ڕژێمی سووریا توانیویەتی ڕزگاری بێت لەو گۆڕانكارییە گەورەیەی كە پێی دەوترێت بەهاری عەرەب لەگەڵ خۆیدا هێناویەتی، بەڵام تاوەكو ئێستا ژمارەی ئەو كەسانەی گیانیان لەدەستداوە زۆر زیاترە بە بەراورد بەو وڵاتانەی كاریگەر بوون بەو پشێوییە كۆمەڵایەتی و سیاسییە. دوایین ئامار ئەوەیە بەلای كەمەوە پێنج هەزار خۆپیشاندەر لەسەر دەستی هێزە ئەمنیەكانی حكومەت كوژراون.
لەكاتێكدا ئەسەدو كەسانی دەوروبەری لە هەوڵدان بۆ پاراستنی دەسەڵاتەكەیان و لەناوبردنی دوژمنەكانیان، ئەوا كوردەكان بەشێوەیەكی تایبەتی رووبەڕووی مەترسی دەبنەوە.
چەند هۆكارێك هەن وایان كردووە كوردەكان لە سووریا بە شێوەیەكی نائاسایی لە دۆخێكی لاوازدابن.
یەكەم: دەسەڵاتەكانی لە سووریا، هاوشانی دەسەڵاتەكان لە ئێران، عێراق و توركیا هەمیشە گومانیان لە دڵسۆزی كەمینەی كوردەكان هەبووە بۆ ئەو دەوڵەتەی تێیدا ژیاون. ئەمە ڕاستەوخۆ لە ساڵانی دوای جەنگی یەكەمی جیهانیی ڕاست بووە، كاتێك هاوپەیمانە ئەوروپییەكان بەڵێنەكەی خۆیان شكاند بە دروستكردنی وڵاتێك بۆ كوردەكان. لەبری ئەوە، كوردەكان دابەشكران بەسەر ئەو وڵاتانەی سەر لە نوێ دروستكران كە تێیدا گرووپە ئیتنیەكان باڵادەست بوون. تاوەكو ئەمڕۆ، كوردەكان گەورەترین میللەتن لە جیهاندا كە نیشتمانێكیان نییە لە ڕووی سیاسییەوە سەربەخۆ بێت، ئەمەش ئەو هۆكارەیە كە توڕەیی و بێئۆقرەیی دروست كردووە. دەسەڵاتە حكومڕانەكانی ئەم وڵاتانە، وەك هەڕەشەیەك لە كەمینە كوردەكانیان ڕوانیوە بەوەی هەوڵی جیابوونەوە دەدەن. بۆ ماوەی چەندین دەیەیە ئەمە دۆخەكە بووە لە سووریا، كە بە دڵنیاییەوە لەسایەی ئەو رژێمەشدا ڕاستە كە حاڵی حازر لە دیمەشق دەسەڵاتدارە.
هۆكارێكی دیكە ئەوەیە كە كەسە حكومڕانەكان بەتایبەتی بەدگومان بن لە كەمینەی كورد، ئەو ڕاستیەیە كە دەسەڵات لە سووریا درك بەوە دەكات كوردەكان لە عێراق ئەو بەشەی دانیشتووانن كە زۆرترین مەیلیان بۆ ئەمەریكا هەیە. هەمان ئەو دەسەڵاتانەش باوەڕیان وایە ئەمەریكا پەرۆشە بۆ ڕوخاندنی حكومەتی ئێستای سووریا. ڕەنگە ئەو باوەڕەش ڕاست بێت. هەرگیز ئەمەریكا بەشار ئەل ئەسەد یاخود باوكی- كە ماوەیەكی زۆر حكومڕانی كرد- بە دۆستی خۆی نەزانیوە. تەواو بە پێچەوانەوە، بەو شێوەیە لە سووریایان ڕوانیوە كە دەوڵەتێكە بۆ پشتیوانی و پاراستنی چاوی لە یەكێتی سۆڤیەت بڕیبوو لە سەردەمی شەڕی ساردداو وەك هێزێكی تێكدەرو ڕادیكاڵ لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی دوای شەڕی سارد سەیریان كردووە. لە ئێستادا ئۆباما بە ئاشكرا داوای دەست لە كاركێشانەوەی ئەسەد و ئەنجامدانی هەڵبژاردنی ئازادی كردوە، ئەو باوەڕە گەورەتر دەبێت كە واشنتۆن سووریا دەخاتە ژێر فشارەوە بە مەبەستی ڕوخاندنی ڕژێمەكە (هەروەك ئەوەی ناتۆ لە لیبیای سەردەمی موعەممەر قەزافیدا كردی).
ئەم بەرەوپێشچوونە كەمینەی كورد لە سووریا دەخاتە دۆخێكی هەستیار و مەترسیدارەوە. زۆر ئاسانە- ئیغرایەكی زۆریشی تێدایە- حكومەتی دیمەشق ئەو بەشەی دانیشتووانەكەی بكاتە قۆچی قوربانی بۆ كێشە ڕوو لە زیادەكانی ڕژێمەكەی. ڕەنگە سوورییەكانی دیكە باوەڕ بەو پروپاگەندەیە بكەن كە ئێستا بڵاوە بەوەی كوردەكان بەشداربووی دیارن لە ڕاپەڕینەكەی دژی ڕژێم و ئەوانە بوونەتە ئامڕازێكی گوێڕایەڵی دەستی ئەمەریكا. ئەم ستراتیژیەتە ستراتژیەتێكی ناڕەواو خۆپەرستانە دەبێت، هەروەها ڕەنگە ببێتە هۆی سەرقاڵكردنی ئەو سووریانەی ناڕازین لە ڕژێمە گەندەڵ و دیكتاتۆرەكەی ئەسەد. ئەمەریكا جەماوەری نییە لە سووریا، بە چەشنی ئەوەی لە زۆرێك لە وڵاتە ئیسلامیەكان نیەتی. ڕاپرسیەكانی ڕای گشتی ئەوە دەخەنەڕوو كە تێڕوانینی ئیجابی بەرامبەر ئەمەریكا لە ئاستێكی نزمدایە.
هەمیشە گومانی ئەوەیە هەیە ڕەنگە واشنتۆن فێڵە كۆنەكەی بەكار بهێنێتەوە كە بریتیە لە بەكارهێنانی ئاژانسی هەواڵگری ناوەندی بۆ ڕوخاندنی ئەو ڕژێمانەی بە دوژمنی ئەمەریكاو بەرژەوەندیەكانی ئیسرائیل دادەنرێت، ئەمە گومانێكە هەمیشە بوونی هەبووە و دەكرێت ئیستیغلال بكرێت. كردنی كەمینەی كوردەكان بە قۆچی قوربانی و وەسفكردنیان وەك ئامڕازی دەستی ئەمەریكا بە ئاسانی سەردەكێشێت بۆ كردارگەلێكی تاوانكاری نوێ. لە كاتێكدا حكومەتەكەی ئەسەد دووچاری زەحمەتی دەبێتەوە لە هەنگاو هەڵگرتن و بەو شێوەیە دەردەكەوێت، وەك ئەوەی بكەوێت و بڕوخێت، ئەوا بۆی هەیە كوردەكانی سووریا دووچاری دۆخێكی زۆر سەخت ببنەوە.




پرۆفیسۆر تید گەلن كارپنتەر، توێژەری باڵایە لە ئەنستیوتی كاتۆ لە واشنتۆن دی.سی، نووسەری هەشت كتێبە لەبارەی كاروبارە نێودەوڵەتیەكانەوە و ئەندامی بۆردی گۆڤاری وەرزی مێدێرترینیانە.