بۆ یەكەمینجارە لە مێژووی مرۆڤایەتیدا؛ سیاسەتمەدارانی جیهان خۆیان لەبەرامبەر حساباتێكی زۆر ئاڵۆزدا دەبیننەوە، كە بەهۆیەوە گرفتی خراپ بەڕێوەبردنی سامانی گەلان لەگەڵ كاردانەوە كارەساتئامێزەكان كە قەیرانی خراپ بەكارهێنانی سەرمایەی سروشتی وەك ئاوو هەواو خاك دروستی دەكات تێكەڵ دەبێت، ئەوەی ئێستا لە جیهاندا دەبینرێت كۆمەڵێك قەیرانی ترسناكە بە تایبەت لەو گۆڕانكارییانەی بەسەر كەشوهەوادا دێن. ئەمەش لەئاكامی كاردانەوەكانی شۆڕشی كشتوكاڵی و پیشەسازی و ئەو گۆڕانكارییانەی تری كارلێكی كیمیاویی كە بەسەر گۆی زەویدا دێن، لەوانەش دروستبوونی ناڕێكی لە هاوسانگ رانەگرتنی ماددەی كاربۆن لەسەر گۆی زەویدا. لێكۆڵینەوەو توێژینەوە زانستییەكانی پێوەند بەم گرفتانەوە ئاماژە دەدەن بە بەرزبوونەوەی پلەی گەرمی زەوی بەتایبەت لەم 30 ساڵەی دواییدا كە ڕێژەكەی بەگشتی لە0،8% پلەی سەدی بەرەو سەر بەرزبۆتەوە، بۆ نموونە ساڵی 2010 بەپێی داتاو زانیارییەكانی كەشوهەوای جیهانی لەساڵی 1881 ەوە تا ئێستا گەرمترین ساڵ بووە، ئەم گۆڕانكارییە درامییەی بەرزبوونەوەی پلەی گەرمی زەوی بەم شێوە ترسناكە وا چاوەڕوانی لێ دەكرێت لەكۆتایی سەدەی بیست و یەكەمیندا چەندین پلەی تریش بەرز بێتەوە، لەپاڵ ئەم گرفتەدا كۆنگرەی نێودەوڵەتی و مانگرتنی بەردەوام لە وڵاتانی جیهاندا رێك دەخرێن بۆ ناچاركردنی وڵاتانی گەورەی پیشەسازی تا بە بەندەكانی رێككەوتنی كیوتۆوە پابەند بن، مەترسییەكانی ژینگە تەنانەت لەو حاڵەتەشدا كە ئەگەری ئەوە هەیە بەرزبوونەوەی پلەی گەرما بگەیەنرێتە نیوەی ئەو حاڵەتەی كە بۆ داهاتوو چاوەڕوان دەكرێت، سەرەڕای ئەوە گرفتی هەڵاوسانی ژینگەیی مەسەلەیەكی دیالێكتیكی زانستییە، چونكە چەندین رەهەندی سیاسی و ئابووری كەوتۆتە پاڵ.
قەیرانی ژینگە بە بە بەراورد بە ئابووری جیهانییەوە دەركەوتەكانی بەڕوونی دیار نییە، بەڵام باڵی تارمایی خۆی بەسەر هەموو سەقامگیری ئابووری جیهانیدا كێشاوە، بەكورتی جیهان كەوتۆتە ناو تونێلێكی نوتەك و تاریكەوە، هاووڵاتییان هاواریان لێهەڵستاوە بۆ دابینكردنی مافە بنەڕەتییەكانی ژیانیان كە لە جۆرو چەندێتی ئاوو هەوای پێویست پێكدێت لە پێناوی بەردەوامی ژیانیان، هەروەها لە زۆربەی وڵاتانی دنیادا لە پێناوی دابینكردنی پارووە نانێكی دوور لە بەرزبوونەوەی بەردەوامی نرخی كاڵاو خواردەمەنی خەڵكی بێزارییەكی زۆر دەردەبڕن، هەروەكو چۆن ئێستا خۆرهەڵاتی ناوەڕاست چەندین تووڕە بوونی میللی بەسەر شەقامەكانەوە بەخۆوە دەبینێت، كە لە ئەنجامی داڕمانی فاكتەرە كۆمەڵایەتی و ئابوورییەكانەوە كەوتوونەتەوە ( گوڵانی 820 لە 28/2/2011). گرنگترین دەركەوتەكانی ئەم گۆڕانكارییەی لە كەشوهەوادایە لە كەمبوونەوەی پانتایی و قەبارەی هەردوو جەمسەری گۆی زەوییەوە دیارە، كە بەبەردەوامی بەستەڵەك دەتوێنەوەو ناڕێكییەك لە ئاستی دەریاو ڕێژەی بارینی بەفردا دروست دەبێت، وێڕای ئەمە ناڕێكی ڕوون لە شێوازی بارانباریندا هەیە كە بەگشتی لە جیهاندا بەریناییەكەی گەیشتۆتە 150 هەزار كیلۆمەتر سێجا، كە كەمبوونەوەیەكی ئاشكراو دیارە، لەلایەكەوە وشكە ساڵی و لەلایەكی دیكەشەوە لافاوی وێرانكەر دەكەوێتەوە، ئەم بەرزبوونەوەیەی پلەی گەرماو كەمبوونەوەی ڕێژەی بارانبارینە لەخۆرهەڵاتی ناوەڕاست و باكووری ئەفریقیادا شەپۆلی وشكە ساڵی لەیەك حاڵەتەوە گۆڕیوە بۆ شەش حاڵەت لەماوەی 10 ساڵی دواییدا، ناوچەكە بەگشتی بەشی ساڵانەی تاكی بۆ ئاوی خواردنەوە هێناوەتە خوارەوەی 2000 مەتر سێجا، ئەگەرەكان وا نیشان دەدەن كە زۆربەی وڵاتانی ناوچەكە دەكەونە ژێر هێڵی هەژاری ئاوی خاوێنەوە، ئەوەش بەهاتنی ساڵی 2030، ئێستا عێراقیش كەوتووەتە ناو بازنەی مەترسی كەمبوونەوەی ئاوی خاوێن بەپێی ئەو ڕێژانەی كە لە هەردوو ڕووباری دیجلەو فورات باس دەكرێن، كە نیوەی رێژەی 10 ساڵ لەمەوپێشن( گوڵان ژ: 817 لە 7/2/2011).
ئەم حاڵەتە لەكوردستاندا زۆر ئاڵۆزتر بووە بەهۆی ئەو ماوەو زەمەنە سیاسییە ناسەقامگیری و ماڵوێرانییەی كە بەژێرخانی سروشتی و فاكتەرە ئابووری و كۆمەڵایەتییەكانی ئەم كۆمەڵگایە كەوتووەتەوە، بەتایبەت لەناو گوندنشینەكاندا ( گوڵان ژمارە : 800 لە 4ی ئۆكتۆبەری 2010) ئەگەر راوبۆچوونی ئەو پسپۆرانە وەربگرین كە كوردستان لە دوای سۆدان بەسەبەتەیەكی خۆراكی دەناسێنن لە خۆرهەڵاتی ناوەراستدا، سەركێشییە سیاسییەكانی حكومەتی ناوەندی بەغدا بۆ لەباربردنی ئەو سەبەتە خۆراكییە بەگشتی وڵاتی عێراقی راكێشاوەتە ناو مەترسییەكانی داڕمانی ئاسایشی خۆراكەوە، حاڵەتەكە بۆ كوردستانیش پڕ كارەساتە، چونكە لەناوەندی سەدەی پێشووەوە 1 ملیۆن هێكتار لە ڕووبەری دارستانە سروشتییەكانی بەئەنقەست شێوێندراوە. فاكتەری سامناك تریش لەوەدایە لە حاڵەتی كەمبوونەوەی توانای ئەمباركردنی ئاوی بەفرو باران و وێڕای داڕمانی خۆڵی بە پیت و فەڕودەوڵەمەندوو تێر بەدرێژایی زەمەن و ڕۆچوونیان بۆ ناو حەوزی شەتولعەرەب، ئەمانە دارستانەكانی كوردستانیان كردۆتە زەوییەكی كراوە بۆ دروستبوونی كاربۆن كە پێشتر ئەم گرفتە لەم خاكەدا بوونی نەبووە، بۆیە لەكۆنگرەی نێودەوڵەتی گۆڕانكارییەكانی كەشوهەوادا كە لەكۆبنهاگن لە 2009 سازدرا جەختمان كردە سەر هەڵسەنگاندنی ژینگەی هەرێمی كوردستان، كۆبەندی كۆنگرەكەشمان دا بەسەرۆكایەتی كۆنگرەو نووسینگەكانی نەتەوە یەكگرتووەكان و یەكێتی ئەوروپاو گروپی 77، هەروەها بەسەر 110 نوێنەری وڵاتانی بەشدار لەو كۆنگەرەیەدا دابەشمان كردوو لە ناویاندا نوێنەری وەزارەتی دەرەوەی عێراقیشان لەگەڵدا بوو، بایەخی ئەم كارەش لە بەڵگەنامەییكردنی ئەو وێرانییە گەورەیەدایە كەبەسەر ژێرخانی ئابووری و سەرمایەی سروشتی و ژینگەیی كوردستاندا هاتووە، لە ئاكامی ئەو ململانێیە توندو خوێنڕێژییەی كە حكومەتە ناوەندە یەك لەدوای یەكەكانی بەغدا بۆ سڕینەوەی كورد و دانیشتووانەكەی دروستیان كردووە. پێویستە لەسەر حكومەتی هەرێم هەمان پەیام بەبەرزترین دەسەڵات لە بەغدا بگەیەنێت، بەمەبەستی دیكۆمێنتكردن و زەمینە سازان بۆ قەرەبووكردنەوەی تەواوی كوردستان، تاكو بەشێوازێكی زانستییانە ئاوەدان بكرێتەوەو پشت بە ماددەكانی 25 و 106 و 121 و 112 ببەسترێت كە بەدەق لەو ماددانەدا هاتووە، پشكێكی زیاتر بۆ هەرێمە زیان پێكەوتووەكان تەرخان بكرێت.
تەوەری ژینگەو گرفتەكانی پەرەپێدانی ئابووری لەكوردستان لەگەڵ كۆمەڵێك هەڕەشەی ئاسایشی تێكەڵ دەبن لەو بوارانەی كە چارەنووسسازن، وەك قەیرانی خۆراك و كێشەی ئاوو گرفتی وزە.