خەریكە لەهەرێم نیمچە متمانەیەك بەوە پەیدا دەبێ كەپێكهێنانی هەرێمی تر لەعیراقدا كار ناكاتە سەر جێبەجێ كردنی ماددەی 140. كۆدەنگیی نوێنەرانی هاوپەیمانیی كوردستان و لیستی عیراقیەی ناو ئەنجومەنی پارێزگای دیالە لەسەر راگەیاندنی هەرێمی دیالە، هەنگاوێكی پێشكەوتووە لەبواری بەشداریی كورد لەپێكهێنانی هەرێمی تر لەعیراق، پێشتر، نوێنەرانی كورد لەئەنجومەنی پارێزگای سەڵاحەددینیش هەڵوێستێكی نەرمیان لەم ڕووەوە نواندبوو.
پەیدابوونی هەرێمی تر لەپارێزگاكانی دیالەو سەڵاحەددین خزمەت بەئاسایشی نەتەوەییمان دەكا چونكە لەڕوی جیۆپۆلەتیكییەوە لەمپەڕێكی زەمینی لەنێوان هەرێمی كوردستان و ناوەند دروست دەكا. لەڕووی سیاسیشەوە چەند ژمارەی هەرێمەكان لەعیراق زیاد بێ، بەغدا كەم دەسەڵاتدارتر دەبێ چونكە لەم سەروبەندەدا هەر هەرێمێك بەشێك لەدەسەڵاتەكانی بەغدا بۆ خۆی دەگێڕێتەوەو ئەمەش بەو سەرەنجامە دەگات كەناوەندی دیكەی ئابووری-سیاسی پەیدا ببێ كەدەتوانێ بەشێوەیەكی كاریگەرتر بەشداری لەپرۆسەی دروست كردنی بڕیاردا بكا. تاكە فاكتەری نیگەرانی، ترسە لەئەگەری ئاڵۆزبوونی شێوەی جێبەجێ كردنی ماددەی 140 كەتایبەتە بەناوچە جێناكۆكەكان. پێویستە ئەوە لەبەرچاو بێ كەپەیدابوونی هەرێم لەو پارێزگایانەی كەبەشێكی زەوییان دەكەوێتە قەڵەمڕەوی ناوچە جێناكۆكان، بێ كاریگەری نابێ لەسەر ماددەی 140 بەڵام ئەگەر بەتەرازووی زیان و قازانج مەسەلەكە كێشانە بكرێ، تای تەرازووی قازانج لەتای تەرازوی زیان قورسترە، بەتایبەتی كەهەم ماددەی 140 ماددەیەكی دەستورییەو هەم پێكهێنانی هەرێمەكان مافێكی دەستورییەو هەردوو مەسەلە مەرجەعەكەیان دەستورە.
لەم سەروبەندەدا دەبێ دوو خاڵی گرنگ لەم بارەیەوە لەبەرچاو بێ. یەكێكیان ئەوەیە كەپێكهێنانی هەرێمەكان ماددەی 140 لەبەر یەك هەڵناوەشێنێتەوەو بەم پێیە، پەیدابوون و پەیدا نەبوونی هەرێمەكان كاریگەریی لەسەر بوون و نەبوونی ماددەكە نییە. خاڵەكەی تر ئەوەیە كەئەگەر پارێزگاكان هەموو مەرجە یاساییەكانی بەهەرێمبوونیان هەبێ، كورد ناتوانێ تەگەرە لەپەیدابوونیان بدا. لەدۆخێكی وادا ناڕەزایی دەربڕین هیچی لێ هەڵناوەرێ.
لەهەلومەرجێكی دیاریكراودا، ئەم بەهەرێمبوونە ئەگەر زۆرتر پەرەی سەندو پارێزگای تری گرتەوە، رەنگە كاریگەریی هەبێ لەسەر رۆڵی سیاسیی لایەنە پێوەندیدارەكان و دەشێ مەسەلەكە بەو ئاكامە بگات كەروخساری كێشەی ناوچە جێناكۆكان بگۆڕێ و لەكێشەی نێوان هەرێمی كوردستان و ناوەندەوە ببێتە كێشەی نێوان هەرێمەكان و لەدۆخێكی وادا بەغدا لێی ڕادەبینرێ رۆڵی ناوبژیوان بگێڕێ نەك بڕیاردەر.
لەو روانگەیەوە كەئەم داواكردنە نە دەستی حكومەتی هەرێمی تێدایەو نە حكومەتی هەرێم دەتوانێ رۆڵێكی یەكلاكەرەوەی تێدا بگێڕێ، رەنگە باشتر وا بێ كەحكومەتی هەرێم هیچ هەڵوێستی فەرمیی لەم بارەیەوە نەبێ، بەتایبەتی كەحكومەتی مالیكی و هەندێ لەگرووپە شیعییەكانی وەك سەدرییەكان بەنیگەرانییەكی زۆرەوە دەڕواننە هەوڵی سوننەكان بۆ پێكهێنانی هەرێم. هەر لەگەڵ ڕاگەیاندنی پرۆژەی هەرێمی دیالە، ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق لەسەر لیستی سەدرییەكان حسێن كازم هەمهەم كەخەڵكی دیالەیە رایگەیاند كەئەم پرۆژەیە دەستی ئەمریكای تێدایە. بەهەمان پێودانگ سەرۆكی فراكسیونی دەوڵەتی یاسا لەئەنجومەنی پارێزگای دیالە عیسام شاكر وتی «ئەم بڕیارە.. پارێزگاكە بەرەو دابەشبوون و لێك ترازان دەبا».
هێشتا نازانرێ چارەنووسی داواكەی دیالە بەچی دەگات. بەڵام دەبێ درك بەوە بكرێ كەهەلومەرجی دیالە تایبەتمەندیی خۆی هەیە و جیاوازە لەهەلومەرجی ئەنبار یان سەلاحەددین چونكە شیعەكان بەو ڕێژە گەورەیەی كە لەدیالە هەن، دەتوانن ئاسەواری خراپ لەسەر رەوشی ناوخۆی پارێزگاكە بەجێ بێڵن، وەك ئەوەی لەخاڵس و شارەبان روویدا، كاتێك خۆپیشاندانی گەورە دژ بەداواكە سازكراو ژمارەیەك لەخێڵە دەستڕۆیشتووەكانیش بەشدارییان تێدا كرد. مەرجی سەركەوتنی پرۆژەكەی دیالە ئەوەیە كە لەچوارچێوەی پرۆژەیەكی گەورەتردا بەڕێوە بچێ كەسوننەی پارێزگاكانی تر بەشداریی تێدا بكەن.
بەدەر لەهەموو ئەم رووداوانە، جۆش سەندنی داوای فیدرالیزم لەنیوەی دووەمی ئەمساڵ، بەڵگەی ئەوەیە كەفیدرالیزم خەریكە باق و بریق پەیدا دەكاتەوە. بەڵام بەقەد ئەوەی كەلایەنگری زۆرتری بۆ پەیدا بووە، ئێستا نەیاری زۆرتری هەیەو ئەمەش كێشەكە بەرەو ئاڵۆزی دەبا.