رۆژی شەممە سەرۆك بارزانی بە سەردانێكی فەرمی كە لەلایەن ئەردۆگان سەرۆكوەزیرانی توركیاوە داوەت كرابوو، گەیشتە شاری ئامەدی كوردستانی باكوور. ئەم سەردانە، سەردانێكی ئاسایی نییە، بە قسەی من نا، بەڵكە بەقسەی هەندێ نووسەری تورك «سەردانێكی مێژووییە» و «ئیدی سنوورە جیوگرافی و سیاسییەكان كە لە پەیماننامەی سایكس-پیكۆ كێشرابوون، مانایەكی ئەوتۆیان بۆ نامێنێتەوە».. هەڵبەت ئەوە یەكەمین سەردانی بارزانی نییە بۆ توركیا، بەڵام ئەو سەردانە لەم كاتەدا و بۆ ئامەد « دیاربەكر »و دیتن و كۆبوونەوە لەگەڵ ئەردۆگان دا لەوێ، مەغزاو دەلالەتێكی قووڵی هەیە. دیارە هەر تەڕەف و لایەن و چاودێرێك هەڵسەنگاندن و تێڕوانینی خۆی بۆ ئەم زیارەتە هەیە. هەندێ شاری كوردستان، لەم یان لەو پارچەیەدا مێژووكردن و بوونەتە سیمبوڵی خەبات و ناسنامەی نەتەوەیی كورد. لە كوردستانی رۆژهەڵات سابڵاخ «مەهاباد»و لە كوردستانی رۆژئاڤا قامیشلۆ و لە كوردستانی باكوور ئامەد «دیاربەكر»و لە باشووریشدا، هەولێر پایتەخت و شاری دێرین و كەوناراو مەتبەقی سیاسیی كوردانە.
ژنە پەرلەمەنتاری كورد، لەیلا زانا قسەیەكی حیسابی كردووە كە دبێژە: «ئەم زیارەتە سوودی بۆ هەموو لایەك هەیە»، واتە سوودی بۆ پرۆسەی ئاشتی لە توركیا هەیەو دەبێ لەم دیدگایەوە سەیر بكرێ. بەو مانایەی كە هەقە، ئیعتوباریی ئایدیۆلۆجی بخرێتەلاوە و لایەنە كوردییەكانی ئەوێ، لەسەر ئاستی فەرمی و میللی، پێش خەڵكی دیكە، ئەو زیارەتەی سەرۆك بارزانییان پێ خۆش بێ، چونكە بارزانی لە مێژە جەختی لەسەر «چارەسەری بەئاشتییانەو دیموكراتیكانەی دۆزی كورد لە توركیا» كردۆتەوە. بەكردەوەش سەرۆك بارزانی تەرەفێكی خێر بووە كە جۆرێ لە زەمینە بۆ گوێڕاگرتن لەنێوان دەوڵەتی توركیا و «PKK و ئۆجالان» خۆش ببێ. وێڕای كۆسپ و تەگەرەی زۆر و میراتی كەڵەكەبووی 90 ساڵە، خەریكە هەنگاو بە هەنگاو و بە پارێزەوە توركیا لە چارەسەری پرسگرێكی كورد نزیك دەبێتەوە، هێشتا ئەو رۆڵە چاوەڕوانكراوە لە بارزانی بە دیماهی نەهاتووە. ئاخر هەقە كورد و لایەن و كەسایەتییە سیاسییەكانی ئەوێ، نیشان و پێوەرێكیان بۆ هەڵوێست و بۆچوونەكانیان هەبێ! چما دەوڵەت باخچەلی، سەرۆكی بزووتنەوەی نەتەوەپەرستی تورك MHP دبێژە: «ئەردۆگان لە دیاربەكر لەگەڵ پێشمەرگەیەكدا كۆدەبێتەوە، ئەمڕۆ لەگەڵ بارزانی و سبەی رەنگە لەگەڵ ئەوەی ئیمرالی-یش كۆبێتەوە». ئەرێ كەس لەو قسانە نافكرێ؟
قسەی سەیرو بێ بنەما لەبارەی ئەو زیارەتەوە كراوە و رەنگە هی تریش بكرێ: گوایا، ئەردۆگان بۆیە بارزانی لە ئامەد دەبینێ، تا لە هەڵبژاردنەكانی ساڵی داهاتوودا لە ناوچەی كوردنشین، باری خۆی پێ راست كاتەوە! یان گوایە توركیا و AKP دەیانەوێ لە جێی ئۆجالان، بارزانی بە موخاتەب وەربگرن. دیارە بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان- عێراقە، بەگوێرەی قانوونی نێودەوڵەتی ناكارێ و بۆی نییە مایەی خۆی لە كاروباری ناوخۆی وڵاتانی دیكەی خاوەن سەروەر بكا، لێ وێڕای هەستیاریی پرسی كورد، بارزانی هەمیشە جەختی لەوە كردۆتەوە كە پرسگرێكی كورد دەبێ بەئاشتییانە چارەسەر بكرێ و رێز لە هەر داوا و «ئیختیار»ێك دەگرێ كوردی هەر پارچەیەك بە ئازادانە هەڵیدەبژێرێ و تەنانەت چەندین جار لەسەر زاری سەرۆك بارزانی و نێچیرڤان بارزانی، بەناو ناوی ئۆجالان هاتووە كە بەبێ لەبەرچاوگرتنی رۆڵی ئەو، پرۆسەی ئاشتی لە توركیا و چارەسەری پرسی كورد بە زەحمەت دەچێتە پێشەوەو سەر دەگرێ. پێموایە توركیاش لەو هەقیقەتە گەیشتوە. لەدوا دیمانەی ئۆجالان و شاندی پەرلەمەنتارانی HDP، BDP دا، بە قسەی پەرلەمەنتار سری سورەیا ئۆندەر بێ، ئۆجالان لەگەڵ نوێنەرانی دەوڵەتدا، دانوستاندنی گرنگی هەبووەو چاوەڕێی ئەنجامەكان دەكا. بۆیە، بە تێڕوانینی خۆم، كە ئێستا پرۆسەی ئاشتی لە توركیا، جۆرێ لە خاوی و دڕدۆنگی پێوە دیارە، جارەكا دی دەبوژێتەوەو گەرموگوڕ دەبێتەوە. لەسەرینی ئەمەوە هەق وایە، نوێنەرانی كورد لە توركیا، پێش رووداوەكان نەكەون.
دوو شتی تازەی ئەو زیارەتە هەیە كە ناكرێ باس نەكرێن، یەكەمیان لەم زیارەتەدا، شڤان پەروەری سرودبێژو سترانبێژی بەنێوبانگی كورد، كە رەمزی بەرەنگاری بووە، هاوسەفەری سەرۆك بوو و زێتر لە 35 ساڵە توركیای جێهێشتووە، لە ئامەد، لە ئاهەنگێكدا لەتەك ئیبراهیم تاتلیسازدا گۆرانییان چڕی. ئەی ئەوە بۆ خۆی رووداوێكی سەرنجڕاكێش نییە لە توركیای تا دوێنیی تەواو «كەمالیستی»دا؟ خاڵی دووەمیان، ئەوەیە كە لقی حزبی حوكمڕان، واتە لقی AKP لە ئامەد، دروشم و لافیتەی بەخێرهاتنی سەرۆك بارزانییان بە توركی و كوردی، وەك كوردی باكوور دەبێژن «بە كرمانجی» نڤیسیە، واتە ئەگەر تا دوێنی پارتە كوردییەكان و شارەوانی ئامەد، لە بۆنە فەرمییەكاندا، دروشم و پیرۆزباییان بە كوردی نووسیبێ و لەسەری سزا درابن، ئەوا لێرە بەدواوە، ئەو تابۆیە بۆ حزبی حوكمڕانیش شكاو ئیدی دەرفەتێكی دیكە بۆ زمانی كوردی دەكرێتەوە.
رەنگە قسەی وا كرابێ، یان بكرێ كە ماوەیەك پێش ئێستا سەرۆكی حكوومەت، نێچیرڤان بارزانی، لە ئەنقەرە بووەو لەگەڵ بەرپرسانی توركیا (ئەردۆگان و داود ئۆغلۆ)دا دیداری هەبووە، داخوا لەو زیارەت و یەكدیدیتنەی بارزانی و ئەردۆگان چ باس دەكرێ و چ شتێكی تازە هەیە بخرێتە بەر باس؟
بەبەر چاومانەوەیە كە لەو ماوەیەدا، هامشۆی دیپلۆماسی لەنێوان توركیا و عێراقدا، پاش ماوەیەك ساردی و یەكدی تۆمەتباركردن، تینێكی تێكەوتووە و سەردانی زێباری بۆ ئەنقەرە، سەردانی داود ئۆغلۆ بۆ بەغدا، ئەگەری زیارەتی مالیكی لە ماوەی داهاتوودا. گەلۆ دەبێ لەنێوان كاربەدەستانی توركیا و عێراقدا چ بێتە باسكردن؟ لەكاتێكدا وەك دەزانین هێشتا كێشە هەڵواسراوەكانی نێوان هەولێر و بەغدا چارەسەر نەبوون، بەتایبەتی كێشەی نەوت و گاز: گرێبەستەكان و هەناردەكردنی نەوت بە رێگای بۆڕیی سەربەخۆ لە رێگای توركیاوە، چۆنیەتی دابەشكردنی داهاتەكان و میكانیزمی ئەو دابەشكردنە لەنێوان هەولێرو بەغدادا.. لەم كێشانەدا، بە حوكمی وەبەرهێنانی زۆرو زەوەندی توركیا لە بواری وزەو گواستنەوەی نەوت و گاز بەناو خاكی توركیادا و، بوونی سەدان كۆمپانیای توركی لە بواری جیا-جیادا، هەڵكشانی ساڵ بە ساڵی قەبارەی ئاڵۆگۆڕی بازرگانی نێوان هەرێم و توركیا و، توركیا و باقی ناوچەكانی دیكەی عێراق، بەڵێ بە حوكمی ئەوانە هەموویان و بە حوكمی تەنگژەی سوریا و پەرەسەندنەكانی ئەوێ و جڤینی جنێف 2 و هەوڵی ناوبژیوانی نێوان ئێران- ئەمریكا و خاوبوونەوەی كاتیی قەیرانەكان (سەیر بكەن ئۆباما داوا لە كۆنگرێس دەكات سزای زێتر بەسەر ئێراندا نەسەپێنێ)، توركیا بمانەوێ و نەمانەوێ وەكو دەوڵەتێكی هاوسێی بەرژەوەندخواز، قسەی لە پێشهاتەكاندا دەبێ و لە بەرژەوەندیی خۆیدا دەبینێ كە بەشداریی لە دۆزینەوەی چارەیەك بۆ كێشەكانی هەولێر- بەغدادا بكات كە لە ئاكامدا بازنەی بەرژەوەندییەكانی هەم فرەوانتر دەبن و هەم دەپارێزرێن و هەم لە ئایندەش دڵنیا دەبێ و ئەو ئاواتەی دێتە دی كە وزە (گازو نەوت)ی بە نرخێكی گونجاوتر، ژ بلی رووسیا و ئێران، لە هەرێمی كوردستان و لە عێراق چنگ بكەوێ.. ئەوەتا بەگوێرەی ئاژانسەكان، رەنگە یەكێ لە پێشنیازەكان ئەوە بێ كە داهاتی نەوتی فرۆشراوی كوردستان (بەجیا و سەربەخۆ فرۆشراو) لە بانكێكی توركی دابندرێ و بۆ دابەشكردنی ئەو داهاتەش لەنێوان هەولێرو بەغدا لەسەر میكانیزمێك رێككەوتن بكرێ.. توركیا، بە قازانجی خۆی دەبینێ و بە قازانجی هەرێمی كوردستانیشە كە جۆرێ لەسەربەخۆیی ئابووریی بۆ پەیدا ببێ و هەموو رۆژێ دەستی لەبن سەری بەغداد و كاربەدەستە مەزاجییەكانی ئەوێ نەبێ، چونكە سەرباری ئەو چاڵە نەوتییانەی ئێستا كۆمپانیاكانی توركیا كاریان تێدا دەكەن، بە قسەی وەزیری وزەی توركیا، تانەر یەلدز بێ، بڕیارە توركیا بە هاوبەش لەگەڵ حكوومەتی هەرێمدا لە 13 ناوچەی دیكەدا لە بواری نەوتدا كار بكەن. كەواتە، بە مەزەندەی خۆم لەو دیمانەیەدا، تەوەری وزە، تەوەرێكی سەرەكیی ئاخاوتنەكان بووە، پێش چوونی مالیكی بۆ ئەنقەرە.
پەرەسەندنەكانی ناو سوریا، كۆنگرەی جنێف 2، راگەیاندنی یەكتەڕەفەی جۆرێ لە خۆبەڕێوەبەری لە كوردستانی رۆژئاوا و هەڵوێستی ئەمریكاو ئۆپۆزیسیۆنی سوریا لەمەڕ ئەم مژارە، دێنە بەر باس. لێرەدا، ئەوەی بەلای منەوە گرنگە ئاماژەی بۆ بكەم، هەندەی من سەرنجم دابێ و بارزانیم ناسیبێ، لە بارەی پرسی كوردەوە چەند خاڵێكی لا مەبەستە: یەكەمیان كوردان لەناوەخۆیاندا تەباو تفاق بن، چونكە پێیوایە كورد بەیەكڕێزی هەندێ ئامانجی بۆ دێتە دی و حیسابێكی بۆ دەكرێ، لەم سۆنگەیەوە پێویستە PYD بگەڕێتەوە بۆ رێككەوتننامەی 11ی تەمووزی 2012ی هەولێر، دووەمیان: بارزانی لەگەڵ مافەكانی كوردە لەهەر پارچەیەكدا بەگوێرەی توان و شیان و «خیاراتە» ئازادەكانیان و بە شێوازی ئاشتییانە، سێیەمیان: پێویستە كورد، وەك نەتەوە بە كەمترین زیان لە تەنگژەی سوریا و ناوچەكە بەگشتی دەرچێ و تووشی شەڕی بەوەكالەت نەبێ.. ماوەتەوە ئەوەش بڵێین سەرۆك بارزانی دەورێكی باڵای بینیوە، كە پرسی كورد و مافەكانی لە سوریا وەكو پرسی نەتەوەیەك، لە لایەن توركیا و ئەمریكا و رووسیا و وڵاتانی دیكە بناسێنێ و رۆڵێك لە ناساندنی نوێنەرانی كورد بە PYDەشەوە بە وڵاتان، بگێڕێ، پێموانییە PYD بكارێ نكۆڵی لەو رۆڵەی بارزانی بكات...
هەرێمی كوردستان وێڕای كە دەوڵەت نییە، بەڵام دەوڵەتدارییەكی باشی كردووەو هاوسەنگییەكانی ناوچەكەی راگرتووەو زۆر ماندوو بووو تا لە دەرو جیرانەكانی، بەتایبەتی لە توركیا بگەیەنێ، كە هەرێمی كوردستان هیچ خەتەرێك بۆ سەر ئاسایشی نیشتمانیی توركیا پێك ناهێنێ. كورد، سەر لەبەری نەخشەی ناوچەكە قڵپ ناكاتەوەو تەنیا مافە ئینسانییەكانی خۆی دەوێ، لە سەرینی ئەو سیاسەتەو، بە رەچاوكردن و تێكهەڵكێشكردنی بەرژەوەندییەكان، سەرۆك بارزانی لە ئامەد لەلایەن سەرۆكوەزیرانی توركیا ئەردۆگانەوە پێشوازی لێ دەكرێ! ئەرێ ئەمە ئەزموونێك نییە و ناكرێ رەچاو بكرێ...
پێموانییە، كوردێك هەبێ، خۆبەڕێوەبەریی كوردی لە ناوچە كوردنشینەكانی سوریای پێ خۆش نەبێ و بە سەرفرازی و سەروەری بۆ خۆی نەزانێ، یان رۆڵ و سەنگی PYD لەبەرچاو نەگرێ، بەڵام خۆسەپاندن و دوورخستنەوەی باڵێكی گەورەی كوردایەتی لەوێ، بمانەوێ و نەمانەوێ گرێیەك دروست دەكا، هەڵبەت دەرفەت ماوە ئەو گرێیە بكرێتەوە...
لێ توركیا، رای چییە بەرانبەر رۆژئاڤا، ئەوەیان حیسابێكی ترە، ئاخر ئەو وەكو دەوڵەت و لە چوارچێوەی بەرژەوەندو قووڵایی ستراتیجیی سیاسەت و هەڵوێستەكانی خۆی بەرانبەر ئەم یان ئەو پرسە دەردەبڕێ، بەڵام هەندەی من لە هەڵوێستی توركیا لە بەرانبەر تەنگژەی سوریا تێگەیشتبم، جۆرێ لە ساردبوونەوە بە هەڵوێستەكان و هەڵسوڕان و داسوڕانی ئەم دواییەیان دیارە. یەكەمیان رەنگە توركیا لەوە گەیشتبێ كە ئاسان نییە لەو هاوكێشەیەی لە ناوچەكەدا هەیە، ئۆپۆزیسیۆنی سوریا بەو عاجباتییە و تێكەڵ-پێكەڵییەی خۆیەوە، رژێمی ئەسەد بڕوخێنێ و رەنگە وەشاندنی گورزێكی سەربازی هەر نەكرێ. دووەمیان بوونی قاعیدەو رێكخراوەكانی سەر بە قاعیدەیە، بەو چڕییەی ئێستا لە سوریا كە جۆرێ لە دڕدۆنگی بۆ توركیا پەیدا كردووەو رەنگە لە ئایندەدا سەرئێشەی زۆرتریشی بۆ پەیدا بكەن، لەم سۆنگەیەوە هەوڵ دەدا سنوورو تخوبی خۆی بە رووی سوریادا قایم بكات. سێیەمیان، سوریا مۆزایكێكی نەتەوەیی و ئیتنی و مەزەبی و ئایینییە، توركیا ترسی لە پارچە- پارچەبوونی ئەو وڵاتەدا هەیە، لە سۆنگەی ئەمەوە، توركیا قەوارەیەك لە سەر سنووری خۆی ببینێ كە PYD یەكی سەر بە PKK سەرپەرشتی بكا، لەم ساتەدا كە هێشتا پرۆسەی ئاشتی و گرفتی PKK لە توركیا چارەسەر نەبووە، بەئاسانی هەرس ناكرێ و بە هۆكارێكی فشار و خەتەر بۆ سەر تەناهی نەتەوەیی خۆی دەزانێ. پرسیار ئەوەیە، ئەگەر PYD بە پرس و را و رێككەوتنی هەموو لایەنە كوردییەكان، بەیەكڕێزی شتێكی بۆ خۆبەڕێوەبردن بكردبایە، ئەو دەم هەمان كاردانەوە لای توركیا و لای ئەمریكاو لای ئۆپۆزیسیۆنی سوریا دروست دەبوو؟
بەهەر حاڵ، زۆر پرسی دیكەش هەن كە دەكرێ قسەو باسیان لەبارەوە بكرێ. لێ ئەوەی گرنگە بارزانی لەم زیارەتەدا سەر لە شارەوانی گەورەی دیاربەكر دەدا و لایەن و كەسایەتییەكانی دیكەی كورد بینرا و باسێك لەناو ماڵی كوردان كرا. سەرۆك بارزانی دەتوانێ ببێتە چەتری كۆكەرەوەی كوردان، لەم هەلومەرجە ناسك و وردەی ئێستاداو تەنیا و تەنیا بە یەكێكی وەك ئەو دەكرێ، چ وەكو كەسایەتیی خۆی، چ بە حوكمی پێگەی فەرمیی خۆی وەكو سەرۆكی هەرێمی كوردستان، چ وەكو میراتگری بنەماڵەیەكی گەورەو خەباتكارو ناسراوی كوردستان كە سەدەیەكە دەستیان لە هەموو پارچەكاندا هەبووەو هەیە، چ بە حوكمی پێوەندییە هەرێمایەتی و نێودەوڵەتییەكانی.