سەرەڕای ئەوەی كە ئەنكەرە بەشێوەیەكی كراوەترو پرەگماتیكتر هەڵسوكەوت لەگەڵ مەسەلەی كورددا دەكاو بەڵێنی چارەسەركردنیشی داوە، بەڵام هێشتا ئەو ڕێگە چارەیەی ئەو بۆ مەسەلەی كوردی دەیخوازێ ڕۆشن نییەو هێشتا دیار نییە دەستووری داهاتوی توركیا چ پێشنیارێك بۆ چارەسەركردنی مەسەلەكە پێشكەش دەكا. هەر ئەم مانگە سەرۆكی پەرلەمانی ئەوروپا مارتن شۆڵتز، لەسەروبەندی سەردانی بۆ زانكۆی بیلگی لە ئیستانبول، ئۆتۆنۆمیی وەك ((باشترین چارەسەر)) بۆ مەسەلەی كوردی توركیا ناساند. ئەم مەسەلەیە هێشتا لە توركیا بڕیاری یەكجارەكی لەبارەیەوە نەدراوە، بەڵام نكوڵی لەوە ناكرێ كە ئەم چارەسەرە دەشێ بۆ توركیاو بۆ پرسی دەستەبەركردنی سەقامگیری، سودبەخش بێ.
بەپێچەوانەی ئەوەی كە باوە، ئەم چارەسەرە لە مێژووی توركیا ڕەگ و ڕیشەی خۆی هەیە، تەنانەت بانگەواز بۆ پیادەكردنی ئەم ڕێوشوێنە، لەخودی كۆماری توركیا كۆنترە. یەكەم باسكردنی ئۆتۆنۆمی بۆ كوردی توركیا بۆ ساڵی 1920 دەگەڕێتەوە، كاتێك ماددەی 62ی پەیمانی سیڤەر پێشنیاری دامەزراندنی ناوچەیەكی ئۆتۆنۆمی كرد. ئەگەرچی مێژوونووسەكانی بزوتنەوەی كەمالیستی كەم باسی دەكەن، بەڵام بزووتنەوەی كەمالیستی لەماوەی نێوان دەرچوونی پەیمانی سیڤەرو دەرپەڕاندنی هێزەكانی یۆنان لە توركیا، دژی ئەوە نەبووە كە كورد ئۆتۆنۆمیی هەبێ، تەنانەت مستەفا كەمال ئەتاتورك بەڵێنی بەكورد دابوو كە پاش رزگاركردنی توركیا، ئۆتۆنۆمییەكی فراوانتر لەئۆتۆنۆمییەكەی سیڤەر بەكورد دەبەخشێ.
بەڵام بزووتنەوەی كەمالیستی بەڵێنەكەی نەبردە سەرو لەم سۆنگەیەوە مەسەلەكە بەهەڵپەسێردراوی مایەوە. ئۆتۆنۆمی بۆ كوردو تورك بایەخی خۆی هەیە. توركیا بەبێ چارەسەركردنی مەسەلەی كورد ناتوانێ ببێ بەئەندام لەیەكێتیی ئەوروپا، چونكە ئەوروپا توركیایەكی پڕ گرێ و گۆڵ و كێشمەكێشی ناوێ. هەروەها توركیایەكی سەرقاڵ بەسەركوتكردنی كوردو بەرپەرچدانەوەی بزووتنەوەی ناڕەزایی كورد، ناتوانێ ڕۆڵێكی گەورە لەناوچەكە بگێڕێ. بۆ كوردیش، ئۆتۆنۆمی لێی ڕادەبینرێ نیشتمانێكی نەتەوەیی لەچوارچێوەی توركیایەكی یەكگرتودا دابین بكات. ئەگەرچی دەسەڵاتی ناوچە ئۆتۆنۆمەكە ناگاتە ئاستی دەسەڵاتەكانی هەرێمێكی فیدرال، بەڵام ئەمە لەبایەخی ئۆتۆنۆمییەكە كەم ناكاتەوە، چونكە ئەم ئۆتۆنۆمییە بەشێك لەپێداویستییەكانی گەشەی كەلتوری و ئابوریی گونجاو بۆ كوردەكانی باكوور دەستەبەر دەكا.
لەو هەرێمانەی كە لەئۆتۆنۆمی بێبەشن، ئۆتۆنۆمی ناوبانگ و باق و بریقێكی زۆری هەیە. لەناو كوردی ئێران، خوالێخۆشبوو دكتۆر عەبدولڕەحمان قاسملوو ڕای وابوو كەحزبەكەی بەنیوەی ئەو ئۆتۆنۆمییە ڕازییە كە كوردی عیراق بەدەستیان هێناوە. بایەخی ئۆتۆنۆمی لەوە دایە كەماف لەمافی ڕوتەوە بۆ مافی بەرجەستەكراو دەگوێزێتەوەو ناسنامەیەكی كەلتووری بۆ دانیشتوانی ناوچەی ئۆتۆنۆم دەستەبەر دەكاو بەكردەوە ئەم ڕێوشوێنە بەڕێوشوێنێكی یاسایی لەبار بۆ سەلماندنی جیاوازی و تایبەتمەندییەكان دادەندرێ.
لەسیستمی ئۆتۆنۆمیدا سنووری دەسەڵاتەكان لەئەندازەی گوزارشت كردن لەپێداویستییە ماددییەكانی پەرەسەندنی نەتەوەیی گرنگتر نییە. ئەزموونی ئۆتۆنۆمیی وڵاتێكی وەك ئیسپانیا دەری خستووە كەگۆڕینەوەی حوكمڕانیی لۆكال بەئاشتی و سەقامگیری، ڕەنگدانەوەی زۆری لەسەر پێشكەوتنی ئابوری و سەقامگیریی سیاسی هەبووەو دەتوانرێ لەم بارەیەوە ئەزموونی ئیسپانیا بۆ توركیا سودبەخش بێ.
كوردەكانی توركیا بەئۆتۆنۆمی ڕازین. بەڵام ئەوەی كەئەم مەسەلەیە یەكلا دەكاتەوە، ئەنكەرەیە نەك كورد. ئامادەكارییەكانی توركیا بۆ نووسینی دەستوورێكی مەدەنی و دیموكرات و شایستەی سەدەی بیست و یەك، دەرفەتێكە بۆ دانانی بناغەیەكی دەستوری بۆ چارەسەركردنی مەسەلەی كورد.