سنوور ديواری داخراو نییە كرانەوەیە بە رووی دەرەوەدا
October 25, 2014
وتار و بیروڕا
لە جیهانی گڵۆبالیزەیشندا كە جیهانێكە بە گوندێكی بچووك ناوزەد دەكرێت، رەهەندەكانی لە كەمی دەدەن و شێوازەكانی ژیان تێیدا هەمەچەشنی بەسەر شتەكاندا باڵدەكێشێت و یەك كەلتووری یەكگرتووانە زاڵدەست دەبێت و هەوڵ دەدات جیاوازییەكان نەهێڵێت و تایبەتمەندییەكان لە ناو ببات، ئیتر لەمانەدا سنوور رەت دەكاتەوە.
كەلتوورە لۆكاڵییەكان كاردەكەن تا جۆرێك لە راچڵەكین پیشان بدەن و میتۆدێكی پێچەوانەیی بگرنەبەر، كەواتە بە لامانەوە هیچ سەیر نەبێت، لە جیهانێكی گلۆبالیزەیشندا فرەناسنامەیی كەلتووری زیاتر بن و لە هەوڵیشدا بن بۆ ئەوەی كیانی كۆگەلانەی ئایینی و تایەفەگەری و ئیتنی تێدا بێنە حاڵەتی خۆسەلماندن.
لە ئاكامی ئەمەوە چەمكی سنوور مانایەكی دووسەرانە لە خۆدەگرێت، ئەگەر نەشڵێین جۆرێك لە گومان و راڕایی تێدایە، لە لایەكەوە وا دەردەكەوێت كە سنوور هەموو مانایەكی لەدەست دابێت، یان بە لایەنی كەمەوە گرنگییەكی ئەوتۆی بۆ نەمابێتەوە، لەولاشەوە دەستگرتن بە سنوورەوە بەرگرتنە لە كشانی جیهانگەرایی، بەئاشكراش دەستپێوەگرتنی ئەو بنەمایانەیە كە تایبەتمەندییەكان دیاری دەكەن.
لە لایەكی ديكەیشەوە بەو شێوەیە لە سنوور دەڕوانرێت، نەك وەك ئەوەی جیادەكاتەوە، یان دیاری دەكات، بەڵكو وەك ئەوەی ناوبڕ دابنێت و دیاریشی بكات، كەواتە بەو شێوەیەیە كە پێویستە لێی لابدەین: لە جیهانێكدا كە بەلایەنی كەمەوە جیهانێكە بووەتە شانۆیەك بۆ كۆگەلی و باڵباڵێن، جیهانێكە هەر بە پڕتاو كۆمەڵە بێ سنوورەكان تێیدا هەڵدەتۆقێن، یان كۆمەڵگەی مەدەنی تێیدا دەردەكەوت كە لە هەوڵدا بوون سنوورەكان ببڕن و دیوارەكان بسمن، بۆ ئەوەی شتێك بەرهەم بهێنن كە تا ئێستا حكومەتەكان نەیانتوانیوە بەرهەمی بهێنن. لە جیهانێكدا كە ئەمە حاڵی بێت، وا پێویستە تەماشای سنوور بكرێت، وەك ئەوەی سنووردانانێكە بۆ بەردەوامیبوون و تێهەڵكێشبوون و هاوشان بوون، بە واتایەكی دى وەك ئەوەی بەربەست و تەگەرە بن، بەڵام لە لایەكی ديكەوە سنوور بە پێچەوانەوە دەروازەیەكە پێویستە لێوەی دەربچیتە دەرەوە، وەك دەستنیشانی خود دەكات و سنوورداریشی دەكات و لەوانی دى جودای بكاتەوەو هاوكات پێیانەوەت ببەستێتەوە. ئەم واتا راڕا و گوماناوییە لە رووی دەروونییەوە لێی دڵنیا دەبین كە بمانەوێت سنوور ببڕین. سنوور ئەو خاڵەیە كە هەست بكەین ئێمە نیشتمان و ماڵی خۆمان بەجێدەهێڵین بۆ ئەوەی بە رووی دەرەوەدا بكرێینەوە، نیگەرانییەك یەخەمان دەگرێت، بەوەی هەر ساتەوەختێك بێت، ئێمە دەكەوینە بەردەم ونبوون و پەرتەوازەیی، دەكەوینە بەردەم ونبوون كە ناسنامەمان بسەلمێنێت، بۆیە جۆرێك لە نیگەرانی و بێ متمانەیی و گومان خستنە سەر پاسپۆرتی ناساندنمان دەكەوێتەوە، یان بە لایەنی كەمەوە ئەگەری زۆر هەبێت بۆ ونبوونی پاسپۆرت، بۆیە ترسێكمان لێ دەنیشێت بەوەی هەڵەیەك لە هەڵەكان ئەنجام نەدەین، هەر هەوڵێك بۆ پەڕینەوە لە سنوور بریتییە لە مەینەتییەك بۆ شوناس و تاقیكردنەوەكانی، هەڵسەنگاندنێكە بۆ ئاستی ڕەزامەندیی بەرامبەرمان لەسەر ئێمە، یان بتوانێت پێشوازیمان لێ بكات.
وێڕای ئەوەش ئەو خەسڵەتەی سنوور جودا دەكاتەوە ئەوەیە كە سنوور بریتی نییە لە دیواری داخراو، بەڵكو كرانەوەیە بەڕووی دەرەوەدا، ئەگەر بەو شێوەیە بێت سنوور نە شت جودا دەكاتەوەو نە لێكدادەبڕێت، بەڵكو جەمسەرەكان دەردەخات، تا لێكیان ببەستێتەوە، لە كاتێكدا دروستكردنی دیوار دەلالەتە لەسەر نەتوانینی كەلتوور لەسەر ددانپێدانانی ئەوی ترو لەپاڵدا نیشتەجێبوون لە تەكیدا، سنوور بە پێچەوانەی ئەمەوەیە، شتێكە رێدەدات بە پێكگەیشتنی ئەوی دی، بەڵام دیوار بە رووی ئەوانی ديكەدا هەموو پەنجەرەو كەلێن و قاپییەكان دادەخات، بەڵام سنوور بۆ خۆی سنوورە، كە بە هۆیەوە دان بەوی ديكەدا دەنێت. سنوور بەرهەمی ڕێكەوتننامەیەكە، یان بەلایەنی كەمەوە دروستبووی پاش دانوستانێكە، دەزانین كە بەستراوەتەوە بە لەدایكبوونی دەوڵەتی هاوچەرخ وەك ئەو دەوڵەتانەی لە ئەوروپادا لە نێوان سەدەكانی سێزدەو چواردە پێكهاتن، سنوور لە سەرەتای دروستبوونییەوە بریتییە لە ددان بەیەكدا دانان، بەڵام دیوارەكان بەبێ رەزامەندیی و لە دژی بەرانبەر هەڵدەچنرێت، تەنانەت دژی خودیش بونیاد دەنرێت، ئەمە وایكرد دیواری بەرلین تا ساڵی 1989 بە پێوە بمێنێتەوە، ئەو دیوارە بۆ رێگەگرتن لە هاتنەژوورەوەی بێگانان نەبوو، بەڵكو بۆ نەچوونە دەرەوەی هاووڵاتیان دروستكرا بوو، ئامانجی ئەوە نەبووە زات بپارێزێت، بەڵكو ئامانجی گەمارۆدانی خود بووە. بە پێچەوانەی ئەمەوە سنوور بۆ گەمارۆدانی خود داناڕێژرێت، بەڵكو بۆ چەسپاندنی و دیاریكردنی ئەوی ديكەيە، بۆ میوانداریكردنی ئەوی دى پێویستە كە جێ و رێم هەبێت و ماڵم هەبێت، دەرگای ماڵەكەمی بۆ بكەمەوە، بەڵام دەزانم كە ئەوە مافی من نییە،، كاتێك سنوور دەبڕم و دەچمە ناو سنووری ماڵی ئەوی ديكەوە، ئەوە رابگەیەنم كە من لە ناو ماڵی خۆمدام، بەم شێوەیە و لەم حاڵەتەدا دەبمە ئاوەدانكەرەوەیەك. داگیركاریی تەنیا تێكەڵییەك بوو لە نێوان سنووردانان و رەتكردنەوەی، بڕیارێكی داگیركار بوو بەوەی خۆی لە ناو ماڵی خۆیدایە، جا لەهەر شوێنێك بێت، رەتكردنەوەی ئەوی دی بوو بە خود و شوێنەكەیەوە. بەو شێوەیە ئەوەی سنوور جیادەكاتەوە بەو گومانانەی هەمانە، وێڕای ئەو مانا شاراوە سلبییانەی پێوەی لكاوە، تەنیا ئەوە بەسە كە لە دژی دیوارەكان بمانكوتێت، چونكە جیهان بە بێ سنوور هیچی لێ دەرناچێت لە بیابانێك زیاتر كە تیلمەگڵەكانی هاوشێوەی یەكترن، هەموو شتێك كە بە تەنیا بێت، ئەوا تێیدا ون دەبێت، جیاوازی تێدا دەمێنێت، تا یەكلابوونەوەی سادەو رتووشكراوی تێدا گشتگیر بكرێت.