لە 15/2ەوە، نێچیرڤان بارزانی لە پەرلەماندا بۆ سەرۆكی حكوومەت و عیماد ئەحمەد بۆ جێگری ئەو، ناوزەد كران. دواتر لە 8/3 دا، سەرۆك بارزانی بە رەسمی بۆ پێكهێنانی كابینەی حەفتەم، هەردووكیانی راسپارد. ئیدی تا 8/4 دەرفەت لەبەردەمیاندا كراوەیە كە بە خۆیان و لیستی ئەندامانی كابینەی نوێوە بێنە بەردەم پەرلەمان بۆ متمانە وەرگرتن و سوێندخواردن و پاشان دەست بەكاربوون. بەگشتی لە هەر وڵاتێكدا كە چاوەڕێی كابینەیەكی تازە دەكرێ، خەڵك سایەدیی سێ خاڵ دەكەن:
یەكەمیان، سەرۆكی راسپێردراوی حكوومەت، خۆی كێیەو چ تواناو ئەزموونێكی بەڕێوەبردن و سازان و حكوومەتداری هەیە و چ زۆرینەیەكی پەرلەمانیی لەپشتە.
دووەمیان، ئەندامانی كابینەكەی و ئەو ستافەی لەگەڵ ئەودا كاردەكەن كێن و چ كارەن.
سێیەمیان، كارنامەی حكوومەت چییە و «ئەولەویات»ەكانی چۆن ریز دەكات.
بەلای منەوە، لە هەرێمی كوردستاندا، خاڵێكی تریش لەپاڵ ئەمانەدا بەهەند وەردەگیرێ: ئەویش ماوەی كابینەكەیە كە تەنیا ساڵ و نیوێكی لەبەردەمدا ماوە، چونكە ئەم دەورەیەی پەرلەمان لە هاوینی ساڵی ئایندەدا بەكۆتا دێت و هەڵبژاردنی گشتی دەكرێتەوە. بمانەوێ و نەمانەوێ ئەو ماوە كورتە، كاریگەریی لەسەر كارنامەی كابینەكە دادەنێ.
سەبارەت بە خاڵی یەكەم، واتە بوونی نێچیرڤان بارزانی وەكو سەرۆكی حكوومەت. هەڵبەت خەڵك دەیناسن و حكوومەتداریی ئەو و جێگرەكەی، عیماد ئەحمەدیان لە كابینەی پێنجەم تاقی كردۆتەوە. تا رادەیەك خەڵك، توانای هەڵكردن و سازانی نێچیرڤان بارزانی-یان لەبەرچاوە لە كاری پێكەوەیی و هەڵسوڕان لە كابینەیەكی ئیئتلافی، وەك سەرەتای یەكگرتنەوەی هەردوو ئیدارەی هەولێرو سلێمانی. واتە بەیەكەوە كاركردنی پارتی و یەكێتی لە حكوومەتێكدا بە سەرۆكایەتی نێچیرڤان بارزانی دوای 10 ساڵ شەڕو گرژی و لێكدابڕان.
بە تەجرەبە دەركەوتووە، حكوومەت ئەو دەمە كاراو راپەڕە، كە حزبێكی سیاسی لەناو پەرلەماندا خۆی بە تەنیا زۆرینەی هەبێت، پشتیوانی لێ بكات. ئەو دەم ئەندامانی كابینە وەكو یەك تیمی رێكوپێك و بەیەكەوە گونجاو هەڵدەسوڕێن و پاش چوار ساڵ ئەو حزبە دێتەوە بەر دەم خەڵك. خەڵكیش لە هەڵبژاردنی گشتیدا، دەتوانێ سوك و سانا هەق و حیسابی لەگەڵدا بكات كە تا چەند ئەو حزبەو كابینەكەی سەركەوتوو بووە یان نا. هەرچی كابینەی ئیئتلافیە، ئەوا ئەگەر پێویست و لەناچاریش بێت، كۆمەڵێ گرفت و ئاریشەی خۆی هەیە. بەر لە هەموو شتێ، سیاسەت و بەرنامەی حكوومەتە، كە دەبێت پشكی هەمووانی تێدا بێ و هەمیشە حكوومەت دەبێ هاوسەنگی رابگرێ و ئەمەش بەندە بە وردەكارییەكانی ئیئتلاف و گۆڕانكاری و هاوكێشەكانی ترەوە. راستە پارتی و یەكێتی، وەكو دوو حزبی هاوپەیمان، فراكسیۆنێكی زۆرینەیان هەیە لەناو پەرلەماندا. بەڵام پێكهاتەی نەتەوەیی و ئایینی كوردستان و تەنانەت هەلومەرجی سیاسیی «ناوخۆیی و عێراقی و ناوچەیی»، وا دەخوازن كابینەكە بنكە فرەوانتر بێت.
ئەوەی پێوەندیی بە خاڵی دووەمیشەوە هەیە، ئەندامانی كابینە كێن؟ چەندیان لە كابینەكانی پێشتردا وەزیر بوون و چەندیان بۆ یەكەمین جارە پۆستی وەزاری وەردەگرن. ئەوانەی پێشتر وەزیر بوون، داخوا كاراو چالاك و لە ئاستی رەزامەندیی خەڵكدا بوون و تا چەند بۆ قۆناخی ئێستا دەست دەدەن و دەبنە خاڵی بەهێزی كابینە یان بەپێچەوانەوە. راستە پۆستی وەزاری، پۆستێكی سیادی و سیاسییە پێش هەر ئیعتوبارێكی تر، لێ ئاستی خوێندن و شارەزایی و كردەیی بوون بۆ ئەم كابینەیە هەقە لەبەرچاو بگیرێ. ئەوە تا چەند لە كابینەیەكی ئیئتلافیی بنكە فرەواندا دێتەدی، لە هەقیقەتدا ئاسان نییە، بەڵام دیسان پێویست بەوە دەكات، ئەندامانی كابینە پێش هەموو شتێ، كەسانی لێزان و راپەڕ و بەكار بن...
بۆ خاڵی سێیەمیش، بەڕای من، كارنامەی حكوومەت دەوەستێتە سەر ئەوەی كە داخوا، بێ لە پارتی و یەكێتی، چ حزب و لایەنێكی تر بەشداریی لە كابینەدا دەكات. داخوا هەر سێ لایەنی ئۆپۆزیسیۆن، یەك یان دووانیان دێنە ناو حكوومەت یان نا، یان درێژە بە ئۆپۆزیسیۆنبوونی خۆیان دەدەن. هەر چۆن بكەوێتەوە، پێویستە كارنامەی حكوومەت روون و پوخت و كورت و كردەیی بێ و مایەی جێبەجێكردن بێت لەم ساڵ و نیوەی لەپێشە. بێشك، ئەوە دەوەستێتە سەر چوار هۆكار: 1- حكوومەت چ تواناو سەرچاوەیەكی دارایی و مرۆیی لەبەردەستە، 2- ئەو داهات و توانایە بە گوێرەی چ پلانێكی دیراسەت بۆ كراو لە سێكتەرەكاندا خەرج دەكرێ و ئەولەویاتەكان چۆن ریز دەكرێنەوە: تەندروستی، پەروەردە، كشتوكاڵ، ئاوەدانكردنەوە، كارەبا. 3- میكانیزمەكانی جێبەجێكردن و ئەدای كار ڕاپەراندن كە لەوەیاندا پەرلەمان پشكێكی هەیە. 4- حكوومەت، چۆن دەكارێ سەرچاوەی داهاتەكانی زۆرتر بكات و چۆن خەرجییەكانی كارپێكردن كەم دەكاتەوە..
بەهەرحاڵ حكوومەت ناتوانێ، بە باشی هەڵبسوڕێ و كارنامەكەی چەند پوخت و رەختیش بێت، جێبەجێ بكات، ئەگەر بە جیدی پێش لە خۆرەو مۆرانەی گەندەڵی نەگرێ. بۆ ئەمەش ریفۆرم و شەفافیەت و بەرپرسیارەتی و لێپێچینەوە و دیالۆگ و هاوكاری بەرەی دەسەڵات و ئۆپۆزیسیۆنی گەرەك و پێویستە...
حكوومەت بۆ ئەوەی حكوومەتێكی باش و دڵخوازی خەڵك بێت، دەكارێ لە ناوخۆیدا، وردبوونەوەی حیسابی و دارایی لە داهات و خەرجییەكانی خۆیدا بكات. لە دەرەوەی خۆیشدا، حكوومەت رێخۆشكەر بێت بۆ ئەوەی دیوانی چاودێریی دارایی، لەكاتی خۆیدا، شەفافانە ئەركەكانی رابپەرێنێ كە بە داخەوە هەست بە بوونی ئەو دیوانە لە چاودێریی موڵك و ماڵی گشتی ناكرێ و، دەستەی داواكاریی گشتی-یش بگوازرێتەوە سەر دەسەڵاتی دادوەری و بە قانوون رێكبخرێتەوە، هەرچی دەستەی نەزاهەشە، كە تا ئێستا تەنیا قانوونەكەی بۆ دەرچووە، پێكبهێنرێ.
دیارە بەر لە راپەرین، كوردو بزووتنەوە سیاسییەكەی هەردەم لە ڕكە و لە بەرەی ئۆپۆزیسیۆن دابووە و لە 1991-ەوە تا 2009، لایەنە سیاسییەكان بە گوێرەی قەبارەو سەنگی خۆیان، خراپ یان چاك، بەیەكەوە حوكمڕانیی هەرێمی كوردستانیان كردووە. ئەوەش سێ دەرهاویشتەی هەبووە: 1- مانەوەو بوونی كولتوورێكی كەڵەكەبووی ئۆپۆزیسیۆنبوون بە مانای رووخاندنی سیستەمی ئارا لە زیهنییەتی هەموواندا، 2- نەبوون یان جێ نەگرتوویی كلتووری حوكمەتداری و بەرێوەبردنی مۆدێرنی «دابڕاو لە ئیدارەو هەڵسوڕانی شاخ»، 3- نەبوونی كلتوورێكی دیموكراتی لە بەیەكەوە هەڵكردن و سازان و كێبركێ و ململانەی سیاسیدا كە ئاستەنگە لە بەردەم ئەمدەست و ئەودەستپێكردنی بەئاشتییانەی دەسەڵات «یان بەرەو پێكەوەبوون یان سەنگەر لێكدی گرتن و دوژمنكاری».
ئایا 25/7/2009 قۆناخێكی نوێ بوو بە مانای هەوڵدان بۆ دابڕان لەو كلتوورە باوانە؟ هەر یەك لە بەرەی دەسەڵات و لە بەرەی ئۆپۆزیسیۆن وەڵامی خۆیان هەیە. بێ لەوە هەردوو بەرە زادەی ئەو هەلومەرج و كلتوورەن و كاریگەریی ئەو كلتوورەیان بەسەرەوەیە. بۆ دابڕان و جێهێشتنی ئەو كلتوورە، زەوینەیەكی سیاسی پێویستە كە دیالۆگ لە نێوان هەردوو بەرەدا بكاتە بنەڕەت و تیشك بخاتە سەر هەم خاڵە جیاوازەكان و هەم خاڵە ناوكۆییەكان كە لە كوێدا بەرژەوەندەكان یەكتر دەبڕن و لە كوێدا تێكدەكەنەوە...
كابینەی حەفتەم بە سەرۆكایەتی نێچیرڤان بارزانی، هەڵبەت بە بڕوای من، لەباری دا هەیە بەلایەنی كەمەوە ئەو زەمینەیە بڕەخسێنێ كە لەو كلتوورەی سەرێ، هەنگاو بە هەنگاو، دوور بكەوینەوە. نیشانەی ئەو ئامادەگییە لەوەدا خۆی دەبینێتەوە، كە ئامادەیە دەستپێشكەری بكات و لە دەرگای لایەنەكان بدات و گوێ بگرێت. واتە دڕدۆنگیی سیاسی بڕەوێنێتەوەو جۆرێ لە متمانەی سیاسی لەنێوان نوخبەی سیاسیدا بێنێتە كایەوە كە دواتر لە رێگەی دیالۆكەوە، زەوینەی بۆ خۆش بكات بۆ سەر لەنوێ بنیاتنانەوەی كۆی سیستەمەكە كە جێ پێ بەو كولتوورە خۆگرتووانەی ناو كوردەواری لێژ بكات. ئەگەر ئەوەی پێكرا، هەڵبەت بە هاوكاریی هەمووان، لە كابینەكانی پێش خۆی جیا دەكرێتەوە!