ئەنبار وەك كلیلی چارەسەری كێشەكانی عێراق

ئەنبار وەك كلیلی چارەسەری كێشەكانی عێراق
هەردوو لقی قاعیدە لەعێراق و سوریا كە بەداعش ناسراون، لەیەك كاتدا لەعێراق و سوریا تەنگیان پێ هەڵچنراوە. لەسوریا سوپای ئازادی سوریا چەند سەركەوتنێكی بەرچاوی لەناوچەكانی سەر سنوری سوریا- توركیا و حیمس بەسەر چەكدارەكانی داعشدا بەدەست هێناو لەعێراقیش لە ئەنبار داعش گورزێكی گورچكبڕی تێسرەوێنرا. هێشتا هیچ بەڵگەیەك لەسەر ئەوە نییە كەعێراقییەكان و ئۆپۆزیسیونی سوریا لەهێرش كردنە سەر داعش هەماهەنگییان لەنێواندا هەیە، بەڵام ئەوەی كەهیچ گومانی لەسەر نییە ئەوەیە كەداعش بەدوژمنی هاوبەشی بەغداو سوپای ئازادی سوریا دانراوە.
گرنگترین خاڵی رووداوەكانی ئەنبار بەشداریی خێڵەكانی ئەنبارە لەشەڕی راماڵینی قاعیدە لەپارێزگاكە. ئەمە لانی كەم دوو مانای لێ دەكەوێتەوە. یەكێكیان هاتنە ئارای ئاشتبوونەوەیەكی ناڕاگەیەنراوە لەنێوان بەغداو ئەنبار و ئەوی تر هاوپەیمانێتییە لەدژی قاعیدە. رەنگە ئەمە لەدوای كۆتایی هاتنی ئۆپەراسیونەكان وا لەبەغدا بكا بەچاوێكی ترەوە سەیری ئەنبار بكا. ئەمەش زۆرتر لەپرۆژەكەی عەممار حەكیمدا دەردەكەوێ كەپێشنیاری كردووە بودجەی چوار ملیار دۆلار بۆ ماوەی چوار ساڵ بۆ ئاوەدانكردنەوەی ئەنبار تەرخان بكرێ. بەكردەوە، شیعەكان زۆر بایەخ بەئەنبار دەدەن چونكە ئەم پارێزگایە درێژترین سنوری لەگەڵ ناوچە شیعەنشینەكاندا هەیە و هێڵی ستراتیجیی رێوبانی بەغدا- دیمەشق و بەغدا- عەممان و هێڵی بۆریی نەوتی كەركوك- بانیاس و كەركوك- تەرابلوس و لەئایندەدا هێڵی بۆریی نەوتی بەسرە- عەقەبە كۆنترۆڵ دەكا. سەرباری ئەوەی كەدوو ساڵی رابردوو ساغیان كردۆتەوە كەئەنبار نەك موسڵ رابەرایەتیی ناڕەزایی سوننەكان دەكا و ئەنبار وەك كۆمەڵگایەكی خێڵەكی- بیابانی لەهەموو ناوچە سوننە نشینەكانی تری عێراق لەبنەماڵە هاشمییەكەی ئوردون و بنەماڵەی سعودییەكان نزیكترە.
شەڕی سوپای عێراق، بەهاوكاریی خێڵەكانی ئەنبار، لەدژی رێكخراوی قاعیدە ئەمجارە شەڕێكی جیاواز بوو، چونكە سوپای عێراق لەهیچ شەڕێكدا لەمەوبەر بەو باڵادەستیە تەكنەلۆژییە شەڕی نەكردووە. لەوەتەی هێزەكانی ئەمریكا عێراقیان بەجێ هێشتووە، هیچ جاریش بەقەد ئەمجارە كۆمەڵگای نێودەوڵەتان لەشەڕدا لەدژی قاعیدە پشتگیریی بەغدای نەكردووە. سوپای عێراق بڕێكی گونجاو چەك و تفاق جەنگیی لەئەمریكاوە پێ گەییوە لەوانە موشەكی جۆری هێلفایەر و هەلیكۆپتەری جۆری بل یەكA 407، نیازیش وایە لەماوەیەكی نزیكدا فڕۆكەی بێ فڕۆكەوانی جۆری سكان ئیگل و فڕۆكەی رافینی پێ بگات. روسیاش، بەنۆرەی خۆی، بەپێی گرێبەستە واژۆكراوەكان، زۆر بەخێرایی بڕێكی زۆر چەك و كەرەستەی جەنگیی بۆ بەغدا دابین كرد.
خێرایی رەوتی رووداوەكان سوننەكانی بەجموجوڵ هێنا. لەسەرەتادا ویستیان روداوەكانی ئەنبارو ناردنی سوپای عێراق بۆ ئەوێ وا نیشان بدەن كەحكومەتی مالیكی ملهوڕییەكی دیكەی نواندووەو كەوتۆتە وێزەی سوننەكانی ئەنبارەوە. هەر لەم روانگەیەشەوە نكوڵییان لەوە كرد كەئەنبار هێزی قاعیدەی لێ بێ و وایان بڵاوكردەوە گوایە بەغدا بیانوو بەئەنبار دەگرێ و بەناوی لەناوبردنی قاعیدەوە تەنگ بەخێڵەكانی هەڵدەچنێ. بەڵام پشتگیریی خێڵەكانی ئەنبار لەسوپای عێراق و پشتگیری ئەمریكا و روسیاو ئێران لەئۆپەراسییونە جەنگییەكانی دژ بەقاعیدە لەئەنبار، سوننەكانی ناچار كرد گوتاری راگەیەنراویان بگۆڕن و زۆرتر جەخت بكەنە سەر فریاكەوتنی ئاوارە لێقەوماوەكانی ئەنبار.
ئەگەر سوپای عێراق و خێڵەكانی ئەنبار بتوانن هیچ ئاسەوارێك بۆ قاعیدە لەئەنبار نەهێڵن، هێزەكانی قاعیدە ناچار دەبن دزە بكەنە ناو سنوری سوریا یان بەرەو زنجیرە بەرزاییەكانی حەمرین داكشێن و لەوێوە بەشێكیان لەحەویجە و بەشێكی تریان لەدەوروبەری موسڵ خۆیان دەشارنەوە. ئەگەر زۆرتریش تەنگیان پێ هەڵچنرێ، دەشێ ناچار بن هەموو هێزیان بۆ ناو سوریا بگوازنەوە. لەئەگەرێكی واشدا دەشێ ئەمە وا لەسوننەكانی عێراق بكا مەیلێكی میانڕەوتر بەرانبەر بە بەغدا بنوێنن و بەوە قەرەبووی زیانەكانیان بكەنەوە كەزۆرتر تێكهەڵكێشی پرۆسەی سیاسی بن یان بیرێكی قوڵتر لەپێكهێنانی هەرێم بكەنەوە. بەڵام ئەم مەسەلانە دەبێ بۆ قۆناغی پاش یەكلابوونەوەی بارودۆخی ئەنبارو بۆ پاش قۆناغی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران بهێڵدرێنەوە چونكە چاوەڕوان دەكرێ شتی تازە بێتە ئاراوە.
Top