بڕیاری خوێندنی زمانی كوردی لەتوركیا، لەناو كوردەكانی باكوور مشتومڕێكی زۆری نایەوە. سەرەڕای گرنگیی بڕیارەكە، كە بەناوەڕۆك داننانێكی ناڕاستەوخۆیە بەزمانی كوردی، ڕەنگە ناساندنی وەك هەنگاوێكی ((مێژوویی)) زێدەڕۆییەكی زۆری پێوە كرابێ. بۆ ئەوروپییەكان، بڕیارەكە مایەی بەختەوەری بوو. پیتەر ستانۆ بەناوی یەكێتیی ئەوروپاوە ڕایگەیاند كەپشتیوانی لەهەموو بڕیارێك دەكا ببێ بەمایەی دەستەبەركردنی مافی كەمینەكان و پاراستنی كەلتوریان.
كێشەی بڕیارەكە ئەوەیە كەهێشتا زۆری ماوە پێداویستییەكانی كورد لەبواری فێركاریدا دابین بكات. بەكردەوە، جیاوازییەكی زۆر لەنێوان خوێندن بەزمانی كوردی كەداوای كوردەكانی باكوورەو لەنێوان خوێندنی زمانی كوردی هەیە. ئەوەی كە دەوڵەت بۆ كوردی سەلماندووە، لەهەموو ئەوروپا كاری پێ دەكرێ و ڕەوەندە كوردەكانی ئەوروپا لەو شوێنانەی كەژمارەیەكی بەرچاو پێكدێنن، دەتوانن داوا بكەن دەوڵەت پێداویستیەكانی خوێندنی زمانی كوردی بۆ منداڵەكانیان دابین بكات. مەسەلەی خوێندنی زمانی دایك پێشینەی خۆی هەیە. ئەم مەسەلەیە لەڕوسیای پاش شۆڕشی ئۆكتۆبەری ساڵی 1917 وروژێنرا و لەئاكامدا مافی خوێندنی زمانی دایك بۆ كەمینەكان سەلمێنرا.
بڕیارەكەی توركیا، بەبەراورد لەگەڵ مێژووی خوێندن بەزمانی كوردی لەعیراق، زۆر دواكەوتووە. لەعێراقی پێش بەیاننامەی ئازاری ساڵی 1970، شەش ساڵی قۆناغی یەكەمی خوێندن لەساڵانی سییەكانەوە بەكوردی بووەو ئەمەش دەرفەتێكی وای پێكهێنا كەمنداڵانی كورد لەتەمەنی 7 تا 12 ساڵیدا، پاشخانێكی گرنگی كەلتوری زمانی دایكیان هەبێ، لەكاتێكدا بڕیارەكەی توركیا جگە لەوەی كە لەهیچ قۆناغێكدا خوێندن ناكا بەكوردی، لەپۆلی پێنجەمدا مافی خوێندنی زمانی كوردی بەشێوەیەكی ئارەزومەندانە دەسەلمێنێ. ئەمە بەم مانایە دێ كەخوێندكارەكان لەتەمەنی 10 ساڵیدا بۆیان هەیە زمانی دایك بخوێنن، ئەویش بەدوو مەرج. یەكێكیان، ئەگەر ویستیان زمانی دایك بخوێنن، چونكە بڕیارەكە ئارەزوومەندانەیە، دووەمیشیان، ئەگەر ژمارەیەكی بەرچاوی داواكار هەبێ.
ئەنكەرە واتێدەگا بەم هەنگاوە كورد لەخۆی نزیك دەكاتەوەو لەپەكەكە دووری دەخاتەوە، بەڵام دەشێ پەكەكە بۆ دوورخستنەوەی كورد لەئەنكەرە، زۆرتر سوود لەم بڕیارە وەرگرێ، چونكە بڕیارەكە دەرفەتێكی گونجاو بۆ نەیارانی ئەنكەرە پێكدێنێ تا بتوانن پڕوپاگەندەكانیان لەدژی چڕ بكەنەوەو وای نیشان بدەن كە ئەنكەرە دوودڵە لەهەنگاونان بەرەو سەلماندنی مافە ڕۆشنبیرییەكانی كورد، لەوانە مافی خوێندن بەزمانی كوردی.
لەهەمووی خراپتر ئەوەیە كە ئەنكەرە بڕیارەكەی كردۆتە هاوتای بڕیاری خوێندنی قورئان وەك وانەیەكی ئارەزوومەندانە لەخوێندنگاكاندا. ئەگەرچی هەردوو بڕیار پێوەندییان بەدوو مەسەلەی جیاوازەوە هەیە، بەڵام هاوزەمانیی دەرچوونیان بۆتە مایەی لێكدانەوەی خراپ.
كوردەكان هەڵوێستی توندیان بەرامبەر بەبڕیارەكە دەربڕی. سەرۆكی دووەمی بەدەپە، گولتین كیچك، بڕیارەكەی وا ناساند كەهەوڵێكە بۆ ((تواندنەوەی))كورد. لێدوانەكەی كیچك نموونەی زاڵبوونی توندڕەوییە بەسەر بیركردنەوەی كوردی باكووردا، چونكە خاوەنەكەی ناتوانێ ئەوە ڕوون بكاتەوە كەبۆچی دەبێ سەلماندنی خوێندنی زمانی دایك بە((تواندنەوە))بچووێنرێ. بەڵام ئەمە بەو مانایە نییە كەبڕیارەكە شایستەی ڕەخنەلێگرتن نییە. ناوەڕۆكی زۆربەی لێدوانەكان لەم ڕووەوە لەدەور و خولی ئەوە دەسوڕێتەوە كە كورد پێویستی بەشتێكی زۆرتر لەخوێندنی زمانی دایك هەیەو ڕاشكاوتر پێویستی بەخوێندنە بەزمانی دایك.
تەنانەت ئەم بڕیارەش كە كورد بەكرچ و كاڵی دەزانێ، بەدڵی ناسیۆنالیستەكانی تورك نییە. دەوڵەت باخچەلیی سەرۆكی بزووتنەوەی نەتەوەیی (مەهەپە) بڕیارەكەی بە((سەرەتای پارچە پارچە كردنی توركیا لەسەر بنەمای ڕەگەز))ناو برد.
ئەگەر بەنیەتێكی پاكەوە سەیری بڕیارەكە بكرێ، دەبێ هیوا لەسەر ئەوە هەڵبچنرێ كەئەم هەنگاوە بچووكە هەنگاوی گەورەتری بەدواوە بێ. بەڵام كێشەكە لەوە دایە كەبەم هەنگاوە بچووك بچووكانە، زۆر درەنگ دەگەینە كۆتایی ڕێ و كەسیش گەرەنتیی ئاكامەكانی پێ ناكرێ.