لە دێرین زەمانەوە كاروانی گەلان و میللەتان بێ ئەوەی چاوەڕوانی كەس بن بەرەو ئامانجی شارستانیی خۆیان ڕێگەیان گرتۆتەبەرو نەخشەی خۆیان چەسپاندووەو نەخشەی وڵاتەكەشیان بە فەرمی دانی پێدانراوە؛ تەنیاو تەنیا، تاكە میللەتێك نەبێ - بەو قەبارەمەزنەی كە هەیەتی - ئەویش میللەتی كوردە كە بەسەر وڵاتانێكدا پارچە پارچەو دابەش كراون، ئەو وڵاتانە هیچ بایەخیان بە پێوەندیی مێژوویی و ئیسلامیی یان مرۆڤایەتییەكان نەداوەو ئەوەیان لەبیر كردووە كە هەر ئەم میللەتە قارەمانە بوو لەتەنگانەو بارودۆخە ناسكەكاندا پشتی هەموو لایەكی گرتبوو.

تەنیا میللەتی كوردە تا ئێستاش ماوەو چاوەڕوانەو، شەمەندەفەرەكە ڕۆیشت و پێڕانەگەیشت، ئەوانی تر گەیشتن و ئەم نەگەیشت؛ لەم چۆڵەوانیەدا مانەوەو ڕەشماڵیشیان نەبوو تا كۆیان بكاتەوە، یا شووناسێك پێناسەیان بكات، بەڵام بەسەر بڵندییەوە هەرچاوەڕێ بوون، هەمیشە سوارچاكی گۆڕەپانی ململانێ بوون، بەڵگەش نموونەی مەلیك مەحمودو مەلا مستەفای بارزانیە، نموونەی پێشمەرگەیە، كەقارەمانی ئازادین، زۆریشیان بوونەتە قوربانی ئازادی و ئێستاش ئامادەی قوربانین.

چاوەڕوانی بۆ خۆی نیشانەیەك نەبوو بۆ شكست و لاوازی ئەم میللەتە، لوتكەی شاخەكان و ئەشكەوتەكان و كۆڵان و مزگەوت و دیوەخانی گوندەكان بۆمانی دەگێڕنەوە كە ئەمانە چ جۆرە پاڵەوانێك بوون، لەگەڵ ئەم هەموو پەرت و بەربڵاوی و لێكدابڕانەی كورد كە بەسەری هاتووە، ورەیان هەر بەرز بووەو هەرگیز بەم دۆخە نامۆیە رازی نەبوون و رازی نابن، هەر دەبێت ئازادی و نەخشەی وڵاتە جوانەكەی كوردستان وەكو گەلانی تری جیهان بچەسپێت، وا دۆزی ئازادی كورد ڕۆژ لەدوای رۆژ روونتر دەبێت، ئەو دۆزەی پێودانگێكی پڕ ئێشە لە دەروونی كومەڵگای نێودەوڵەتیدا، كە دەبووایە بەگوێرەی ئەم هەموو پەیمانەی بڕیاریان لەسەرداوەو لەسەری رێككەوتون، لەوانەش مافی چارەنووسی میللەتان دەبوایە دۆزی كوردیان لە مێژەوە بوو لەباوەش بگرتایەو چارەسەریان بۆ بدۆزیبایەوە، بەڵام كە نەیان كرد، تا كەی چاوەڕوانكردن، بەس نییە؟

جارێكی تریش لەدەرەوەی وڵات ئەمەم وت: ئەوە سەیر نییە!! هەر كەسێك خۆی بناسێنی و بڵێت من خەڵكی فڵانە وڵاتم، هیچ پرسیارێك نەورژێنێت، بەڵام ئەگەر كوردێك خۆی بناسێنێ و بڵێت من هاووڵاتی كوردستانم زۆر شت دەورژێت و زۆر پرسیار بە دەمیدا دەتەقێنەوە..! بۆ دابەشكراوە؟ تائێستاش زیاتر لە چل ملیۆن مرۆڤ لە مافی ڕەوای خۆیان بێبەشكراون؟

راستە، ئەو مەسەلەیە بەكۆتا هاتووەو كوردیش وەكو گەلانی تری رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بوونی هەیە، مافی خۆیەتی ئازاد بن، سەر بڵندی و مافی چارەنووسی خۆیان مافێكی ڕەوایە، لەوەش تێپەڕیوە كەدۆزی كورد تەنیا سەر ئێشەی ئاسایشی ناوخۆی ئەو دەوڵەتانە بێ كەبە ناحەق دەستیان بەسەرئەم گەلەدا گرتووە، نەخێر دۆسیەی كورد لەبەردەم جیهاندا كراوەتەوە، بووەتە سونبلی خەبات و ڕێی ئازادی.

كوردستانی عێراق ڕێگایەكی زۆری بڕیوە، ئاسۆی ئامانجەكانی لەدوورەوەڕا دیارن، بەڵام هێشتاش ماویەتی قردێلەكە ببڕدرێت، چاوەڕوانی كات و ساتی خۆی دەكات.

ئێمە لەگەڵ دەستووری عێراقی تازەداین، كە گرەنتی مافەكانی ئێمەی تێدایە، گرفتەكە لەوەدایە كە زۆربەی عارەبەكان نكۆڵی لێ دەكەن و كار بۆ تێكدانی دەستوورەكە دەكەن، باوەڕیان بەدیموكراسی و فیدرالیزم نییە، مەسەلەی كەركوكیش بەلایانەوە كوفرە، بە لای خۆیەوە مالیكی برادەرمان بوو، كەچی ئەویش هەموو پیلانڕێژییەكی بۆ ئەوەیە خۆی پڕهێزو چەك بكات و پەلاماری هەرێم بدات، تاوەكو لە ژێر ڕكێفی بەغدادا بین.
زۆر بەجیدی، بەغدا ئیش بۆ هەڵوەشانەوەی فیدراڵیەت و سەربەخۆیی هەرێمەكەمان دەكات. كە قەوماش كەس لەسەرمان ناگرێت..! لەم حاڵەتەدا كێ مافی چاوەڕوانی هەیە، تا دەگاتە نسكۆیەكی تر؟

لەم دیدەوە، وتە بەنرخەكەی سەرۆك بارزانی لەكاتی خۆیدا بوو، كە وەك هەورە تریشقە دەنگی دایەوەو دیوارەكەی چاوەڕوانی شكاند، هەموو كوردی ئاگادار كردەوەو بەبیریانی هێنایەوە. كە سەبرو ئارامگرتن هەڵوێستێكی ئەخلاقییە؛ بەڵام ئەویش سنووردارەو تا هەتایە نابێ، كاتێ مەودای تەواو بوو، دەبێ شریتەكە ببڕدرێت، ڕۆژێك دادێت زۆردار تێبگات بەرەو چ هەڵدێرێك دەچێت ..! بەبرایەتی و ئارامگیری و هاوخەباتی مێژوویی دژبە رژێمی دیكتاتۆری بەعسی لەگەڵ بەغدا جووڵاینەوەو ئیشمان كرد؛ بەتایبەت لەهەستیارترین بابەتی ناخی هەر كوردێكدا، كە ئەویش كەركوك و نەخشەی كوردستانە؛ بەڵام ئەوان ساڵ دوای ساڵ لەجێبەجێكردنی ئەو مافانە؛ خۆیان دوورتر دەخەنەوە، كەچی خودی ئەم دەستوورەی ئێمەی وەكو هاوبەش و یەكسان جارێكی تر لەگەڵ ئەوان كۆكردوەتەوە، پەرۆشی ئەوەمان دەكات كەبەزووترین كات جێبەجێ بكرێت، چیتر رێگا نادرێت بە نكۆڵی یاسستی كردن لە جێبەجێكردنیدا، گۆمەكە پڕ بووە، بەزبانی خۆیان نكۆڵییان لە سیستەمی فیدراڵی كرد، بۆ هەموو لایەك ئاشكرابووە ئەوان ڕاست ناكەن، بەرەو تاكڕەوێتی دەڕۆنەوە، ئەوانە دەیانەوێت (ئەگەر بتوانن) فیلمە كۆنەكانی سوپای عیراقی پێشوو تازە بكەنەوە، بۆیە ئەم هەڵمەتەی دەویست كەدەنگی لەدنیا دایەوەو وەكو دەڵێن لەبێ ئاگایان كەشكەك سەڵاوات، دیارە مەسەلەكە لەگەمە دەرچووە..!

لەگەڵ ئەوەشدا، دەرگای دنیا پێوەنەدراوەو شانۆیەكە بە كۆتا نەهاتووە؛ بروسكە هیوایەك ماوە، كە كەڵە پیاوەكانیان، عاقڵمەندەكانیان بتوانن ڕایانگرن و لەگەڵ هەموو لایەكانی تردا گرێبەستێكی تازە بنووسنەوە، بۆعیراقێك كە هەموو لایەك یەكسان و ئازادبن تێیدا و هەرێمی كوردستانیش هەر وەكو هەرێمی عەرەبی سەربەخۆیی لەتایبەتمەندی خۆی هەبێت، جێبەجێكردنی مادەی 140 نیشانەی گەڕانەوەی متمانەو دڵپاكیە بۆ هەمووان، تەنیا لەم كاتەدا دەتوانین رۆحی برایەتی عەرەب و كورد زیندوو بكەینەوە، كە هەر كاتێ شنە بایەكی دیموكراسی بەسەر بەغدادا ڕۆیشتبێ ئەم دروشمە بەگەرمی بڵند كراوەتەوەو وترایتەوە، ئەوەی رۆژانی پێشووی(عبدالكریم قاسم) و یانزدەی ئازاری لەبیرە، چاك لەم دروشمە دەگات، كە ئەم عێراقە جارێكی تر یەكناگرێتەوە تەنیا بەیەكسانیەكی وەكو كۆنفیدرالی نەبێ كە مەترسی لە ناوبردنی مافەكانی كورد لەدوا رۆژیدا بڕەوێنێتەوە. رۆژی ئەوە هاتووە دەسەڵاتدارانی عێراق واز لەبیروكەی چەك و عەسكەر بهێنن و ڕوو بكەنە گەشەسەندنی زانست و حیكمەت، ئەوكاتە هەموو جیهان و بەتایبەت كوردستان و هەموو جیهانی ئیسلامی بەڕێزەوە ڕووی تێدەكەنەوە. هەموومان لە بیرمانە كەللەیی و لووت بەرزییەكەی سەدام چی لەعێراق كرد؟ مەلایەكان دەڵێن پێغەمبەر فەرمویەتی(خودا لە لوت بەرزان خۆش نابێ، لوتیان دەشكێنێ)كەواتە ئایا دەرفەتی چاوەڕوانی ماوە؟ نامەكەمان گەیشت ؟
* سەرۆكی كۆرپەندی هزری ئیسلامی لە هەرێمی كوردستان