هەرچەندە پرسێكی كۆنە و لە دۆخ و قۆناغی جیاجیادا و تەنانەت بە بەردەوامی، بەڵام پچڕ پچڕ، گوێمان لە فەتوای حەرامكردن دەبێ، بەڵام ماوەیەكە، كۆمەڵگای كوردستان رووبەڕووی وروژمێكی سەرنجڕاكێشی فەتوای حەرامكردن بۆتەوە.
ئەم لێشاوە لە فەتوا كە نزیكەی گشت كایە و بوارەكانی ژیانی كۆمەڵایەتی و سیاسی و كولتووری گرتۆتەوە، بێ مەڵامەت و بۆنە و هۆكار نییە. بۆیە پێویستە لەلایەن دامودەزگای پەیوەندیداری حكومەتی هەرێم و ناوەندە زانستییەكانی زانكۆ و كۆمەڵگای مەدەنی و خودی وەزارەتی ئەوقاف و ناوەندەكانی لێكۆڵینەوەی ئایینی و ئیسلامییەوە، بە وردی لێی بكۆڵرێتەوە و توێژینەوەی زانستی و كێوماڵی كۆمەڵایەتی بۆ بكرێ و لە ئاستی هۆكارە سەرەكی و هۆكارە لاوەكییەكان و پێدراوەكانیدا هەڵوەستە بكرێ و دەرەنجامەكانی شی بكرێنەوە و بزانرێ دواجار چی لێ دەكەوێتەوە.
هەندێ نموونە
مەلایەك لە دژی جەژنی نەورۆز فەتوای حەرام كردن دەردەكات و هەر لە بناغەوە بە جەژنی دانانێ و یادكردنەوە و ئاهەنگێڕانیش بەو بۆنەیەوە بۆ موسڵمانانی بە جائیز نازانێ.
لە كن ئەو مەلایە، نەك هەر نەورۆز بیدعەیە بەڵكو هەموو بۆنە و جەژنێكی نیشتمانی و نەتەوەیی ناشەرعین و دەڵێ نەك هەر بەبەشداری و یادكردنەوەی بەڵكو تەنانەت هەر كەسێكیش لە نەورۆزدا شتێك بكڕێ كە پێشتر نەیكڕیوە، بەو كارەی كافر دەبێ.
ئەم مەلایە بۆ سەلماندنی بیدعەی نەورۆز بەڵگە دەهێنێتەوە كە (كاوەی ئاسنگەر) كافر بووە و هەر كەسێ شانازی پێوە بكات ئەوا ئەمیش وەكو ئەو كافر دەبێ. هەركەسێك تەشەبوه بە كاوەوە بكات و ئاهەنگ بەو بۆنەیەوە بگێڕێ وەكوو ئەوی لێ دێ و لەگەڵ ئەودا حەشر دەكرێ. هەروەها دەڵێ مادەم پێغەمبەر (د.خ) و سەحابە و تابعینی سەلەف (رەحمەتی خوایان لێ بێ) نەورۆزیان یاد نەكردۆتەوە كەواتە بیدعەیە و هەرچی ئەوان نەیان كردبێ گومڕایی لە دوایە و موسڵمان تووشی ئاگری جەهەننەم و دۆزەخ دەكات، وەكو بڵێی ئەم مەلایە لەبیری نەبێ ئەو زاتانەی ئاماژەی پێكردوون عەرەبن و زۆر ئاساییە نەورۆز، بەشێك نەبووە لە كولتوور و بەرخودانی مێژوویی ئەوان بۆیە یادیان نەكردۆتەوە،. یان وەكو بڵێی ئەم مەلایە نازانێ عاقیبەی قسە و ئەحكامەكانی بەسەر خۆیشیدا چۆن دەشكێتەوە، چونكە زۆرن ئەو كار و كردەوانەی لەم سەردەمەدا ئەم مەلایە دەیانكات ئەو زاتە پیرۆزانە لە سەردەمی خۆیاندا نەیانكردووە. لانی كەمیان سواربوونی ئوتومبێل و فڕۆكە و تەماشاكردنی تەلەفزیۆن و قسەكردن بە مۆبایل و وێنەگرتنی ڤیدیۆیی و چەندینی دیكەیە.
مەلایەكی دیكە بۆ ناشیرین كردنی وجودی ژنان فەتوا دەدات و وەهای لێكدەداتەوە كە هەر لە بنەماوە ژنان موفسیدن و كۆمەڵگای موسڵمان و ئیمانداری كوردی تێك دەدەن. ئەگەر ژنان نەبن ئەوا كۆمەڵگای ئێمە (بە خوا زۆر بە ئیمانە)!!.
یەكێك لەو مەلایانە دەیەوێ بیسەلمێنێ كە فێڵی ئافرەتان زۆر مەزنە كەچی فێڵی شەیتان لاوازە، كەواتە ژن لە شەیتان مەترسیدارترە و پێویستە پیاوان خۆیان لە خراپەی ئافرەت بپارێزن چونكە ئەوە ئافرەتە، نەك شەیتان، كە پیاو تووشی گوناه دەكات و سووكی دەكات.
ئەم مەلایە مەگەر نازانێ پێغەمبەری ئیسلام (د.خ) دەفەرموێ (ان الجنە تحت اقدام الامهات)، دایكانیش، ئافرەتن ئافرەت.
ئایا ئەم مەلایە دەزانێ چ تەشهیرێك بە كەرامەت و كەسایەتی دایكان و خوشكان و هاوسەرانی هەموومان دەكات؟! كە ئەگەر دادوەری گشتی لێی بێتە دەنگ دووچاری چ سزایەكی گەورەی دەكات؟!
مەلایەكی دیكە لە دژی دەركەوتنی ئافرەت لە تەلەفزیۆن و یەكێكی دیكە لە دژی زنجیرەی تەلەفزیۆنی و كتێب و شیعر و، مەلایەك گۆرانی تۆمەتباردەكات بەوەی مرۆڤ لە خوا و مزگەوت و قورئان دوور دەخاتەوە و دەڵێ هیچ شتێك وەكو گۆرانی خەڵك لە دین دەرناكات..
یەكێكی دیكە وێنەگرتن و وێنە هەڵواسین حەرام دەكات. ئەوەتا دەڵێ: رەسم و وێنە لە ماڵەكانمان تاوانێكی گەورەیە. وێنەگرتن جگە لەوەی ناشەرعی و حەرامە، تاوان و مەفسەدەی لێ دەكەوێتەوە. هەموو كەسێ هەر موجەڕەد كە وێنە دەگرێ، فاسیق و كافر دەبێ و تاوانێكی گەورەی كردووە.
ئایا ئەم مەلایە دەزانێ بەم قسەیەی چەند كەس كافر و فاسیق دەردەچن؟ بڕوا ناكەم تەنیا یەك كەسیشمانی لێ دەربچین بە خودی ئەم مەلایەشەوە.
ئەم مەلایە هەر لەو كاتەدا كە خۆی خەڵك كافر دەكات، لەبەرامبەریدا كەسێك بە كامێرای تەلەفزیۆن وێنەی دەگرێ و دواییش ئەم خوتبەیەی لە یوتوپ و فەیسبووك و تۆڕەكانی كۆمەڵایەتی و تەنانەت لە تەلەفزیۆنەكانیشەوە پەخش دەكرێ.
یەكێكی دیكە تێكەڵبوون لە زانكۆكان حەرام دەكات و زانكۆ بە شوێنی ناشەرعی و مامۆستایانی زانكۆ بە گورگ و پەروەردەی مەیخانەكان ناوزەد دەكات...
ئەمانە تەنیا مشتێكی یەكجار بچووكن لە خەروارێكی گەورە كە كۆكردنەوەیان چەندین بەرگ كتێبی گەورەیان گەرەكە. شان بەشانی هەموو ئەم فەتوایانە دەرهەق بە كایە جیاجیاكانی ژیانی كۆمەڵایەتی، فەتوای سیاسی پۆشراو بە شەرعی ئایینیمان زۆرن و پەلیش دەهاون بۆ پێكهاتە ئایینییەكانی دیكەی ناو كۆمەڵگای كوردستان.
هۆكارەكان
گەڕان بە دوای هۆكارەكانی هەڵكشانی ئەم لێشاوە لە فەتوای حەرامكردن وا دەخوازێ لەو دۆخە كۆمەڵایەتی و ژینگە سیاسییە بكۆڵرێتەوە كە زەوینەی لەبار و گونجاویان بۆ بەرپا بوون و هەڵكشانی رەخساندووە.
لەمبارەیەوە جگە لە هۆكاری دەرەكی، بەتایبەتیش ئەو هۆكارانەی بەرهەمی گۆڕانكارییەكانی بەشێك لە وڵاتانی عەرەبین لە ناوچەكەدا كە بووژانەوەی رەوتە سەلەفی و سەلەفییە جیهادییەكان و وەرگرتنی دەسەڵات لەلایەن ئیخوانەكانەوە دیارترین بەرەنجامەكانیانن و بوونەتە هاندەر بۆ خۆنمایشكردنی گوتاری سەلەفی لە هەرێمی كوردستانیشدا، من چەند هۆكارێك دەخەمە روو كە زیاتر خۆماڵین، دڵنیاشم كە هەر ئەمانە هۆكار نین، بەڵام بەلای منەوە ئەمانەیان سەرەكین و دەشێ چەندینی دیكەیش هەبن كە نووسەر و لێكۆڵەرەوانی دیكە پەی پێ دەبەن.
سیاسەتی حكومەتی هەرێم و
هەر دوو حزبی حوكمڕان
سیاسەتی حكومەتی هەرێم، هەڵبەت لەپشتەوەی حكومەتیش سیاسەتی هەر دوو حزبی حوكمڕان تا ئەم ساتەیش، سستمی سیاسی كوردستانی بە مۆلەقی لەنێوانی مۆدێلە جیاجیاكانی حوكمڕانیدا هێشتۆتەوە و بەلایەكیدا نەخستووە.
حكومەت پاساوی بۆ ئەمە هەیە و بەشێك لەو پاساوانەیش واقعین و لە هەڵكەوتی كۆمەڵگا و بەها و پێوەر و بڕوایی زۆرینەوە چاوگیان گرتووە. وەلێ ئەم جۆرە فەتوایانە لەگەڵ پەرەسەندنی فیكری ئیسلامی و رۆشنگەری ئایینی و ئەحكامی زەروورەتی گەشەكردنی كۆمەڵگای ئینتیقالی و لێكەوتەكانی گەشەكردندا نایەنەوە. بۆیە ناكرێ نزیكبوونەوەی رەخنەیی یان یاسایی لەم فەتوایانە وەها لێكبدرێتەوە كە كێشەی ئایینیان لێ دەكەوێتەوە.
هەروەها كێشەیەكی مەنهەجییە كە وابزانرێ سەلەفییەت تەنیا لە كایەی شەرحی كۆمەڵایەتی شەرع و ئاییندا كار دەكات و دەخالەت لە سیاسەت و دەسەڵاتدا ناكات. بە دەلیلی ئەوەی دەمێكە لە وڵاتانی عەرەبی سەلەفییەتی جیهادی دروست بووە و یەكەمین نیشانەیشی تەكفیركردن و جیهادە لە دژی حكومەت و دەسەڵاتی سیاسی.
بۆیە لەلایەكەوە موجامەلەكردنی بێ مەرجی دەسەڵاتی سیاسی لەگەڵ هەموو مەلاكان بەیەك پێوانە و لەلایەكی تریشەوە خۆپارێزی لەلێپرسینەوەی یاسایی بەرامبەر ئەو مەلایانەی ئەم جۆرە فەتوایانە دەدەن، هەروەها بێدەنگ بوونی میدیا و دەزگاكانی راگەیاندنی ئەو دوو حزبە حوكمڕانە لێیان كە نایانخەنە ژێر رەخنەی زانستی و شەرعییەوە، كارێكی هاندەرانەیە بۆیان.
ئۆپۆزسیۆنی سیاسی لە هەرێمی كوردستان
ئۆپۆزسیۆنی سیاسی لە هەرێمی كوردستان هەموو ژیانی سیاسی و دیدگای كۆمەڵایەتی و چالاكی خۆی قەتیس كردووە لە ململانێی سیاسی لەگەڵ دوو حزبی حوكمڕان و حكومەتەكەیاندا و هیچ ئاوڕێكی رەخنەیی لە كۆمەڵگا و دامەزراوەكانی دیكە ناداتەوە و فەزای گشتی چۆڵ كردووە بۆ ئەم جۆرە فەتوایانە كە دەرەنجام سەرئێشەی سیاسی بۆخۆیشیانی لێ دەكەوێتەوە.
(یەكگرتووی ئیسلامی) كە گوایە خودان گوتار و دیدگایەكی نوێخوازانەیە بۆ شەرع و خوێندنەوەیەكی سەردەمییانەی هەیە بۆ ئەحكام و هۆكار و مەرجەكانی فەتوا، بەرپرسیارێتییەكی گەورەی دەكەوێتە ئەستۆ كە ئەم جۆرە مەلایانە ناخاتە ژێر رۆشنایی رەخنە و شیكردنەوەی سەردەمییانە.
(بزووتنەوەی گۆڕان) لە بەرپا بوونی ئەم ژینگەیە خەتایەكی زۆری لە ئەستۆیە، كە هەموو جیهانبینی خۆی قەتیس كردووە لە ململانێ و شەڕەچنگی بەردەوام لەگەڵ پارتی و یەكێتی و حكومەتەكەیان و دەرەنجام تەواوی فەزای گشتی جێهێشتوە و چاوی رەخنەگرانەی خۆی و میدیاكەی لە ئاستی ئەم مەترسییە كۆمەڵایەتییانە نوقاندووە و بۆ شیكردنەوە و دەرەنجامگیری ئەم پرسە، خودان هیچ بەرنامە و گوتارێكی سیاسی و كۆمەڵایەتی نییە. ئەگەر هەیشی بێ ئەوا لەم قۆناغەدا لەبەر خاتری هاوپەیمانێتی لەگەڵ ئیسلامی سیاسیدا و لە ژێر تایتڵی ئۆپۆزسیۆنیدا، خستوویەتییە ناو فرێزەرەوە. ئەمەیش هەڵەیەكی سیاسی و مەنهەجییە.
میدیای ئەهلی و كۆمەڵگای مەدەنی
هەندێك ماڵپەڕی ئەلەكترۆنی و چاپكراوە و بڵاوكراوە و بەشێكی زۆر كەمی رێكخراوەكانی كۆمەڵگای مەدەنی لێ دەربچێ، ئەگینا بەشێوەیەكی گشتی ئەم دامەزراوانە لە ئاستی مەترسییە كۆمەڵایەتییەكانی ئەم فەتوایانە كەمتەرخەمن و خودان رەخنە یان فشار نین بۆ سەر حكومەت و هەردوو حزبە حوكمڕانەكە و ئۆپۆزسیۆن و ناوەندەكانی ئایینی و زانستی كە لەم هەڕەشەیە هوشیار ببنەوە و جووڵەیەك بكەن.
من لە وتارێكی وەها كورتدا نەدەتوانم بە تەواوی لەم پرسە بكۆڵمەوە، نەدەشتوانم هەموو رەهەندەكانی ببینم. هەم ناشتوانم گشت چالاكییە بەرامبەرێنەكەی دیاری بكەم و چارەسەر پێشنیار بكەم. بەڵام ئومێد دەخوازم ئاوا لێی نەگەڕێین.