جیاوازییەكی زۆر لەنێوان چارەسەركردنی مەسەلەی كورد لە عیراق و چارەسەركردنی مەسەلەی كورد لە توركیادا هەیە. لەڕاستیشدا چارەسەری پێشنیاركراو لە توركیا زۆر دوورە لە مۆدێلی عیراق، بەڕادەیەك كە بەراوردكردن لە نێوانیاندا كارێكی ئەستەمە. لە هەرێمی كوردستان شەقام بەگومانێكەوە كەڕەنگە بگاتە رادەی نیگەرانی، دەڕوانێتە چارەسەری پێشنیاركراوی توركیا. هۆی گومانەكەش زۆرتر بۆ دوو فاكتەری سەرەكی دەگەڕێتەوە. یەكێكیان، چەكداماڵینی هێزی پەكەكەیە كە شەقام بە چاوەڕواننەكراوو نەخوازراوی دادەنێ و ئەوەی تر پەیوەندیی بەوەوە هەیە كە رێككەوتنی ئاشتی پێكهێنانی هیچ ناوچەیەكی ئۆتۆنۆمی لێ ناكەوێتەوە.
دوو راستی هەیە پێویستە شەقامی خۆمان تێی بگات. یەكێكیان ئەوەیە كە چارەسەركردنی مەسەلەی كورد تەنها یەك مۆدێلی نییەو دەشێ هەر پارچەیەكی كوردستان مۆدێلی تایبەتی خۆی هەبێ. دووەمیشیان ئەوەیە كە كوردی هەر پارچەیەك مافی ئەوەی هەیە ئەو شێوە چارەسەرە پەسند بكا كە دەیەوێ. بەڵام راستییەكی تر هەیە كە دەبێ بەڕاشكاوی دانی پێدا بنێین، ئەویش ئەوەیە كە مۆدێلی چارەسەری پێشنیاركراوی توركیا، بە بەراورد لەگەڵ مۆدێلی چارەسەری جێبەجێكراوی عیراق، زۆر كرچ و كاڵەو رەنگە ببێ بەمایەی دروست كردنی شۆك لەلای پان كوردستانییەكان. بەڵام دەبێ ئەوەش روون بێ كە كوردی عیراق لە هەلومەرجێكی دیاریكراودا كە تێیدا دەوڵەت لەبەریەك هەڵوەشایەوە، توانیویەتی بەیارمەتیی ئەمریكا مۆدێلی خوازراوو پەسندكراوی خۆی بەسەر عیراقییەكاندا بسەپێنێ. ئەو چانسەش كە بۆ كوردی عیراق هەڵكەوتووە، دیارە بەهیچ شێوەیەك بۆ كوردی توركیا هەڵنەكەوتووەو پێناچێ لەئایندەشدا بۆیان هەڵكەوێ. بۆیە رازیبوونی كوردی باكوور بە مۆدێلی چارەسەری پێشنیاركراوی توركیا ئەوەندەی كەزادەی بێئومێدبوونە لە بەدەستهێنانی چارەسەرێكی باشتر، ئەوەندە زادەی باشیی خودی مۆدێلەكە نییە.
لەساڵی 2004 بەدواوە، مۆدێلی چارەسەركردنی مەسەلەی كورد لە عیراق كە زۆرتر پشت بە پێكهێنانی هەرێمێكی فیدرال دەبەستێ، بووە مۆدێلی پەسندكراوی كوردەكانی دەرەوەی عیراق بۆ رێكخستنی پەیوەندیی یاساییان لەگەڵ حكومەتەكانیان. بەڵام ئێستا كورد لەبری مۆدێلێك دوو مۆدێلی لەبەردەمدایە، یەكێكیان لە عیراق هاتۆتە دی و ئەوی تر لە توركیا هەوڵی بەدی هێنانی دەدرێ. سەركەوتنی مۆدێلی توركیا هیچ چانسێك بۆ دووبارەبوونەوەی مۆدێلی عیراق ناهێڵێ، دەرفەتێكی مسۆگەرتر بۆ بەردەوامبوونی سیاسەتە ناوەندییەكان دەڕەخسێنێ و ئەگەری بوونی كورد بەمایەی هەڕەشە بۆ سەر یەك پارچەیی دەوڵەتەكان زۆر كەم دەكاتەوە.
ئەگەرچی مۆدێلی توركیا پشت بەپێوانە ئەوروپییەكانی حوكمڕانیی لۆكال دەبەستێ، بەڵام پێوانە پەیڕەوكراوەكانی توركیا كە زۆر پشت ئەستوورن بەدوو پرنسیپەكەی یەكسانی و ناسانترالیزم، لەچوارچێوەی مافەكانی بەڕێوەبردنی خۆماڵی و مافی رۆشنبیری ناترازێن. مۆدێلی توركیا بە بەراورد لەگەڵ مۆدێلی هەرێمی باسك لە ئیسپانیا و هەرێمی ئێرلاندی باكوور لە بریتانیا، زۆر لەدواوەیە. لە باسك دەوڵەت مافی پێكهێنانی پەرلەمان و حكومەتێكی ئۆتۆنۆمی بە باسك داوەو دەسەڵاتێكی گرنگیشی لەبواری دارایی و پیشەسازی و ئاسایشدا سەلماندووە. لە ئێرلاندی باكووریش بریتانیا بەپێی رێككەوتنی ساڵی 1998 بڕێكی فراوانی ئۆتۆنۆمیی بەهەرێمەكە بەخشیوە تا ئەندازەی سەلماندنی مافی جیابوونەوە لەبریتانیاو یەكگرتنەوە لەگەڵ كۆماری ئێرلاند.
بەڵام گەورەترین قازانجی مۆدێلی توركیا بۆ كوردی باكوور ئەوەیە كە لێی رادەبینرێ بتوانێ ئاشتییەكی سەقامگیرو درێژخایەن دەستەبەر بكات. لە هەلومەرجی ئەمڕۆدا كوردی باكوور هیچ ئەلتەرناتیڤێكی باشتری لە چارەسەری پێشنیاركراو نییە. سەرەڕای ئەوەی كە چارەسەری پێشنیاركراو چارەسەرێكی نموونەیی و لە ئاستی داواكراودا نییە، بەڵام رەتكردنەوەی تەنها یەك مانای هەیە، ئەویش بەردەوامبوونی شەڕە. بۆیە لە نێوان ئاشتییەكی بەئاكام مسۆگەرو شەڕێكی بەئاكام نامسۆگەر، رەنگە بژاردەی یەكەم لە بژاردەی دووەم گونجاوتر بێ.