رێككەوتنی ئێران و گروپی 5+1 خەریكە پەیوەندییە سیاسییەكانی ناوچەكە بەرەو وەرچەرخانێكی گەورە دەبات. رێككەوتنەكە كە تائێستا بە «رێككەوتنێكی سەرەتایی» دادەندرێت، دەشێت لەبەرەنجامی كۆتاییدا ریزە گۆڕانكارییەكی گەورەی لێ بكەوێتەوە. لەسەر ئاستی ناوچەیی، سیستمی سیاسیی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەساڵی 1979 بەدواوە، لەسەر بنەمای دوورخستنەوەو پەراوێزخستنی ئێران دامەزراوەو ئەم سیستمە بەرەو ئەوە دەچێت كە تەمەنی ببێت بە35 ساڵ. بەڵام رێككەوتنەكە كاتێك قۆناغی سەرەتایی تێدەپەڕێنێت، هیچ چانسێك بۆ بەردەوامبوونی ئەم سیستمە ناهێڵێتەوەو بناغەیەكی تازە بۆ سیستمێكی تازە دادەنێت كە تێیدا ئێران رۆڵێكی كاریگەرتر دەگێڕێت و وەك ئەكتەرێكی خوازراو هەڵسوكەوت دەكات. لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی، رێككەوتنەكە كۆتایی بەقۆناغی ملیتاریزەكردنی سیاسەتی دەرەوەی ئەمریكا لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دێنێت. لەم رووەوە ئەندرۆ پاسیفیچ لەوتارێكدا لەڕۆژنامەی « واشنتن پۆست» سەرنجی بەلای ئەوەدا راكێشاوە كە رێككەوتنەكە كۆتایی بەسیاسەتی جیمی كارتەر دێنێت كە لەسەرەتای هەشتاكاندا، لەژێر كاریگەریی رووخانی رژێمی شای ئێران و هێرشی یەكێتیی سۆڤییەت بۆ سەر ئەفغانستان، دەستی بەملیتاریزەكردنی سیاسەتی دەرەوەی ئەمریكا كرد لەرۆژهەڵاتی ناوەڕاست و بەرژەوەندییەكانی ناوچەكەی بەپێداویستییەكانی ئەمریكاوە گرێدا، سیاسەتێك كە 30 ساڵ زیاترە ئەمریكا لەناوچەكەدا پەیڕەویی لێ دەكات.
ئەمە بەم مانایە دێت كە ڕێككەوتنەكە ناوچەكە بەرەو قۆناغێكی تر دەبات. زۆربەی بۆچوونەكان وای دەبینن كە ئێران لەم رێككەوتنە تا ئەندازەیەكی زۆر سوودمەند بووەو دەشێت لەئایندەدا سودمەندتر بێت.
لەبەرامبەردا سعودییەكان و ئیسرائیلییەكان كە بێگومان پەی بەئاكامەكانی رێككەوتنەكە دەبەن، زۆر لەرێككەوتنەكە نیگەرانن و پێدەچێت هیچ هەلێك بۆ هەڵوەشاندنەوەی لەدەست نەدەن. ئاماژەكانیش جەخت لەسەر ئەوە دەكەنەوە كە پەیوەندییەكانی ئەمریكا لەگەڵ هەر یەك لە سعودیەو ئیسرائیل لەقەیراندایە. باری رۆبن لە رۆژنامەی «جۆرشەلیم پۆست» ئاماژەی بۆ ئەوە كردوە كە سعودییەكان زۆر لەم سیاسەتەی ئەمریكا ناڕازین و هەست دەكەن واشنتن ناپاكیی لەگەڵیاندا كردووە. تەل ئەبیبیش هەموو هەوڵەكانی خۆی خستۆتە گەڕ بۆ پەشیمان كردنەوەی حكومەتی ئۆباما و هێشتا سوورە لەسەر ئەوەی كە ئێران جێی متمانە نییە. لۆبیی جوولەكە لە ئەمریكا جموجۆڵێكی دژی ئەم سیاسەتەی ئۆباما دەست پێ كردووە. كۆنگرێسیش لەم سیاسەتە رازی نییەو لە هەوڵی ئەوە دایە لەڕێی دەركردنی هەندێ یاساوە سزاكانی سەر ئێران توندتر بكات.
بۆ ئێران، رێككەوتنەكە زۆر گرنگە، هەرچەند دەشێت لەناو سیستمی سیاسیی ئێرانیش ناڕەزایی لەم بارەیەوە هەبێت. سەرۆكی ئێران حەسەن روحانی كە بەپشتگیریی رابەری باڵا ئایەتوڵڵا خامنەئی كاری بۆ سەرخستنی رێككەوتنەكە كردووە، مەبەستێتی رێككەوتنەكە بگەیەنێتە دوا وێستگە.
رێككەوتنەكە بەشێكی سزاكانی سەر ئێرانی كەم كردۆتەوەو دەشێ لەقۆناغەكانی تردا بەشێكی ترو تەنانەت هەموو سزاكانی لەسەر هەڵبگرێت. سەربار، رێككەوتنەكە ئێران لەمافی پیتاندنی یۆرانێۆم بێبەش ناكات، بەڵام لەهەمان كاتدا مافێكی رەهای پێ نابەخشێت. لەهەردوو دۆخدا، ئێران سوودمەندە.
رێككەوتنەكە دەشێت لەئایندەدا پەرە بە پەیوەندییە نەوتییەكانی ئێران بدات، چونكە لێرە بەدواوە دەوڵەتانی وەك ئازەربایجان و كازاخستان و توركمانستان و كۆمپانیا ئەمریكی و ئەوروپییەكانی نەوت هیچ بەربەستێك بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ ئێران بۆ دروست نابێ و چیتر سڵ لەوە ناكەنەوە كە خاكی ئێران بۆ ناردنە دەرەوەی نەوت بەكار بهێنن.
لەهەمان كاتدا رێككەوتنەكە دەشێ لۆبیی ئەرمەن لە ئەمریكا دەستكراوەتر بكات، بەتایبەتی لەبواری بەهێزكردنی پەیوەندییەكانی ئەرمەنستان و رووسیا، چونكە بەهۆی پشتگیریی رووسیا لە ئێران، لۆبیی ئەرمەن نەیدەتوانی پەرە بەپەیوەندییەكانی لەگەڵ رووسیا بداو نەشیدەتوانی زۆر پشتگیریی ئەرمەنستانی دۆستی رووسیا بكات لەدژی توركیاو ئازەربایجان.
سەركەوتنی سیاسەتی ئێران زۆرتر لەقەیرانی سوریادا دەردەكەوێت كەتێیدا ئێران هەر لەسەرەتاوە سیاسەتێكی روونی هەبووەو دژی هەوڵەكانی رۆژئاواو سعودیەو توركیا بووە بۆ رووخاندنی رژێمی ئەسەد. رێككەوتنەكە رەنگدانەوەی لەسەر فایلی قەیرانی سوریا دەبێت و لێرە بەدواوە ئێران دەتوانێت رۆڵی ئەكتەرێكی كاریگەرتر بگێڕێت، نەك تەنها لەسوریا، بەڵكو لەعێراق و لوبنان و شوێنی تریشدا.