خۆپەسەندی زاراوەیەكە چەندین هاوواتای هەیە، لەوانە: لەخۆباییبوون، بەخۆنازین، لووتبەرزی، فیزكردن، خۆبەگەورەزانین، كەللەبایی، بەخۆفشیین، خۆهەڵكێشان، شانازی بەخۆوە كردن، لەخۆڕازی بوون.....هتد
هەموو ئەوانە زاراوەن بۆ ناساندنی حاڵەتێكی دەروونی كە بە پلەیەكی دیاریكراوی كەم، لە هەموو كەسێكدا هەیە و ئاساییە. بەڵام كە لەوە تێپەڕی ئەوسا دەبێتە حاڵەتێكی دەروونی نا دروست، واتە دەبێتە نەخۆشی.
ئەم زاراوانە گوزارشت لەو حاڵەتە دەكەن كە تاكە كەس هەرگیز خودی خۆی وەكو ئەوە نابینێ كە هەیە، بەڵكو وەكو ئەوە دەیبینێ كە خۆی حەز دەكات هەبێ. بەواتایەكی دیكە خۆی لە وێنە و كارەكتەرێكی لەوە گەورەتردا دەبینێ كە لە ئەسڵدا هەیەتی.
زلترە لە خەڵكی دیكە، بە فیزەوە تەماشای ئەوانی دیكە دەكات و مامەڵەیان لەگەڵدا دەكات چونكە ئەوان بچووكترن لەم. ئەوە ئەوانی بچووكن كە پێویستیان بەمە نەك ئەمی گەورە پێویستی بەوان بێ.
راستی تەنیا ئەوەیە كە لەلای ئەمە و جگە لەمەیش هیچی دیكە راستی نییە.
بەتەواوی لە خۆی رازی و بە تەواویش لە هەموو ئەوانی دیكە ناڕازییە.
قسەی خۆی، رەفتاری خۆی، تەنانەت ئەوانەیش كە بیری لێ كردوونەتەوە و هێشتا نەیدركاندوون یان نەی كردوون، پەسەندن. هەموو شتێكی ئەوانی دیكە ناپەسەندن.
ئەو ئەگەر هیچیش نەكات، ئەوا ئەو كارەی ئەوانی دیكە دەیكەن هەر ئەوەیە كە ئەم دەبوایە بیانكات، بەڵام بە سەقەتی دەیكەن بۆیە هەمیشە لێیان ناڕازی و توڕەیە.
تەنیا وەسفی تاكە كەس نییە
هەر كاتێك ئەو دەستەواژانە دێنە باسەوە، وەكو ئەوە وایە باسی حاڵەتی دەروونی تاكە كەس بكرێ. بەڵام لە راستیدا ئەوە مانای وانییە كە گرووپ یان كۆمەڵەی كۆمەڵایەتی و حزبی سیاسیش تووشی ئەو نەخۆشییە نابن.
نازییەكانی ئەڵمانیا و فاشییەكانی ئیتاڵیا و گرووپەكەی پۆلپۆت لە كەمبۆدیا و بەعسییەكانی عێراق و چەندینی دیكەی وەكو ئەوان، نوخبەی سیاسی و حزبیی ئایدیایەكی خۆبەزالزان و لووتبەرز و لەخۆبایی بووی بەخۆفشیین بوون كە هەموو ئەوانی دیكەی جیا لە خۆیان، چ نەتەوە بن، یان گرووپی كۆمەڵایەتی، یان حزبی سیاسی، هیچ نین یان زۆر كەمترن و لە بنەڕەتەوە شایستەی هەبوون نین.
كولتووری خۆپەسەندی
خاڵی هاوبەش لە نێوانی هەموو ئەو زاراوانەدا كە گوزارشت لە حاڵەتێك دەكەن، ئەوەیە كە ئەم حاڵەتە، جگە لەوەی نەخۆشییە، هەروەها كولتوورە.
كە دووچاری تاكە كەس دەبێ، نەخۆشییە. كە دووچاری گرووپ و رێكخراو و حزب بوو، دەبێتە كولتوور. وەلێ كولتوورێكی نەخۆش. كولتوورێك لەسەر وەهم بینا دەكات و هەرگیز گوزارشت لە هەبوویەكی راستەقینە ناكات.
كولتوورە بەڵام حەقیقەتێكی كۆمەڵایەتی و سیاسی و مەعریفی لە پشتەوەی نییە، بە واتایەكی دیكە باڵانوومای راستی نییە، بەڵكو وەهمێك یان درۆیەكی گەورە لە پشتەوەیەتی و درۆیەكی لەوەیش گەورەتر دەشارێتەوە.
زۆر بە كورتی، خۆبەزلزانین یان لووتبەرزی هەوڵێكی سەخت و بەردەوامی بە گرێ وگۆڵەیە بۆ شاردنەوەی لاوازی و كێماسی راستەقینە.
دەمەوێ بە هەر كام لەو زاراوە هاوواتایانە، شیكردنەوەیەكی سایكۆسیاسی بۆ ئۆپۆزسیۆن، لە ژیانی سیاسی هەرێمی كوردستاندا بكەم.
پۆلینكردنی كایەی سیاسی
ئەو سێ حزبە كایەی سیاسی هەرێمی كوردستانیان لە نێوانی دووانەی (دەسەڵات) و (ئۆپۆزسیۆن)ـدا دابەش و پۆلین كردووە.
لە ئەدەبیاتی سیاسیدا پۆلین كردنی كایە و ژیانی سیاسی لە نێوانی دووانەی وەكو: رادیكال و كۆنەپارێز، عەلمانی و ئایینی، چەپ و راست،... دروست و راستە چونكە هەر یەكێك لەو دووانانە گوزارشت لە ئایدیا و جیهانبینی لەیەكتر جیاواز و ناكۆك دەكەن. هەمیشە لە ململانێی یەكلاكەرەوەدان. هەمیشەیین و هیچیان نابێتە ئەوی دیكەیان. هەرگیز شوێنگۆڕكێ لە نێوانیاندا روونادات. خولەكانی هەڵبژاردن و گەمەی دیموكراسی هیچ كاریگەرییەكی نییە لە گۆڕینی یەكێك لەو دووانانە بەوەی دیكەیان. وەلێ كە ئۆپۆزسیۆن ژیان و كایەی سیاسی پۆلین كردووە بۆ دووانەی دەسەڵات و ئۆپۆزسیۆن، پۆلینێكی دروستی نەكردووە، چونكە دەسەڵات و ئۆپۆزسیۆن گوزارشت لە ئایدیا و جیهانبینی ناكەن. یەكێكیان تا سەر رادیكال یان چەپ نییە و ئەوی دیكە تا سەر كۆنەپارێز یان موحافزكار نییە. یەكێكیان عەلمانی و ئەوی دیكەیان ئایینی نییە.
ئەو پۆلینە هەمیشەیی نییە بەڵكو كاتییە و لە خولێكی دیاری كراودا، دەرەنجامەكانی هەڵبژاردن و دەنگدان دروستیان كردووە و دەشێ لە خولێكی دیكەی هەڵبژاردندا شوێنگۆڕكێ لە نێوانیاندا روو بدات.
ئەدی بۆچی ئۆپۆزسیۆن كولتوور و هوشیاری ئەم پۆلین كردنە لە كۆمەڵگای كوردیدا بڵاو دەكاتەوە؟!
بە بڕوای من ئەمە یەكێكە لە نیشانەكانی خۆپەسەندی و خۆفشیینی ئۆپۆزسیۆن، كە لە وەهمی شان لە شاندانی دەسەڵاتدا، خۆی تەنیا لەگەڵ دەسەڵاتدا پۆلین دەكات و بە بارتەقای ئەو خۆیشی دادەنێ.
بەم پۆلینە غروری خۆی تێر دەكات و بە بنكەی جەماوەری خۆیشی دەڵێ هەرچەندە حوكمڕان نییە، بەڵام ئەوەندەی حكومەت دەسەڵاتدارە و هاوشانییەتی. بەمەیش هەوڵێكی دەروونی سەخت و بە گرێوگۆڵ دەدات تا هەستی كێماسی و خۆبەكەمزانین بەرامبەر دەسەڵات تووشی بنكە جەماوەرییەكەی نەبێ.
لە پشتەوەی ئەم پۆلینە، ئۆپۆزسیۆن راستییەك دەشارێتەوە كە بریتییە لە ناكۆكی جەوهەری نێوانی كارەكتەرەكانی كە لە ئەسڵدا خۆیان پۆلینن لە نێوانی ئایینی و عەلمانی. لەنێوانی رادیكاڵی پۆپۆلیست و رادیكاڵی ئیسلامی و ئیسلاحخوازی ئیسلامیدا. وەلێ ئەم پۆلینە راستەقینەیە بەكەڵكی ململانێی سیاسی ئەوان نایە لەگەڵ پارتی و یەكێتی. هەروەها لە جۆشدانی بنكەی جەماوەرییاندا، بەكەڵكی ئەو پێناوە نایە كە گەیشتنە بە دەسەڵات.
لە بنەڕەتەوە، بزووتنەوەی گۆڕان ویستوویەتی سوود لە سۆزی ئیسلامگەرایی بنكەی جەماوەریی ئەو دوو حزبە ئیسلامییە وەرگرێ بۆ بەرنامەكەی خۆی كە هەڵوەشاندنەوە و نەهێشتنی یەكێتی نیشتمانی كوردستانی عەلمانی و پاشان دەركردنی پارتی دیموكراتی كوردستانە لە بازنەی حوكمڕانێتی.
دوو حزبە ئیسلامییەكەیش كە خۆیان دووچاری ناكۆكی هەبوونی یەكترن، ویستوویانە سوود لە حەماس و هەڵچوون و گوتاری پۆپۆلیستییانەی بزووتنەوەی گۆڕان وەرگرن بۆ گەیشتن بە دەسەڵات و گۆڕینی سستمی سیاسی و تەبەننا كردنی شەریعەت لەبری یاسا دانراوەكان.
ئۆپۆزسیۆن ناتوانێ ئەم راستییە ئاشكرا بكات و بەم مەنتیقە بێتە ناو ململانێكانەوە و پۆلینی كارەكتەرەكانی ناو ژیانی سیاسی بكات. بۆیە ناچارە بە بەرگێك لە غروری سیاسی و پۆلینێكی نادروست هەموو ئەم راستییانە بشارێتەوە و سروشتێكی جیاواز بە دابەشبوونی كارەكتەرەكان و جۆری ململانێكان بدات.
بەكەمزانینی ئەوانی دیكە
كە ئۆپۆزسیۆن كایەی سیاسی لە نێوانی خۆی و دەسەڵاتدا پۆلین دەكات، خۆی لە كۆی حزب و لایەن و كارەكتەرەكانی دیكەی ناو ژیانی سیاسی هەرێمی كوردستان جیا دەكاتەوە. خۆی بە گەورە و ئەوان بە بچووك. خۆی بە زۆر و ئەوانی دیكە بەكەم دەزانێ.
ئەم بەراوردە لەنێوانی خۆی و ئەوانی دیكەدا تەنیا هەست و دیتن نییە، بەڵكو كار و رەفتاریشە. ئۆپۆزسیۆن كە هیچ كام لە حزبەكانی كوردستان بەوانەیشیانەوە كە نوێنەرایەتی نەتەوە و پێكهاتە ئایینی و ئایینزاییەكانی كۆمەڵگای كوردستان دەكەن، هیچیان بە هاوتای خۆی نازانێ، ئەوا بەو پۆلینە دەیەوێ تەنیا دوو كارەكتەر لە ژیانی سیاسیدا بمێنن، دەسەڵات و خۆیان، ئیتر هەموو ئەوانی دیكە بخاتە پەراوێزەوە.
ئەمەیش نیشانەی خۆفشیینی ئۆپۆزسیۆنە كە نازانێ لە گەمەی دیموكراسیدا گەورە و بچووك نییە، بەڵكو ژمارە هەیە و ژمارەیش لە یەكەوە دەست پێ دەكات و رۆژێك لە رۆژان بۆ پێكهێنانی زۆرینەیەك لە پەرلەماندا تا ئۆپۆزسیۆنەكەی ئێستا بتوانێ حكومەت پێك بهێنێ، لەوانەیە پێویستی بە رەزامەندی حزبێكی خودان یەك كورسی بێ كە بیهێنێتە ناو هاوپەیمانێتی خۆیەوە. بۆیە ئەو كەمەی ئەمڕۆ رۆژێك لە رۆژان زۆرە و زۆرینە تەواو دەكات.
فەرمانبەر
ئۆپۆزسیۆن لەدەرەوەی دەسەڵاتە، بەڵام داوا لە دەسەڵات دەكات بەرنامە و ئەجندای ئەو لە پرسە جیاجیاكاندا جێبەجێ بكات. ئەم رەفتار و گوتارەی ئۆپۆزسیۆن بەرهەمی ئەو خۆپەسەندییەیە كە هەیانە.
ئۆپۆزسیۆن لای خۆی بڕاندوویەتییەوە كە راستی ئەوەیە كە لای ئەمە و بەرنامە و دیدگای خۆی بۆ كۆی پرسەكان لە بەرنامە و دیدگای حزبەكانی دەسەڵات راست تر و باشترە. ماوەتەوە دەسەڵاتیش بڕوا بەمە بكات و وەكو فەرمانبەر لە ژێر فەرمانی ئەمدا كار بكات. بەواتایەكی دیكە ئۆپۆزسیۆن ئەوەندە لە خۆبایی و لە خۆڕازی و بە فیزە، كە دەعییەی نایەت بچێتە حكومەتەوە. بەڵكو رێگەی داوە حزبی دیكە ببنە حكومەت، بەو مەرجە كە فەرمانبەری ئەم بن و كار و بەرنامە و فەرمانەكانی ئەم جێبەجێ بكەن.
بەناوی خەڵكەوە قسەكردن
ئۆپۆزسیۆن بە كۆی ژمارەی ئەندامان و لایەنگرانی هەر سێ حزبەكەی، بە كۆی دەنگ و كورسی هەر سێكیان هێشتا هەر كەمینەیە، كەچی وەكو زۆرینەیەكی رەهای بێ ركابەری 99.99% دەدوێن و خۆدەسەپێنن و دەبنە بریكاری هەموو خەڵك. ئەمەیش نیشانەیەكی دیكەی لووتبەرزی و خۆپەسەندی ئەوانە كە خەڵك و زۆرینەی سیاسی و ژمارەی كورسی ناو پەرلەمان و هەموو مەرجەكانی دیكەی دیموكراسی لە خۆیان بە بچووكتر دەبینن.
رەوانی ژیانی سیاسی
ژیانی سیاسی لە هەرێمی كوردستاندا ناكەوێتە حاڵەتێكی دروست و ئاسایی و دڵنیاكەرەوە تا ئۆپۆزسیۆن خۆی لەم نەخۆشییە رزگار نەكات. كێشە ناوخۆییەكانی بزووتنەوەی گۆڕان و دەرەنجامەكانی هەڵبژاردن لە ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم و مانەوەیان بەتەنیا لە پرسی سازانی نیشتمانیدا و رووداوگەلەكانی ناوچەكە نیشانە زەقەكانی ئەوەن كە كاتی ئەوە هاتووە ئۆپۆزسیۆن خۆی وەكو ئەوە ببینێ كە هەیە نەك وەكو ئەوەی كە تەمەننای دەكات. سەنگ و توانا و تانوپۆی خۆی هێندەی ئەوە ببینێ كە هەیەتی نەك هێندەی ئەوەی حەزی دەكرد وەها بوایە.
ئەو رۆژەی ئۆپۆزسیۆن دەگات بەو حەقیقەتە كە ئەو هەیە وەكو ئەوەی كە هەیە، نەك وەكو ئەوەی تەوەهومی دەكات، ئەوسا گرفت و شڵەژانی كۆمەڵایەتی و سیاسی كەمتر دەبن و ململانێی سیاسی و كێبڕكێ و حوكمڕانیش ئارام و رەوان و خۆشڕەوتر بەڕێوە دەچن.