كورد هەر وەكو میللەتانی هیندو هیندییە سوورەكانی ئەمەریكا بەیەكێك لەو میللەتە دەگمەنانە دادەنرێت كە پێوەندییەكی توندو قووڵی هەیە بەسروشتەوە، تەنانەت لەپێش مێژووشدا لەگەڵ سروشت ژیاوەو بە(میللەتی گوڵی یەكەمین) ناوبراوە، ئەمەش كاتێك ئەو ناوەی لێ نراوە كە لەئەشكەوتی شانەدەر لەگەڵ ئێسك و پروسكی مردووەكان پاشماوەی گوڵ دۆزراوەتەوە، هەربۆیە لەهەندێك سەرچاوەی تردا بە(قوتابی پۆلە پێشەنگەكانی سروشت) ناوی بردراوە، ئەم مێژووە كۆنەش شارەزایی هەزارەها ساڵی پێداوە، ئەمەش شارستانیەتیەكی قووڵمان پێ دەبەخشێت كە ئەمڕۆ بۆ پاراستنی ژینگە پێویستمانە. پاپیرانمان بەزانست و شێوازێكی تری مەعریفیەوە لەقۆناغێكی مێژوویدا مامەڵەیەكی راست و دروستیان لەگەڵ سروشت و پاراستنی ژینگەدا كردووە، بەپێی ئەو بەها مێژووییەی كە ئاینی زەردەشت و مەزهەبی سۆفیگەری بۆی بەجێهێشتووین((ڕێزگرتن لە سروشت و ژینگە، مەسەلەیەكی گەوهەرییە))..
لێرەدا ئەو پرسیارە دێتە پێشەوە: میللەتێك خاوەنی ئەو مێژووە پڕ شارەزاییە بێت، ئەی بۆچی فەلسەفەی ژینگەیمان لەدەست دەرچووە؟
كاتێك لەلایەن هەردوو زانكۆی ئەمەریكی (یال و كۆلۆمبیا) بەهاوكاری لەگەڵ مونتەدای ئابووری جیهانی(WEF ) نیشانەی ئەدای ژینگە بۆ 2012 ڕاگەیەنرا و تێیدا 132 وڵاتی جیهانی پۆلێنكرابوون لەسەر 22 نیشانە دەربارەی چۆنیەتی كۆنترۆڵكردنی پیسبوونی ژینگەو مامەڵەكردنیان لەگەڵ دەرامەتە سروشتیەكان و بونیاتنانی سروشت و ئەو سیاسەتە پەیڕەوكراوانەی بۆ ئەم مەبەستە لە10 ساڵی رابردوو گرتوویانەتە بەر، تێیدا هەریەك لەسویسراو لاتیڤیاو نەرویج و لۆكسمبۆرگ لەپێشەنگی هەرە باشی ئەو وڵاتانەوە هاتن كە ئاستی سیاسەت و ئەدای پاراستنی ژینگەییان بەرزە، لاتیڤیا كە پێش 10 ساڵ لەمەوبەر لەخراپی پاراستنی ژینگە دەوڵەتێكی هاوشێوەی عێراق بوو بەڵام بەهاوكاری یەكێتی ئەوروپا بووە بەدووەمین وڵاتی باش لەجوانكردنی ژینگەدا، لەكاتێكدا هەریەك لە عێراق و كازاغستان و توركمانستان لە هەرە وڵاتە خراپەكان ناویان هاتن، كوردستانیش بەو پێیەی بەهەرێمێك دادەنرێت كە كەوتۆتە ناو سنووری عێراقەوە، هەربۆیە پلەی 132یەمین كەدرابوو بەعێراق و هەرێمی كوردستانیشی دەگرتەوە..
تەندروستی لەش و سروشت و ژینگە پێوەندییەكی تا ئەم نزیكانەش سیاسەتێكی ڕوون و ئاشكرا بوونی نەبوو بۆ پێشخستنی گوندو چاككردنی ژینگە كە ڕێگرە لەبەردەم كۆچكردنی گوندنشینەكان بۆ ناو شارەكان، بوونی ناهاوسەنگی لەنێوان داهاتی شارو گونددا كە هاوكاتە لەگەڵ تێكچوونی ژینگەی گوندەكان هاندەر بوون بۆ خێراتركردن و زیادكردنی ئەم كۆچكردنە. بەپێی ئەو ماستەرپلانەی پەرەپێدانی گوند كە لەساڵی 2005 نووسیمەوەو تا ئێستا جێبەجێ نەكراوە»بوونی ناهەوسەنگی لەنێوان پێشخستنی شارنشین و گوندنشین بەگەورەترین گرفتەكان دادەنرێت كە وایكردووە گەنجەكان كۆچ بكەن و پیرەكان بمێننەوە، هەربۆیە پێویستە لە ڕێگای هەردوو پرۆگرامی (ئاوەدانكردنەوەی گوندەكان و بووژانەوەی دارستانەكان) بەخێرایی سیستەمەكە چاك بكرێتەوە، بەبەرنامەیەكی بەردەوام تا ئابووری كشتوكاڵیی كە هەمان بووە سەرلەنوێ بگەڕێتەوەو لەكشتوكاڵێكی تەقلیدی بۆ كشتوكاڵی بازرگانی و پیشەسازی هەنگاوبنرێت و داهاتی لە17% و نەوتی خاو لەخزمەتی گەشەكردنی كشتوكاڵ و پاراستنی ژینگەدا بێت نەك بەپێچەوانەوە.
گرفتێكی تریش ئەوەیە زۆربەی بوارەكانی كە دەبنە هۆی پیسبوونی ژینگە لەژێر كۆنترۆڵی جۆریدا نییە، كۆنترۆڵی جۆریی لەكوردستان تاقیگەی هەیە، سیستمی هەیە، بەڵام بێ دەسەڵاتە، ئەمە جگە لەخراپی ژینگەی كاركردن و جگەرەكێشان و چەندین بواری تر .
كابینەی حەوتەمی حكومەتی هەرێم بۆ كاركردن لەبواری ژینگەدا لەم ماوە كورتەدا تەنیا دەتوانێت پلان و بناغە دابنێت بۆ هەنگاونان بەرەو پاراستنی ژینگە، ئەم پلان و بەرنامەیە پێویستە هاوكات بێت لەگەڵ هەڵمەتی هۆشیاری و مەعریفەیی.
پێویستیمان بەسیاسەتێكی گشتی و بەردەوام هەیە تاوەكو لەلیژنەیەكی باڵا ئیدارەی بەردەوامی هەموو دەرامەتە سروشتیەكان بكەین، كە رووبەڕووی وێرانكاری بۆتەوە بۆ نموونە لەبواری دارستانەكاندا زیاتر لە ملیۆنێك و دووسەد هەزار هێكتار وێرانبووە و تەنیا 800 هەزار هێكتار ماوە، هەربۆیە پێویستە خۆمان لەوێرانكردنی ژینگە بپارێزین كە توانامان نییە چارەسەری بكەین .
لیژنەی باڵا بەهاوكاری كۆنترۆڵی جۆریی هاوكار بن بۆ خۆئامادەكردن بۆ پلانی فریاكەوتنی خێرا.
تەمویلی توێژینەوەو هەڵمەتی هۆشیاری میللی زۆر پێویستە، پەرەپێدانی بەردەوام داواكارە دەرامەتە سروشتیەكان بەكار بهێنرێت بەپاراستنی بۆ نەوەی داهاتوو، هاوكات چۆن و لەكوێ و بەچ شێوازێك خزمەت بگەیەنێت ئەمەش ئیلتزامی سیاسی پێویستە.