(1)
هەندێ جار شتی وەهای «سیاسی» ڕوو دەدات كە ئینسان دەخاتە نائومێدی و تەمی رەش بەرچاوی دادەگرێت. ئا لەو ساتانەشدا دیاردەی گەشی هیوابەخش لەو سەری تۆنێڵەوە سەرهەڵدەدات كە خەم و پەژارە و نائومێدی دەڕوێنێتەوە.
شاری سلێمانی ماوەیەكە تووشی هەڵوێستی نادروست و هەڵچوونی ناوەختی ئەوانە بووە كە هێشتا ئاشكرا نەبووە بۆچی ڕقیان لە ئارامی و خۆشیی خەڵكی كوردستان دەبێتەوە، بۆچی ناحەزی پێشكەوتنی هێمنانەن. ئاخر پێشكەوتنی درێژخایەنی سەقامگیر هێمنایەتی و پشوو درێژی دەوێ.
(2)
نەك جارێك و دووجار، بەڵكو سەدان جار، ئەزموونی گەلان سەلماندویەتی كە توندڕەوی بازدانە بەسەر قۆناغەكاندا و پەلەپەل و «ئیرادەی یەكلایەنەی چەند كەس» نابێتە رێگەی دروستی پێشكەوتن و گۆڕانكاریی پتەو، بەڵكو رێبازی ئارامی هەنگاو بەهەنگاوی دەوێ تا پێشكەوتن جادەی هەمواری ئێستاكە و داهاتوو ببڕێت..
ئەڤڕۆ دەبینین هێشتا ئەندێشەی داخراو بەسەر عەقڵی هەندێ كەسدا زاڵە. كە پەلەیانە بە دوو رۆژ ئەوەندەی سەد ساڵ بڕۆن و وەلێ وەك توركمان دەڵێ، «یاغنیشن» واتە هەڵە و چەواشە و سەرەوژێر دەڕۆن. كورد دەڵێ «بەفڕێ نابێ بە كوڕێ». فڕینی ناوەخت مرۆڤ دەخاتە داوەوە، كە دروست داوی شێوەی تەسكی بیركردنەوەی خۆیەتی.
(3)
هێشتا ئەوەندە ئازاد نەبووینە تا هەر شتێ بەناوی خۆیەوە بناسێنین. «ناتوانین» چونكە دەڵێم: بارودۆخەكە «ناسك و هەستیارە». لە چیابووین، بەیاننامەی سیاسی پارتی و حزبەكانی تر دەردەچوو، كە پڕ بوون لەم دەستەواژانە: «. لە بارودۆخی ئاڵۆز و ناسك و هەستیار و تێكچڕژا و نالەبارداین...!» پێشمەرگەیەكی ئازاد و چاونەترس و خاوەن بەزمی شۆخی و گاڵتە و گەپ، كە دەیزانی ئەز یەكێكم لە داڕێژەرانی ئەو بەیاننامانە، بە پێكەنینەوە پێی دەوتم:
- ئەرێ هەڤاڵ! با بزانم كەی بارودۆخەكەمان ئارام و تەبیعی دەبێتەوە؟ من لەوەتی لە شۆڕشدام هەر دەڵێن: ناسك و نالەبار و تێكچڕژاو و..تاد! رۆژێك دوای راپەڕین، دوای رۆژی 16 ئابی 1994، جارێكی تر بەیانێكمان بڵاوبووەوە هەمان كێشەی دێرینی بەر لە راپەڕینی پێوە دیار بوو، وەك بڵێی نە با بووە نە باران. ئەو پێشمەرگەی خۆشەویستە، كە ئێستاش لە دانیشتنمان پێكەوە چێژی خۆشی و دڵنیایی وەردەگرم، چونكە راستگۆیە. (ئێستا راستگۆیان لە كۆمەڵگادا بەدەگمەن بەرچاوان دەكەون). ئەم برادەرەم جارێكی تر هاتەلام، هەر كە هاتە ژوورەوە بە پێكەنینەوە وتم: وریابە! بارودۆخەكە هەستیار و ناسك. ئیتر ئەو رستەی كڵێشەییەكەی لەمن جوانترن وتەوە، دەمزانی هەر بۆ پرسیارە ئەزەلییەكەی هاتووە: كە بارودۆخەكە ئاسایی و ئارام دەبێتەوە
- ئەو ئێستا دوورە هەر ساڵی 1994 سەری خۆی هەڵگرت و ئیدی نەگەڕایەوە نیشتمان، یەك دووجار، كە سەفەری هەندەرانم كردووە، پێی شاد دەبوومەوە و منی دەبردە ماڵە خنجیلانەكەی.
ئەوا دیسانەوە بۆی دەنووسم: برای چیاو و شارم وریابە و بزانە هێشتاش «بارودۆخی نائارام و ناسك و هەستیار و ئاڵۆز و مەترسیدار ماوە» چونكە كەسانێك لە نێومانا ماون كە بێ پەروا شەوی ئارامیمان دەشڵەژێنین و، دەستی «داگیركەرانی دیكەش» رادەكێشنە ناو كوردستان، ناهەقانە بە ئارەزووی خۆیان هەموو شتێكی خراپ دەڵێن و گوێ نادەن بەوەی كە وەزعەكە «ناسك و هەستیارە، بەڵام ئێمەی خاوەن هەق و مەسەلە بێدەنگین و ورتەمان لێوە نایەت، چونكە بارودۆخ هەستیار و ئاڵۆز و ناسكە!!
ئا لەم بارودۆخە پڕ لە غوبار و دووكەڵ و پڕوپاگەندەی درۆزنانەدا، چەند مەشخەڵی گەشیش دەبینین، لەوانەش: لێبوردەیی حاجی عەلی و، پێكهێنانی گرووپی سپی سلێمانی و، وتەكانی د. فەرهاد پیرباڵ.
1- حیكمەت و زانایی حاجی عەلی باوكی شەهید رێژوان، كە نموونەی مرۆڤێكی زەردەشتیی. ئەم چاخەیە، لە جیاتی خەم و شین و قسە بە حزبە سیاسییەكان و بەم و بەو، وەك تێكدەرانی ئارامی دەیانەویست)، بەدەنگی بەرز و وشەی جوان و بیروهۆشی قووڵەوە رووی كردە خەڵكی كوردستان و وتی:
- كەس بە ناوی كوڕی شەهیدەوە بارودۆخەكە تێكنەدا..» حاجی عەلی كوڕەكەی، بە قوربانی پاكی وەك ئیسماعیل و بە نیشتمان پێشكەش كرد. بەوەش رێگەی لەوانە گرت كە رەنگە بەناوی تۆڵەسەندنەوە گرفتەكەیان بەلایەكی دیكەدا ببردبا و بۆ مەرامی سیاسیی كورتخایەن بەكاریان بهێنابا.
- بەڕێز حاجی عەلی، باوكی خۆڕاگر و لەخۆبوردوی شەهید رێژوان، دەستی ئاژاوەی بڕی ، پەندێكی مێژوویی بۆ كورد و هەرگەلێكی دیكەی زیندووی بەجێهێشتووە..
كوردستان ئاوەدان و سەربەرزە بە دەنگی زوڵاڵی ئاشتیخوازی و لێبوردەیی و مرۆڤدۆستانەی حاجی عەلی. ئەو نەیویست و رێگەی نەدا بەناوی جگەرگۆشە شەهیدەكەیەوە خوێنی كەس بەناوی تۆڵە و تۆڵەسەندنەوە، بڕێژرێ. ئەو سەبری ئەیوبی هەبوو.
لە گفتوگۆیەكی تەلەڤزیۆنیدا لەگەڵ سەرۆك بارزانی ئەوەندەی تر ورەی بەرز و گیانی كورد پەروەریی خۆی نواندەوە، كە بە زمانێكی پاراوی جوانی رۆمانتیكی مرۆڤدۆستیەوە نەمامی كەلتووری لێبوردەیی چاند و بەرژەوەند و خەمی تایبەتی خۆی بەلاوە ناوە و، وتی: تكایە ئاشتی و ئارامی بپارێزن. حاجی عەلی مامۆستای هەموومانە، مەسیح ئاسا وانەی عەقڵ و حیكمەتی بۆ دەگوتینەوە. ئەو بە تەنیا ئەوەندەی هەموو حزب و لایەنەكان ئارامی و هێمنایەتیی خستەوە وڵات و ئاسایشی نیشتمانی پاراستووە.
2- گرووپی سپیی هونەرمەندانی موزیكژەن و و شانۆكارانی سلێمانی سومبولێكی گەشی دیكەی ئەم تونێلەیە كە ئاژاوەكاران هەوڵدەدەن لێی دەرنەچین. بەچی زمانێك سوپاس و ستایش بۆ ئەو هونەرمەندە خۆشەویستانە دەرببڕم، كە كۆتری سپیی ئاشتی و، سەربەرزانە هاتنە مەیدان و چوونە ناوبژیوانی و پاراستنی ئاشتی و ئارامی و گەل و نیشتمان.
ئومێدەوارم بەردەوام ببن و ئاشتیخوازانی دیكەش بچنە پاڵیان نەك تەنیا لە سلێمانی بەڵكو لە گشت شارەكان.
كوردستان پێویستی هەیە بە بزووتنەوەیەكی مەدەنی. ئاشتیخوازی كاراو ئەكتیڤ و كاریگەر، كە هەمیشە حزوریان هەبێ.
3- د.فەرهاد پیرباڵ، بەشێوەی جوانی خۆی نموونەی رووناكبیری ئازادیخواز و نیشتمانپەروەری نواند. ئەو كە چووە بەردەركی سەرای سلێمانی تا خەڵك بۆ هێمنی و یەكریزی و پاراستنی دەسكەوتەكان بانگ بكات. وەلی نەیانهێشت پەیامی خۆی بگەیەنێت بەڵكو «ئاژاوەگێڕان» پەلاماریاندا لێی بدەن. پاشان بە كەناڵەكانی راگەیاندن لە سلێمانی گوێی لە نووسەرێكی گەورە بووە وتویەتی: «دەمانەوێ سلێمانی جیا بكەینەوە!». بەلای منەوە ئەم قسەیە پرۆپاگەندەی بێ مایەیە و بۆ مەرامی سیاسی دیكەیە چونكە سلێمانی لەخۆی جیا نابێتەوە. كوردستان جەستەی سلێمانییە. ئەوەش هەیە وەختی هاتووە دەسەڵاتی ئەنجومەنی پارێزگاكان فراوانتر بكرێ و كارا ببن تا خەڵكی هەر پارێزگایەك باشتر كاروباری خۆیان بەڕێوە ببەن.
وەڵامی بەڕێز د.فەرهاد، لە پێش مایكرۆفۆنەكەدا، ئەوە بوو رووناكبیران و خەڵكی كوردستانی بانگ كرد تا هەوڵبدەن ئارامی بگەڕێتەوە و دەسكەوتەكانی بپارێزن.
پەیامی پیرباڵ پەیامی هەموو ئاشتیخواز و ئازادیخوازەكانە، هەموو ئەوانەی ئازادن و ئازادانە بیرئەكەنەوە، نەك عەقڵ و ئەندێشەی خۆیان دادەخەن بە ڕووی راستی و بانگەوازی ژیاندا.
ئەوە مانگی ئادارە. یادەكانی ئادار، یادی راپەڕین و نەورۆزە، بیرەوەریی كیمیابارانی هەڵەبجە (16/ئادار) و بۆنە مێژووییەكان. كەیادی راپەڕینی مێژوویی كوردستان لەسەدەی بیستەم دەكەینەوە. خۆ دەبێ (بەرەی كوردستانیش) بەیاد بهێنینەوە یاد، كە بە عەقڵ و بیری كراوە و دڵسۆزیی تێكۆشەرانی كوردستان ساڵی 1988 پێكهات و راپەڕینەكەی بە ئەنجام گەیاند، كە هەڵبژاردنی ئازاد و دامەزراندنی پەرلەمان و حكومەتی كوردستان و دامودەزگا شەرعییەكانە.
ئێمە بەر لە بیست ساڵ راپەڕینی خۆمان بەڕێوە بردووە. گەلانی دەوروبەرمان تازە گەیشتوونەتە سەرەتای راپەڕینی كوردستان.
ئەمڕۆ هەندێ كەس دەیانەوێ ملی راستییەكان بابدەن و رووداوەكان بە ئارەزووی خۆیان لێكبدەنەوە، كەوتوونەتە وەهمی خۆ بە زلزانین، وا دەزانن دەتوانن «راپەڕین» بكەنەوە. بەڵام تێی دەكەون، چونكە باز دەدەن بەسەر واقیع و رەچاوی بارودۆخی كوردستان ناكەن، ناتوانن ببینن كە راپەڕینی راستەقینە هەلومەرجی كۆمەڵایەتی و ئابووری و رامیاری خۆی هەیە. بە كورتی: كۆمەڵگای كوردستان پێویستی بە ئاوەدانی و بونیادتنانەوە و پێشكەوتنی بەردەوامە، كەشوهەوای ئارام و سروشتیی دەوێ. بازدان بەسەر ئەم راستییانەدا دروست نییە و سەرناكەوێ..
رێگەی كورتتر و دروستتر لە پێشە، ئەویش هەلومەرجی دیالۆگ و هۆڵی پەرلەمان و رای گشتی خەڵك و راگەیاندن.
حەزم دەكرد زووترین كات هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگا و قەزا و ناحیەكان بكرێ، تا دەركەوێ هاووڵاتییان دەنگ بەكێ دەدەن. ئەوگرووپە توندڕەوانە بەخۆیان كەشوهەوای ئاڵۆز دروست بكەن، تا رێگە نەدەن هاووڵاتیان بە ئارامی و ئازادی بیربكەنەوە. هیوادارم ئەگەر داخوازیی بنەڕەتیی سیاسیانە بخرێتە بەر ریفراندۆم و رای ئازادی هاووڵاتیان رێژەیەكی بچووك لەگەڵیانا دەبن. ئەوكاتە راستی دەردەكەوێ.
شتێكی گرنگیش هەیە لەبیركراوەو، پەراوێز خراوە و ناهێڵن باسی لێوەبكرێ، ئەویش (ئەخلاقی سیاسی)یە. هەروەك چۆن هەر پیشە و بوارێكی چالاكیی كۆمەڵگا ئەخلاقی خۆی هەیە وەك راگەیاندن، پزیشكی، ئەندازیاری، پەروەردە و مامۆستایی، پێوەندیی ژنان و پیاوان. هی تر، ئاوەهاش ئەخلاقی سیاسی هەیە، دابونەریتی دروستی سیاسی هەیە، كە باڵای هەموو شتێكی كۆمەڵگایە. (بەڵكو لە دەرفەتێكی تردا بێمەوە سەر ئەم مەسەلەیە).