لە هەموو ئان و شوێنێكدا كۆكبوون و كۆدەنگیەكی تەواوی توێژەرانی ئەكادیمی و زانایانی پلاندانان هەیە لەسەر بایەخ و گرنگێتی سەرژمێری دانیشتووان بۆ پرۆسەكانی پەرەپێدانی نەتەوەیی و ناوخۆیی و هەرێمایەتی، چونكە ئەگەر زانیاری ورد و ڕاپۆرت و بەیاناتی باوەڕپێكراو لەسەر هەموو كەرت و دەڤەرەكانی وڵات ئامادەنەبن، ناتوانرێت بەرنامەڕێژی بۆ پرۆسەكانی پەرەپێدان ئەنجام بدرێت..
وەك دەزانرێت لە ساڵی 1997وە ئیراق سەرژمێری گشتی بەخۆوە نەبینیوە، هەرێمی كوردستانیش لە ساڵی 1987وە پرۆسەی سەرژمێری گشتی تێدا ئەنجام نەدراوە،هەرچی پلان و بەرنامەیەك داڕێژرابێتەوە لەسەر بنەمای مەزەندەوگریمانەوئەگەربووە، بایەخی دیموگرافیی و سەركەوتنی بەرنامەكانی پەرەپێدان بە تەنیا لە بایەخە گرنگەكانی سەرژمێری دانیشتووانی هەر ناوچەیەكی سەرزەمین نین بەڵكو سەرژمێری گرێدراوەتەوە بە دانانی چالاكی و بەرنامەڕێژی سیاسی بۆ پرۆسەی هەڵبژاردنەكانیش، هەروەها ئاسانكاری كردنە بۆ جێبەجێكردنی بەندو خاڵە دەستوورییەكان، بە تایبەتی لە وڵاتێكی وەك عیراقدا كە بە پرۆسەكانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی و هەڵبژاردنی پارێزگاكان و شارەوانیەكان تێپەڕ دەبێت، هەروەها ساڵانە بەشی داهات و بودجەی هەر پارێزگایەكی لەسەر دیاری دەكرێت، جگە لە دیاریكردنی بەشی خۆی لە نوێنەرایەتی دیبلۆماسی ناوەخۆو دەرەوەدا، یان دیاریكردنی شاندو نێردراوەكانی هەر ناوچەیەك بە پێی ڕێژەی دانیشتووانەكەی ئەمە وێڕای لایەنەكانی ئاسایش و سەربازی و خۆراكی و خزمەتگوزاری..تاد
بەو شێوەیە مافی هاووڵاتیانی عیراقە پرسیار بكەن لەوەی بۆچی ئەنجامدانی سەرژمێری دانیشتووان لەو وادانەی خۆی دوادەخرێت، یان بۆچی كاتی جێبەجێكردنی هەڵدەپەسێردرێت، لە كاتێكدا بە پێی دەستوور وا بڕیاردرا بوو كە لە ساڵی 2007 بە پێی ئەو بنەڕەتەی هەر دە ساڵ جارێك لە عیراق سەرژمێری دەكرێت ئەنجام بدرایە، وەك لە ماددەی 140هاتبوو كە بە پێی دەستووری ساڵی 2005 كاتی بۆ دیاریكرابوو، ئایا ڕاستە ئەنجامدانی پرۆسەیەكی وا گرنگ ببەسترێتەوە بە هۆكاری ئابووری یان هۆكاری لەبارنەبوونی بارودۆخی سیاسی و ئەمنی و یاسایی و حزبی ئیراق لە كاتێكدا هەموو هۆكارەكان پێوەندارن بە حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە لە پێوەندیدا بە بەغداوە، چونكە هیچ كات ئیراق سەقامگیری بەخۆوە نەبینیوە هیچ كات بێ ململانێ نەبووە لە مێژوودا هیچ كات بێ گرفتی سیاسی و سەربازی و ئیتنی نەبووە، بەڵگەش بۆ ئەوە هەموو ئەو سەرژمێریانەی كراون جگە لەوەی ساڵی 1957 هەموویان لە بارودۆخی ناسەقامگیردا ئەنجامدراون كەچی حكومەتەكانی ئەو سەردەمانە سووربوون لەسەر ئەنجامدانی لە وادەی خۆیدا تا بونیادنانی دامودەزگایی بەڕێوەبردنی وڵات ئیفلیج نەبن..
بە نموونە ساڵی 1965 كە بارودۆخی كوردستان شانۆیەك بوو بۆشاڵاوی سەربازی ڕژێمی ئەو كات دژ بە شۆڕشگێڕانی ئەیلول كەچی هەر سەرژمێری كرا بێ ئەوەی ناوچە سنووری و زۆربەی دێهاتەكانی كوردستان سەرژمێربكرێن، یان ساڵی 1978 لە گەرمەی شەڕی ئێران و ئێراقدا سەرژمێری كرا لە كاتێكدا زۆربەی زۆری پارێزگاكان كەوتبوونە بەر ئاگری شەڕەكەوە و بەشێك لە خاك و زەوی ئیراقی لە ژێر دەستی سوپای ئێرانیدا مابوونەوە، كەچی هەر سەرژمێرییەكە ئەنجام درا، دوایەمین سەرژمێری دانیشتووانیش هەر سێ شاری سلێمانی و دهۆك و هەولێرو هەندێك ناوچەی سەر بە نەینەواو كەركوك و دیالا كە لە ژێر فەرمانڕەوایەتی هەرێمی كوردستاندا بوون لە حكومەتی ناوەندی دابڕێنرابوون كەچی سەرژمێری بە بێ ئەو ناوچانەش هەر ئەنجام درا..
ئێستاش لەگەڵ هەڵایسانی ناكۆكی لەسەر گرفتەكانی ناوچە دابڕێنراوەكان و بەشە بودجەی هەرێم و یاسای نەوت و گازو كاروباری پێشمەرگەدا كێشەكان تۆختر بوونەتەوەو گەیوەتە ئاستی دابەشبوونی دەسەڵاتەكان و لاسەنگ كردنی دەسەڵات بە بەرژوەندی ناوەندو هەڵوێست وەرگرتن لە دەستووری وڵات..
بێگومان لە سات و كاتی وادا پرسی ئەنجامدانی سەرژمێری گشتی كێش و قەبارەی ڕاستەقینەی دیمۆگرافیانەی كورد دەردەخات كە ئێستا بە پێی ئارەزوو بۆچوونی نادروستی كەسانی تر هەڵدەسەنگێنرێت!
هەروەها تیشك دەخاتەوە سەر حەقیقەتی دابەشبوونی جیۆگرافی دانیشتووانی كورد لە هەرێمی كوردستان و ناوچە دابڕێنراوەكانی كوردستان كە ئەوەش نزیك بوونەوەیە لە قۆناغی سێیەم وكۆتایی جێبەجێكردنی ماددەی 140ی دەستووری، بە تایبەتیش چارەنووسی ناوچەكانی جێ ناكۆكی كە دەسەڵاتدارانی عیراق بە هێڵی سوور ناوزەدیان كردووەو بە تایبەتی كەركوك كە نابێت هیچی لەسەر بووترێت، مێژوو خۆی دوپات دەكاتەوەو دەمانگێڕێتەوە بۆ ساڵی 1970كە سەرەڕای تەواوكردنی كارەكانی لیژنەی سەرژمێری بۆ دیاری كردنی ناوچەی ئۆتۆنۆمی بۆ كوردستان و مانگێك بەر لە ئەنجامدانی دواخرا بۆ كاتێكی نادیار كە لەو كاتەوە تا ئێستاش ئەو چارەنووسە یەكلایی نەكرایەوە..
مێژوو لەسەر ئەوە شایەتە كە بە درێژایی كاروانی شۆڕشەكانی كورد لە عیراقدا و تا ئێستاش دەسەڵاتەكانی عیراقی نەگەیشتونەتە قەناعەتی ئەوەی گەلی كورد بەسەر خاك و ئاوی خۆیانەوە بە ئارامی بژین گەلی كورد ئاشتییانە چارەنووسی خۆی دیاری بكات، ئێستاش هەیە لەو خەیاڵپڵاویەدا دەژی كە گەلی كورد بەشێكە لە ئومەی عارەبی و خاكەكەشی درێژبوەوەی خاكی نیشتمانی عارەبییەو هەر پەرەسەندنێك لەسەر زەوی ئەم گەلە ڕەسەنە بە هەڕەشە لێك دەدرێتەوە دژ بە یەكێتی خاكی عیراق و بە دابڕاندنی خاكی نیشتمانی عارەب دەزانرێت..