پێدەچێت لەگەڵ دەستپێكی هەر ڕۆژێكدا كارەساتێكی نوێ یەخەی عێراق بگرێت و لەگەڵ خۆیدا پرسیارێكی نوێ بۆ كوردەكان و ئایندەیان لەو دەوڵەتە دەستكردەدا بهێنێت، ئەو دەوڵەتەی هەرگیز خوازیاری ئەوەنەبوونە بەشێكبن لێی، هەرێمی كوردستان زیاترو زیاتر لە توركیا نزیك دەبێتەوەو پتر لەحكومەتی بەغدا لە-عێراق- دووردەكەوێتەوە. لە ڕاستیدا ئێستا توركیا شەریكی بازرگانی ژمارە دووی عێراقە لە دوای ئەڵمانیاوە، لە ڕاستیدا زۆربەی بازرگانییەكانی توركیا لەگەڵ هەرێمی كوردستانی عێراقدان، نەك لەگەڵ هەرێمە عەرەبیەكەی باشووردا.
كوردەكانی عێراق هەوڵی ئەوە دەدەن لە ڕێی باكوورەوە نەوتەكەیان هەناردەی توركیا بكەن، ئەمە لە كاتێكدا توركیای تینووی نەوت زیاترو زیاتر پشتیوانی كوردەكانی عێراق دەكات لە ململانێ سیاسیەكەیاندا لەگەڵ بەغدا. بزنسی توركیا لە كوردستانی عێراقدا لەگەشەكردندایەو كوردەكان بە ڕاددەیەكی گەورە لێی سوودمەندن. ئەگەر ئەمە بەردەوام بێت، ئەوا ڕەنگە ئەو بڕیارە مێژووییەی لە ساڵی 1926دا درا بۆ لكاندنی ویلایەتی موسڵ بە عێراقەوە، نەك توركیاوە، پێچەوانە بكرێتەوە، بە بێ گوێدان بەوەی خواستی ڕاگەیەنراوی ئەمەریكا و هاوپەیمانە بێدەنگەكەی لەم مەسەلەیەدا چییە. ڕاستیگەلێك لەسەر ئەرزی واقیع خوڵقاندویانە كە ڕەنگە بەهێزترو پتەوتربن لەو تیۆرانەی لە نووسینگەكانی -كاروباری- دەرەوەدا هەن.
هەرچۆنێك بێت، هیچ شتێك لەمانە مومكین نەدەبوون ئەگەر ئەو شەڕە بەرپا نەكرایە كە ئەمەریكا سەركردایەتیی كرد بۆ ڕووخاندنی دەسەڵاتی سەددام حوسێنی دیكتاتۆر و ڕاماڵینی هەڕەشەكەی لەسەر كوردەكان. بەو پێیە، كوردەكان نایانەوێت ئەمەریكا دورەپەرێزبخرێت، كە وەك دوایین دۆست و زەمانەتكاری ئەوە دەمێنێتەوە، ئەمە سەرەڕای توركیا. كەواتە هەرێمی كوردستان(KRG) ڕووبەڕووی تەنگژەیەكی بەهێز بۆتەوە: ئایا پێویستە شوێن سەركردایەتی توركیا یان ئەمەریكا بكەوێت؟ لە كاتێكدا توركیا دەیەوێت هەرێمی كوردستان(KRG) لە بەغدا جیابكاتەوەو ئەمەریكاش خوازیارە هەرێمی كوردستان(KRG) لە چوارچێوەی عێراقدا بمێنێتەوە بە بیانووی پاراستنی سەقامگیری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست. بەڵام پێچەوانەی ئەم بارودۆخە زۆر دیارو بەرچاو نییە.
هەرچۆنێك بێت، كاتێك زیاتر وردەبینەوە، ئەوا ڕەنگە چارەسەركردنی ئەم تەنگژە بەرچاوە مەحاڵ نەبێت. بە لەبەرچاوگرتنی هەموو ئەوانەی وتران، ئەوا توركیا وڵاتێكی پتر سەقامگیرە بە بەراورد بە عێراق. پشتیوانی ئەمەریكا بۆ توركیا شتێكی نوێ نییە، ئەگەر بەلای كەمەوە بگەڕێینەوە بۆ كۆتایی جەنگی جیهانی دووەم و (Truman Doctrine) «سیاسەتی سەرۆكی ئەمەریكا هاری ترۆمان بۆ پشتیوانیكردنی سەربازی و ئابووری یۆنان و توركیا تاوەكو نەكەونە خولگەی نفووزی یەكێتی سۆڤیەتەوە» كە هاوكاربوو لە ڕزگاركردنی توركیا لە سۆڤیەتی ستالینی و دەستڕێژیكار، كە بیری لەوە دەكردەوە توركیا بهێنێتە نێو بازنەی نفووزی خۆیەوە. بەوپێیە، توركیا بووە گەورەترین و تاكە وڵاتێكی ئیسلامی ناڕۆژئاوایی كە ببێتە ئەندامی ناتۆ لە ساڵی 1952دا. لەو كاتەوە هاوپەیمانێتی ئەمەریكا و توركیا- كە هەردووكیان ئەندامی ناتۆن- چەندین گەردەلول و گێژەنیان تێپەڕاندووە، دوایینیان بریتی بوو لە ڕازی نەبوونی توركیا بە چوونەپاڵ هەڵمەتی داگیركردنی عێراق لە ساڵی 2003دا كە ئەمەریكا سەركردایەتی دەكرد. ئەوە دێتەوە یاد، كە ئەم بڕیارەی توركیا بە نەچوونەپاڵ ئەمەریكا و كوردەكانی عێراق، بە ڕەوتێكی خێرا بووە هۆی ئەوەی كوردەكانی عێراق بەرەی باكوور قایم بكەن لە شەڕەكەدا دژی عێراق و توركیا نەبێتە لایەنێكی هاوكێشەكە.
هەرچۆنێك بێت، بۆی هەیە مێژوو و سیاسەت ڕێچكەگەلێكی سەیر بگرنەبەر. سەرەڕای ئەوەی لە ساڵی 2003دا ڕوویدا، ئەوا توركیا بە هێمنی و هاوسەنگییەوە دەبێتە نزیكترین هاوپەیمانی ئیقلیمی هەرێمی كوردستان(KRG). ئایا ئەمە زیانبەخشە بۆ كورد و بۆ سەقامگیری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست؟ دواجار كێ ئەمە یەكلادەكاتەوە، بەڵام لە ڕوانگەی بارودۆخی ئێستاوە، ئەوا پێدەچێت بەرژەوەندیی كوردەكان لەگەڵ توركیایەكی تا ڕاددەیەك سەقامگیردا بێت، نەك ئەوەی بەردەوامن لە هیواخواستن بەوەی نوری مالیكی ببێتە دۆستیان و ئەمەش لە پڕێكدا سەربكێشێت بۆ هاتنەئارای سەقامگیری. نابێت هەرگیز كوردەكان پردەكانی خۆیان لەگەڵ بەغدا بڕووخێنن، بەڵام ئەمە بە مانای ئەوە نییە كە پردێكی نوێ و بەهێزتر لەگەڵ ئەنقەردا دروست نەكەن، كە دوای هەموو ئەو شتانەی ڕوویاندا، سەلمێنرا كە هاوپەیمانێكی باوەڕپێكراوی ئەمەریكایە، لە كاتێكدا بەغدا وا نییە. بە ڕەچاوكردنی ئەم ڕاستییە، ئەوا هەر زوو ئەمەریكا ئەم پێوەندی و ڕایەڵە نوێیانەی نێوان توركیا و هەرێمی كوردستان( KRG) قبوڵدەكات.
لەم كاتەدا، هەرێمی كوردستان دەبێتە سەرچاوەی ئومێد و پشتیوانییەكی نوێ بۆ كوردەكانی توركیاو ئەمەریكاش ئومێدو پشتیوانییەكی نوێ لە هاوپەیمانی توركیاو هەرێمی كوردستانیش بەدی دەكات. بەدەر لە ترسان لە دروستبوونی ئەم واقیعە، پێویستە توركیا پێشوازی ئەو دەرفەتە بكات كە هەرێمی كوردستان وەك هەرێمێكی میانڕەو و سەقامگیر بتوانێت كاریگەری هەبێت بەسەر كوردەكانی توركیاوە كە پتر ڕادیكاڵن و مەیلیان بۆ توندوتیژی هەیە. هەروەها پێویستە ئەمەریكا بە خۆشحاڵییەوە لەم پەرەسەندنانە بڕوانێت كە ئومێدی ئەوەی لێدەكرێت سەربكێشێت بۆ سەقامگیریەكی زیاتر لە توركیا.
ئەوەی پێوەندیی بە كوردەكانی عێراقەوە هەبێت، ئەوا زیاتر ئەگەری ئەوە هەیە پێوەندیە ئابووری و سیاسییە بەردەوامەكانیان لەگەڵ ئەمەریكا پەرەبسێنێت بۆ شەراكەتێك لەگەڵ توركیای هاوپەیمانی درێژخایەنی ئەمەریكا، نەك لەگەڵ عێراقی شیعەی ناسەقامگیر، كە پتر وەك داردەستێكی دەرەكی ئێران ڕەفتار دەكات. هەرێمی كوردستان لە ناو دۆخێكی پڕ لە كەف و كوڵی گۆڕانكاری و ناسەقامگیریدا دەژێیت و ئەوەی ئێستاش دەگوزەرێت حاڵەتێكی ناوازە نییە. كەواتە، دەرگا واڵایە بۆ چەندین دەستپێشخەری نوێ. هەرچۆنێك بێت، ئاموژگاری دڵسۆزانەی من ئەوەیە ئەو ڕێگایە مەگرنەبەر كە سەردەكێشێت بۆ شەڕ، لەبەر ئەوەی ئەمە ڕێگایەكی ساختەیەو بۆی هەیە ببێتەهۆی لەدەستدانی هەموو ئەو دەستكەوتانەی كوردەكان لە دەیەی ڕابردوودا بە هەوڵ و تێكۆشانێكی سەخت بەدەستیان هێناوە.