گۆڕانی سیاسی لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا نەریتێكی تازە نییەو رووخانی رژێمە سیاسییەكانیش رووداوێكی نامۆ نییە. لەماوەی بیست ساڵی نێوان 1950و 1970دا ناوچەكە سیانزە كودەتای لەهەر یەك لەمیسر (1952)، سوریا (1951، 1961، 1963، 1966)، عیراق (1958، 1963، 1968)، یەمەن (1962، 1967)، توركیا (1960)، لیبیا (1969) بەخۆوە بینی و لەو ماوەیەدا چوار رژێمی پاشایەتی وەرچەرخانە سەر رژێمی كۆماری و چەند بنەماڵەیەكی دەسەڵاتدار لەكار كەوتن.
بزوێنەری هەموو گۆڕانە سیاسییەكانی ئەو سەردەمە، سوپایە. تیۆریی زاڵی ئەو سەردەمە، سوپا هەم دەكاتە نوێنەری ئامانجەكانی گەل هەم دەیكاتە رابەری گەل و بەپێی ئەم تیۆرییە سوپا لەسۆنگەی هەست كردنییەوە بەلێپرسراوەتیی نیشتمانیی سەر شانی، وەك نوێنەری هاووڵاتییانی خۆی و پارێزەری بەرژەوەندییەكانیان، ئەركی گۆڕانی سیاسی دەگرێتە ئەستۆ. لێرەدا سوپا خۆی بە ڕابەر و نوێنەری هاووڵاتییان دادەنێ و بۆ هاتنە سەر كار پێویستی بەوە نییە كەپرس بەهاووڵاتییانی خۆی بكا.
ئاشكرایە كەبەشێكی زۆری ئەو گۆڕانە سیاسییەی لەو ماوەیەدا هاتە ئاراوە، پشت ئەستور بوو بەپاڵنەری نیشتمانی، سوپاش وای داناوە كەهانا بردن بۆ كودەتا پاساوی خۆی هەیە و لەخزمەتی بەرژەوەندییەكانی نیشتماندایە.
هێزە كۆمەڵایەتییەكان دەستیان لەگۆڕانە سیاسییەكاندا نەبوو. تاكە ئەركی هێزە كۆمەڵایەتییەكان پشتگیری كردنی كودەتاكانی سوپا بوو. زۆربەی كودەتاكان هەندێ دەستكەوتیان بۆ هاووڵاتییەكانیان بەدەست هێنا بەڵام هەموویان، توركیای لێ بترازێ كەڕەوشێكی تایبەتی هەیە، بەپێویستیان نەزانی دیموكراسییەكی سەقامگیر لەوڵاتەكانیان دابمەزرێنن و هیچ كامێكیشیان ئەو مافەی نەدایە هاووڵاتییەكانی خۆی كە لەڕێی هەڵبژاردنەوە رابەرەكانی خۆیان هەڵبژێرن.
ئێستا رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەهەلومەرجێكی تەواو جیاواز دایە. بزوێنەری گۆڕانە سیاسییەكان بەپێچەوانەی سەردەمی پەنجاكان و شەستەكانی سەدەی رابردوەوە، سوپا نییە، بەڵكو هێزە كۆمەڵایەتییەكانە كەزۆربەی كات رابەرێكی دیاریكراو یان رێكخراوێكی ناسراو رابەرایەتییان ناكات و لەزۆربەشیان شەقام بووە بە ڕابەر. ئەمە ئەوە دەگەیەنێ كەهێزە كۆمەڵایەتییەكان خۆیان ئاییندەی خۆیان دروست دەكەن و چیتر سوپا ناتوانێ ئاییندەی هێزە كۆمەڵایەتییەكان دروست بكات. ئەمەش خۆی لەخۆیدا گۆڕانێكی گەورەیەو رۆژهەڵاتێكی ناوەڕاستی تەواو جیاوازی لێ دەكەوێتەوە.
گەڕانەوەی هێزە كۆمەڵایەتییەكان بۆ سەر شانۆی رووداوە سیاسییەكان پاش ماوەیەكی دوور و درێژی متبون و خامۆشی، بێ كێشە نابێ، بەتایبەتی كە لەكاتێكدا رەوشەكە پێویست بەهێنانە دی دیموكراسی و ئازادییە گشتییەكان دەكا، هێشتا هێزە كۆمەڵایەتییەكان لەسەر میكانیزمەكانی دیموكراسی رانەهاتون و پێشینەیەكی دەوڵەمەندیان لەبواری دیموكراسیدا نییە. ئەو دیموكراسییەی كەئەو هێزە كۆمەڵایەتییانە دەیهێننە دی، بەبێ پشتیوانیی رۆژئاواو بەبێ پێشكەش كردنی گەرەنتیەكانی هێنانە دیی دیموكراسییەكی سەقامگیر، پەرە ناسەنێ. بەڵام دەشێ بیرەوەرییەكانی ژیان لەسایەی دیكتاتۆری و نەبونی ئازادیدا، هاندەرێكی سەرەكی بن بۆ هاندانی هێزە كۆمەڵایەتییەكان بۆ پێشكەش كردنی مۆدێلێكی سەركەوتوی دیموكراسی، بەتایبەتی ئەگەر مۆدێلە تازەكە لەڕووی ئابوورییەوە ئەوە بسەلمێنێ كە دیموكراسی و ئازادییەكان چانسێكی زۆرتر بۆ هێنانە دیی كۆمەڵگایەكی خۆشگوزەرانتر دابین دەكەن، چونكە سەركەوتنی راستەقینە لەرووخاندنی رژێمە گەندەڵەكاندا نییە، بەڵكو لەهێنانە دی رژێمی تەندروست دایە.