گەلی كورد شتێك دەخاتەوە یادی ئەم كۆنگرەیەی داهاتووی كۆمكاری عارەبی كە لە بەغدا دەبەسترێت..
لە پاش رووداوەكانی كشانەوەی هێزەكانی ئەمەریكیی لە وڵاتەكەیان، گەلی عیراق بەو پەڕی نیگەرانی لەو بارودۆخە دەڕوانن كە تێكچوونێكی زۆری لە پرۆسەی سیاسیدا بەخۆیەوە بینیوە، ئەم تێكچوونە بەسەر شەقامی عیراقیشدا ڕەنگی داوەتەوەو خەڵكی عیراق لە چاوەڕوانی گۆڕانكاری زیاتردان بۆ ڕۆژانی داهاتوویان..
دەڵێم:هەموو عیراقیەكان بە پەرۆشەوە لەو داهاتووە دەڕوانن كە لە كۆنگرەی كۆمكاری عارەبی ئاكامەكانی دەردەكەوێت كە وابڕیارە ئەو كۆنگرەیە لەكۆتایی ئەم مانگەدا لە بەغدا سازبكرێت، ئەوەش دوای ساڵانێك لە فەرامۆشی ئەوانی تری وڵاتانی عارەب بە ئومێدێكی تەڵخ و وریاییەكی زۆرەوە خەڵكی عیراق لە چاوەڕوانیدان!! ماوەیەكی هەستەوەرو دوورو درێژە عارەبەكان پشتیان كردۆتە ئەم وڵاتە بە تایبەت لەو قۆناغانەیدا كە بە سامناكترین قۆناغەكانی مێژووی هاوچەرخی ئەم وڵاتە دادەنرێت و كە لەهەوڵی زۆردایە بۆ گێڕانەوەی سەرلەنوێ سەروەربوون و بونیادنانەوەی نیشتمان بە پێی بنەماكانی فرەیی و دامەزراندنی دیموكراتییەت بەسەر دارو پەردووی پاشماوەكانی ڕژێمێكی لەناوچوەوە..
بێگومان ئەمە ئەوپەڕی زوڵم و وشك وبرینگی بووە لە لایەن كەسان و دەوڵەتانێكی هاوڕێ و نزیكی عیراقەوە كە عیراقیەكان چاوەڕێی ئەم پشت تێكردنەیان لێ نەدەكردن وەك یەكێك لە شاعیرەكان دەڵێت:
زوڵمی كەسانی نزیك بە خۆت تاڵاوی زیاترە...
و ظلم ذوي القربی اشد فضاضة علی المرء من وقع الحسام المهند
بەستنی كۆنگرەكانی لووتكەی كۆمكاری عارەبی مێژووەكەی بۆ ساڵانی شەستەكانی سەدەی ڕابردوو دەگەڕێتەوە، بە تایبەتی لە پاش ڕزگاربوونی زۆربەی وڵاتانی عارەبی و دوای ئەوەی ناوچەكە بووبە گۆڕەپانێكی دیارو ئاشكرای ململانێی جەنگی ساردی نێوان هەردوو سەربازگەی سۆسیالیستی و ئەمەریكی..
شاری قاهیرە یەكەمین وێستگەی بەستنی یەكەمین كۆنگرەی كۆمكاری عارەبی بووە لە ساڵی 1964 و دواتر بە زنجیرەو ریزبەندی كۆنگرەكانی تری بە دوادا هاتن، هەر كاتێك قەیرانە ناوخۆیی و دەرەكیەكان توندتر بوونایەتەوە، كۆنگرە ساز دەكرا بە تایبەتیش كێشەی فەلەستین تەوەرەی سەرەكی ئەو كۆبوونەوانە بووە كە تێیدا لە نەوەدەكانی سەدەی رابردوەوە چیتر رۆشنایی لەسەر كەمكرایەوەو دەنگی نزم بووەوە دوای ئەوەی بوو بە مەسەلەی فەلەستین و ئیسرائیلی.
ئیتر كۆبوونەوەكانی لووتكە تەنیا لە چوارچێوەی دانیشتنی دیكۆرسازیی و پڕوپاگەندەیی دەرنەدەچوون و دەرئەنجامەكان تێیدا بەوە كۆتایی دەهات هەر كەسە بەرەو ماڵی خۆی بچێتەوە..
هیچ وەختایەك ئەم كۆنگرانە كاتی دیاریكراویان نەبووە، بەڵكو بە پێی هەڵچوون و داچوونی ڕووداوە سیاسیەكانی ناوچەكە شوێن و كاتیان بۆ دیاری دەكرێت، ناسراوترینیان كۆنگرەكەی خەرتووم بوو كە لە پاش جەنگی حوزەیرانی ساڵی 1967 بەسترا لە پاش ئەوەی ئیسرائیل بیابانی سیناو كەرتی غەزەو بانی خۆرئاوای بە قودسیشەوە داگیركرد، هەروەها كۆنگرەكەی بەغدا ساڵی 1978 كە بەهۆی سەردانی ئەنوەرسادات بۆ ئیسرائیل سازدراو ئەندامێتی میسریان لە كۆمكاری عارەبی هەڵپەساردو بارەگای كۆمكارەكەشیان بۆ تونس گواستەوەو بانگهێشتیان بۆ میسر نەناردەوە..
ئەمڕۆش وا لە بەغدا كۆنگرەی كۆمكاری عارەبی ساز دەدرێتەوەو كە وادیارە باسەكانی لە بازنەی كۆماری عارەبی سووریایی بسوڕێنەوەو ئەندامێتی ئەو وڵاتە لە كۆمكارەكەدا هەڵپەسێرن چونكە ڕێگەیان لە بەشداربوونی گرتووە، بەهۆی ئەو ڕووداوە خوێناوییانەی لەو وڵاتەدا بەرپابوون، كە خۆی لە قەتڵ و عام كردنی گەلی سووریاییدا دەبینێتەوە لە لایەن ڕژێمی دەستڕۆیشتووی ئەو وڵاتەوە بە بەكارهێنانی چەكی قورسەوە دژ بە هاووڵاتیانی خۆی، وێڕای گەمارۆدانیان لەرووی ئابوورییەوەو بڕینی ئاوو كارەبا لەخەڵكی ئەو ناوچانەی كە دژ بەدەسەڵات ڕاپەڕیون، هەروەها گرتن و ئەشكەنجەدانی مانگرتووەكان لەزیندانەكانی سوریادا.
مێژوو رابردوویەكی نزیكمان بیر دەخاتەوە كاتێك بەدرێژایی ساڵانی دوای شۆڕشی ئەیلوولی 1961 لەكوردستانی عێراقدا، هێزەكانی سوپای عێراقی بەتووندی هێڕش و پەلاماری سەربازییانەیان لەدژی گەلی كورد ئەنجام دەدا، رژێمی عێراقی لەبەكارهێنانی هەموو جۆرە چەكێك سڵی نەدەكردەوە، بەو چەكانەشی كە لەڕووی نێودەوڵەتیەوە قەدەغە كراون دژ بە هاووڵاتیانی سیڤیل وەستایەوە، هەروەها پرۆسەی دەركردن و لەناوبردن و پرۆسەكانی ئەنفال و پاكتاوكردنی رەگەزی دژ بە گەلی كورد بەكارهێنا بێ ئەوەی هیچ كام لەسەركردە عەرەبیەكان فزەیان لێوە بێت یان بێ ئەوەی لە كۆنگرەكانی لوتكەی عەرەبیدا كەسێك باسی ئەو هەموو جینۆسایدە بكات تەنانەت وەك ئاگاداركردنەوەش كەسیان هەڵوێستیان نەبوو وەكو ئەوەی خوێنی گەلی كورد كە لەشێوەی رووبار دەڕێژرا هێندە بێ نرخ بێت كەسێك نەبێت بەوشەیەك زاری هەڵبێنێت!! عێراقیەكان كە لەسەر پاشماوەی رژێمی دیكتاتۆری پێشوو ئازادی و كەرامەتیان بۆ خۆیان گێڕایەوە، لەكۆنگرەی باڵای كۆمكاری داهاتوودا وەرچەرخانێكی ئیجابی بۆ وڵاتانی عەرەبی دروست دەكەن، كە لەمیانەیدا دەتوانرێت پەرە بە پێوەندیەكانی ئەوان و عێراقی نوێ بدرێت بەتایبەتی لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی دراوسێ دا لەسەر ئاستە سیاسی و ئابووری و ئەمنیەكان، هەروەكو چۆن گەلی كوردیش لە عێراقدا دوای ئەوەی لەژێر جەورو ستەم هاتە دەرەوە سووربوون و موكوڕ بوونی خۆی بۆ سەرخستنی كۆنگرەی كۆمكاری عەرەبی كەمتر نییە لە مكوربوونی براكانی تری عەرەبی ناو عێراق، كە هەموو هەوڵی خۆیان خستۆتە گەڕ تا پێوەندییەكانی دیپلۆماسی و سیاسی لە وڵاتانی عەرەبی لەم كۆنگرەیەدا توندوتۆڵ تر بكات تاوەكو سەركردەكانی عەرەب جارێكی تریش بەرژەوەندی و مافە نەتەوەییە رەواكانی ئەم گەلەیان لەبیر نەچێتەوە، سەركردایەتی كورد لەسەرۆك كۆماری عێراق جەلال تاڵەبانی و تا وەزیری دەرەوەی عێراق هۆشیار زێباری، رۆڵێكی كارایان گێڕاوە بۆ سازكردنی كەشوهەوایەكی ئارام لەنێوان پاشاكان و سەركردە عەرەبیەكاندا وەكو سەرەتایەك بۆ ئامادەبوونیان لەو كۆنگرەیەداو سازدانی لەئان و ساتی خۆیدا، هەروەكو چۆن سەرۆك مسعود بارزانیش سەرۆكی هەرێمی كوردستانی عێراق رۆڵێكی ئەكتیڤی لەهەموو چالاكییە سیاسیەكانی ناو عێراقدا گێڕاوەو سەرنج و بیروڕاكانی لێكتر نزیك خستۆتەوە، بەهۆی ئەمەوە لایەنەكان نەكەوتوونەتە جەنگەوە لەگەڵ یەكتری، ئەمەش هاندەرێك بووە بۆ وڵاتانی عەرەبی كە كۆنگرەكەیان لەساتە وەختی خۆیدا لەبەغدا سازبدەن، بەئومێدی ئەوەی بەكۆمەڵێك ئاكامی باشەوە كۆنگرە سەربكەوێت و لەیەكتر بینینی پرۆتۆكۆلی و دیمەنی میدیایی دەربچێتە دەرەوە، بەرەو كاری هاوبەش سەركەوتن وەدەست بێنیت.