ئەو سنوورە نێودەوڵەتییانەی نەخشەی سیاسی جیهان دەنەخشێنن، بە تەنیا هێڵكاری سەر كاغەز نین، بەڵكو چەند كەرتێكی ستوونین كە لە ناو جەرگەو قووڵاییەكانی زەمینەوە بەرەو فەزای دەرەوەو ئاسمان درێژ دەبنەوە، هەروەها كەرتی ئاسۆیین و چەندین یەكەی سیاسی لەیەكتر جودا دەكەنەوە، ئەم سنوورانە پیرۆزایی خۆیان بۆ دانراوە، لەمیانەی ئەمانەوە سەروەرێتی دەوڵەت دەست پێدەكەن و هەر بەمانیش كۆتایی بە سەروەرییان دێت..
بۆیە سنوورەكان چەندین واتای یاسایی و مێژوویی و سیاسیی لە خۆ دەنێن، بەو شێوە گونجاوەی كە پێویست دەكات بەرگری لە دەوڵەتەكە بكەن و بیپارێزن..
وەزیفەكانی سنوور دەوەستێنە سەر سرووشتی پێوەندییەكانی نێوان وڵاتانی دراوسێوە، دەوڵەتان بە هۆی سنوورەكانەوە؛ دەكارێن پەرە بە پێوەندییە ئابووری و كۆمەڵایەتی و سیاسی و سەربازییەكانی خۆیان بدەن.
جار هەیە سنوورەكان بوونەتە هۆی دروست بوونی قەیران لە پێوەندییەكاندا بە تایبەت لەو شوێنانەدا كە بنكەی گرژی و دڵەڕاوكێ و ناسەقامگیرین..
عیراق لە سەرەتای دامەزراندنیەوە هەر لە ساڵی 1921، شەش دەوڵەت بە چواردەورییەوەن.
كۆی درێژایی سنوورەكانی لە نێوان ئەم و ئەوانە، بریتیە لە 3460كم، سنووری خۆرهەڵاتی بە تەنیشت كۆماری ئیسلامی ئێرانەوەیەو 38%ی كۆی سنوورەكە پێكدێنێت، دوای ئەویش مەملەكەتی عارەبی سعودییە 5. 23%، سووریا 17%، هەروەها توركیاو ئەردەن و كوەیت، ئەو بەشە سنوورییانەی كە لەگەڵ دراوسێیەكانی وەك سعودیەو ئەردەن و سووریا پێكدێنن تا ئێستا سەقامگیرترن لە چاو سنوورەكانی نێوانی لەگەڵ ئێران و توركیاو كوەیتدا، كە ئەمانەیان تا ئێستاش بنكەی گرژی بوون و چەندین میحنەت و كارەساتی بۆ گەلانی ناوچەكە دروست كردووە.
سنووریی نێوان ئێران و عیراق بۆ 1300كم درێژدەبێتەوە، هەر لە سێگۆشەكەی سەرسنووری نێوان هەرسێ دەوڵەتی توركیا/ئێران / عیراق و بە ناوچەكانی كەمەربەندیی تێپەڕدەبێت كە پڕ بایەخترین ناوچەی سنوورییە؛ تا لە تەنگەی شەتولعارەب لە كەنداو كۆتایی پێ دێت، ئەم سنوورانەش لە ئەنجامی دەیەها ڕێكەوتن و پەیماننامەی نێوان ئەم دوو وڵاتەدا هاتونەتە ئاراوەو ئەوەش بە درێژایی ماوە مێژووییەكان، لەگەڵ ئەوەشدا نەتوانراوە گرفتە سنوورییەكان یەكلایی بكرێنەوە.
گرنگترین شوێنی سەرسنووریی پڕ بایەخی نێوان ئەو دوو دەوڵەتە ناوچەی كەمەربەندیی(تخصر) سنوورییە كە وەك پێشتر ئاماژەم پێدا، هەروەها ناوچەی شەتولعارەبیشە، چونكە لە ناوچەی یەكەمیانەوە سنوورەكە بە ئاڕاستەی بەغدا نزیك دەبێتەوەو لە ڕێی دەشتاییەكانەوە ئێرانی بەسەردازاڵ دەكات، هەورەها كۆنترۆڵی سەرچاوە ئاوییەكانی كە دەڕژێنە ئەمدیوی سنوورەوە دەخاتە بندەستی ئێرانەوە، وێڕای ئەمانە ئەو بەشەی سنوور بەردەوام بووەتە هۆی دابڕان و پەرتكردنی هۆزو تیرەكانی ناوچەكە لە نێوان دوو دەوڵەتدا..
بەڵام ناوچەی شەتولعارەب بە هۆی چەند ڕێكەوتننامەیەكەوە، ئێران توانیویەتی جێ پێیەكی خۆی تیا بكاتەوە، بەرلەوەی دەوڵەتی عیراقی دابمەزرێت، دواتر فراوانخوازی زیاتری تێدا كردووە بە پێی پەیماننامەی ساڵی 1937 و هەروەها ڕێكەوتننامەی جەزائیری ساڵی 1975، كە تێیدا عیراق دەستبەرداری بەشێك لە خاكی خۆی بوو، بەو شێوەیە حاڵەكە گەیی بەو ڕادەیەی ئێران لەگەڵ عیراقدا هاوبەش بێت و كارو چالاكی خۆی لە شەتولعارەبدا ئەنجام بدات، ئێستا گرفتەكانی سنووریی نێوان ئەم دوو دەوڵەتە لە ئاستێكدان پێویستیان بە چارەسەرییەكی دادپەروەرانە هەیە، بە شێوەیەك لە بەرژەوەندی پێوەندییە كۆمەڵایەتی و ئابوورییەكانی نێوان هەردوو گەلی ئەو دوو وڵاتە بێت..
لە لایەكی ترەوە هەر دانووستاندنێك لە نێوان ئەم دوو دەوڵەتە ئەنجام بدرێت، بە تایبەتی لەسەر یەكلایی بوونەوەو تەسویەكردنی گرفتە سنوورییەكانی نێوانیان، ئەوا كاریگەرییە هەرێمایەتی و نێودەوڵەتییەكانی (بەهێزیی) دەوڵەت لە بڕیارو پرۆتۆكۆلاتەكان زیاتر ڕۆڵی كارای خۆی دەگێڕێت، هەروەها(هێز) ڕۆڵی هەیە بۆ دەرئەنجامەكانی هەر دانوستاندنێك.
لێرەدا مەبەستمان لە (بەهێزی) بریتییە لەو كاریگەرییەی كە دەوڵەت لە سیاسەتی دەرەوەی و ناوخۆیدا بۆ وڵاتانی تر هەیەتی، لەمبارەیەوە (جۆنز) پێ وایە بەهێزی بە زەرورەت مەرج نییە بۆ خۆی شتێكی ماددی بێت بەڵكو گرنگتر لەوە هونەرێكە كە بۆ ئەنجامدانی ئامانجەكان بەكاردەهێنرێت، (ستانستكر) لەم بارەیەوە جەخت دەكاتەوە سەر هێز و دەڵێت: بە ڕێگایەك لێهاتوویی دەوڵەت لە بەكارهێنانی سامانی سروشتی خۆیدا كاریگەری هەبێت بۆ ڕەفتاری ئەوانی دیكە..
لەبەر ڕۆشنایی ئەمەی باسمان كرد، پێوەندییەكی توندوتۆڵ لە نێوان خەسڵەتەكان و سیماكانی بەهێزی بۆ دروست بوونی بڕیار لە نێوان وڵاتانی هاوسێ هەیە، هەروەها زانینی لێهاتوویی هەر دەوڵەتێك لە وەدیهاتنی ئامانجەكانی خۆیدا بەستراوەتەوە بەلێهاتوویی دەوڵەتەكەی بەرانبەرییەوە لە میانەی پرۆسەكانی گفتوگۆو دانوستاندنیدا، بە تایبەتی لە مەسەلە جەوهەرییەكانی كە پێوەندییان بە سەروەریی بوون و سەربەخۆیی و ئاسایش و سەقامگیری وڵاتەوە هەبێت كە بەشێكی گرێبەندن بە گرفتە سنوورییەكانەوە.
مێژووی هاوچەرخ شایەتحاڵە لەسەر ئەوەی چۆن زنجیرەی كۆبوونەوەو پێكگەیشتنەكانی نێوان هەردوو جەمسەری ناكۆكییەكان: عیراق و ئێران بە تایبەتی پاش دامەزراندنی دەوڵەتی عیراقی هەمووی بە هۆی بەرفراوانخوازی ئێرانەوە بووە لەسەر حیسابی زەوی و ئاویی عیراقی، كەواتە بنەوانێكی ئابووری و سەربازیی و ئاسایشی پتەو پێویستە دابمەزرێت پێش هەر دانووستاندنێك لەگەڵ ئێراندا بۆ داڕشتنەوەی نەخشەی سنووری نێوان هەردوو وڵات..
ئێستا كاتەكەی گونجاو نییە بۆ گرێدانی دانوستاندن سەبارەت بە گرفتە سەر سنوورییەكانی خۆرهەڵاتی عیراق، چونكە ئەم مەسەلەیە لە لایەكەوە پێوەندی بەسەروەری بوون و داهاتووی عیراقەوەیەو لە لایەكی تریشەوە گرێبەندە بە سەقامگیركردن و پاراستنی ئاسایشی وڵاتەوە.