چاكسازخوازەكان پۆستی باڵایان وەرگرت كە لە زۆر پۆستی دیكە زیاتر بۆنی گەندەڵیان لێدێت، بۆیە لێرەدا هاووڵاتی و دەنگدەران و لایەنگرانیان مافی ئەوەیان هەیە لێیان بپرسن ئایا توانیوتانە سەربكەون لە ریشەكێشكردنی ئەو پەتا نەفرەتییە لە سنووری پۆست و دەسەڵاتەكانتاندا؟
بەپێی شڕۆڤە و دەرئەنجامەكانم وابزانم داواكاریی(كوتلەی حوكمڕانی ئۆپۆزسیۆن) لەدوو خاڵدا كورتكراوەتەوە:
1- دیاریكردن و كەمكردنەوەی دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێم.
2- هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێم لەلایەن ئەندامانی پەرلەمانەوە نەك لەلایەن گەلەوە، كەواتە چ دەسەڵاتێكی رەها كە ئەم سەرۆكە لەماوەی حوكمڕانیدا پیادەی كردبێت و ترس و دڵەڕاوكێی ورووژاندبێت و كاولكاریی لە وڵاتدا بڵاوكردبێتەوە؟ چەند جاریش هێزەكانی ئەو سەرۆكە بە ئاسن و ئاگر رووبەڕووی جەماوەر و خۆپیشاندانەكان بوونەتەوە كە بە گۆڕەپان و شەقامەكاندا تێپەڕیون و رێكخەرانی ئەو خۆپیشاندانانەیان زیندانی كردوون و دەزگا ئەمنییەكان ئەشكەنجەیان داون و سەرانەیان لێسەندوون. دوور لە مۆڕاڵ و رەوشت مامەڵەیان لەگەڵدا كردوون، ئایا وەك ئەو رەفتارو هەڵسەكەوتانەیە كە حوكمڕانانی بەغدا دژ بە هاووڵاتیانیان گرتوویانەتەبەر، ئایا ڤایرۆسی( دیاریكردنی دەسەڵاتەكانی سەرۆك) لە دەوڵەتی یاساوە بۆ كوردستان گوازراوەتەوە؟
دواتر چ دەسەڵاتێك و لە چ روانگەیەكەوە ئەم حوكمڕانە ستەمكارە دەسەڵاتە دەستووری و یاساییەكانی لە پارێزگای سلێمانی بە قەزاو ناحیەكانەوە پیادەكردووە؟ پاشان ئەمە پرسیارێكی رەواو یاساییە كە دەبێ یەكەم جار بەرپرسانی ئەم پارێزگایە و دوومیش ئۆپۆزسیۆن و سێیەمین خەڵكی كوردستان وەڵام بداتەوە.
پاشان ئایا سەركردەی ئەو حزبانە دیموكراتخوازن و دەسەڵاتیان سنووردارە؟ یانیش دەسەڵاتی رەها و ئیمتیازی بێ سنووریان هەیە دوور لە چاودێری و خۆیان بە پۆستەكانیانەوە گرتووە تەنانەت لە سەرەمەرگیشدا و فەرمانی چاكە بە خەڵك دەكەن بەڵام خۆیان لە گێلی دەدەن؟
بەپێی پاشخانی رۆشنبیریی یاساییم و كاركردنم وەك پارێزەر بۆ ماوەی زیاتر لە 30 ساڵ وای دەبینم كە سەرۆك بارزانی یان هەر سەرۆكێكی دیكە راستەوخۆ لەگەلەوە هەڵبژێردرێت، ئەمە یاسایە، بەڵام جگە لەمە لە شێوازو ئامرازی دیكە ئەوا شتێكی ئیسیتیسنائییە، وەك ئێران و توركیا بە هەردوو رێبازی ئاینییەوەو میسر وەك عەلمانی و ئەمریكا و فەرەنسا وەك مەسیحی كە سەرۆكەكانیان راستەوخۆ لەلایەن گەلەوە هەڵدەبژێردرێن، ئەمەیە دیموكراسییەت و ماف و حوكمی گەل.
كوردستان كە ژمارەی دانیشتووانی لە 40 ملیۆن كەس زیاترەو بەسەر چوار دەوڵەتدا دابەشكراوە بەپێی رێكەوتننامەی سایكس بیكۆی بەدناو تاكە گەلی جیهانە كە نە دەوڵەت و نە قەوارەیەكی سەربەخۆی هەیە، هەندێ هەن بە ئاشكرا و بە نوێژی نیوەڕۆ داوای دیاریكردنی چارەنووس و دامەزراندنی دەوڵەتێكی سەربەخۆ دەكەن، كە یەكەم جاریشە كەشوهەوایەكی گونجاو و لەباری نێودەوڵەتی لەئارادایە كە پشتیوانیی لەم هەنگاوە دەكات، هەروەها نوێنەرانی بەشی باكوور بە 20 ملیۆن كەسەوە ئەم گوتارە رەت دەكەنەوە و بەتوندی دژی دەوەستن، كەواتە چ جیاوازییەك هەیە لە نێوان ئەوانەو لە نێوان ئەو شاندە كوردییەی یاوەری عیسمەت ئینۆنۆ بوون لە كۆنگرەی لۆزان كە سێ بەندی پەیماننامەی سیڤەری سڕییەوە كە تایبەت بوون بە بڕیاری مافی كورد لە دامەزراندنی قەوارەیەكی سەربەخۆ هەتا ئەگەر لەسەر رووبەێكی دیاریكراوی كوردستانیش بێت، من پێشتر ئەوە دەزانم كە هەندێ لە خوێنەران وا حوكمم لەسەر دەدەن كە گوایە موریدی بارزانیی نەمرم ئەمەش تۆمەتێكە رەتی ناكەمەوە و شەرەفێكی گەورەشە، بەڵام داوای ناكەم، بەڵام من هەر لە سەردەمی لاوێتیمەوە بڕیارم داوە دووربكەومەوە لە شاعیرانی كۆشك و ئامۆژگاری سوڵتان و بەرپرسان و نامەوێ سوپاس و پاداشت لەكەس وەربگرم، دوای ئەوەی گەیشتوومەتە پاییزی تەمەن و تاكە ئامانجم ئەوەیە كە مێژوو بە لاریی و ساختەیی نەنووسرێتەوەو ئەوی بۆ قەیسەرە پێی بدەین و ئەوەی بۆ خوایشە هەر بۆ خوا بێت، لەكۆتاییدا بە راشكاوییەوە دەڵێم ئەوەی ئێستا لە گۆڕەپانی سیاسیی هەرێم لە جووڵەو بزاڤ و كێشمەكێش دەگوزەرێت دەربارەی دەسەڵاتەكانی سەرۆك بارزانی( قسەیەكی راستە بەڵام بە مەرامێكی نابەجێ)ئەگەر لەپشت ئەم قسانەوە مەبەست و نیازخراپی نەبێت، كە ئەوەیە لێی دەترسم كە بۆ هیچ سونبل و هێمایەكی نیشتمانی كوردی و هێزێكی سیاسی لە هەر چوار گۆڕەپانی كوردستان بە ئومێدی ناخوازم، چونكە گەل و مێژوو روحم بە هیچ كەسێك ناكەن.