بۆ ئەوەی ئایندە ببەینەوە
د.ئازاد نەقشبەندی
1 – بوونی خواستی «بردنەوەی ئایندە» لای جەماوەر و بەرپرسان. دەربارەی خواستی «بردنەوەی ئایندە»، «ئۆباما» دەڵێت: بۆ ئەوەی ئایندە ببەینەوە ناكرێت راوەستین و هیچ نەكەین». ئەو وتەكانی «روبەرت كەنەدی Robert Kennedy» بەبیر ئەندامانی كۆنگرێس هێنایەوە كە وتویەتی: «ئایندە»، دیاری نییە بماندرێتی، بەڵكو بەدەست هێنانە، دەبێت لێپرسیاریەتی تەواوی بەدەست هێنان و»بردنەوەی ئایندە» بگرینە ئەستۆ.
2 – بوونی بەرچاو روونی لە دەست نیشانكردنی ئامانجەكان و رێگا و ئامرازەكانی گەیشتن پێیان. ئەم بەرچاو روونییە كاتێك دروست دەبێت كە دڵسۆزی و جگەرسۆزی و وەفا تەنیا بۆ نیشتمان و نەتەوە بێت نەك بۆ بەرپرسان. كاتێك دروست دەبێت كە لە ریا دوور كەوینەوە و بوێرانە و راستگۆیانە بارودۆخی كۆمەڵگە و كێشەكانی دیاری بكەین. ئەم كارە بە رێگای نزیكبوونەوە لە جەماوەر و راوێژكردن بە پسپۆرانی پەیوەندار ئەنجام دەدرێت. «ئۆباما» لە وتارەكەیدا بە روونی ئامانجەكانی بردنەوەی ئایندەی و رێگا و ئامرازەكانی گەیشتن پێیانی دیاریكرد. ئامانجەكان بریتیبوون لە:»دابینكردنی هەلی كار، چاككردنی ژێرخانی ئابووری و دابینكردنی خزمەتگوزاری باش بۆ هاووڵاتیان» و رێگا و ئامرازەكانی گەیشتن پێان، كە دواتر ئاماژەیان بۆ دەكەین، بە پلەی یەكەم بەندە چاككردنی سیستەم و پرۆگرامەكانی خوێندن».
3 – توانای خۆ گونجاندن لەگەڵ گۆڕانكاریە سیاسی و ئابووریەكانی جیهاندا. هەنگاونان دژی ئاراستەی مێژوو مەلەكردن دژی تەوژم كاری مرۆڤی ژیر نییە. «ئۆباما» لە وتارەكیدا ئاماژە بە گۆڕانكاریەكان دەكات و نموونە دێنێتەوە و دەڵێت: «یاساكان گۆڕاون، شۆڕشەكانی بواری تەكنۆلۆجیا ئاراستەكانی رێگای ژیانی گۆڕیوە، ئەو كارگەیەی كە (1000) كرێكار كاری تێدا دەكرد ئێستا بە (100) كرێكار بەڕێوە دەچێت و هەمان كار دەكات، كێبركێ بوونی هەیە، بەڵام نابێت ببێتە ئاستەنگ لە بەردەم «بردنەوەی ئایندە»دا.
4 - داننان بە بوونی كێشە و كەموكوڕیەكان هەنگاوی یەكەمە بۆ «بردنەوەی ئایندە». «ئۆباما» لە وتارەكەیدا دەڵێت: هەر چەندە ئێمە خاوەنی سەركەوتووترین ئابووری جیهانین، هیچ وڵاتێك هێندەی ئێمە كۆمپانیای سەركەوتووی تیادا نییە و هێندەی ئێمە داهێنانی تیادا نییە، هیچ كرێكارێك بەرهەمی لە كرێكاری ئێمە زیاتر نییە، ئێمە خاوەنی باشترین زانكۆكانی جیهانین كە لە هەموو لایەكەوە روویان تێدەكرێت، بەڵام بێ كێشە نین. ئەو لە وتارەكەیدا بوێرانە دانی بە كێشە و كەموكوڕیەكاندا نا، كە بریتین لە قەیرانی دارایی و ئابووری، بێكاری، دابەزینی مووچەی هاووڵاتیان، دواكەوتن لە بواری پرۆسەی خوێندن، دواكەوتن لە بواری ژێرخانی ئابووری. تاد. «ئوباما»ی سەرۆكی بەهێزترین و پێشكەوتووترین وڵاتی جیهان پێی شەرم نەبوو كە بە ئەندامانی كۆنگرێس و گەلی ئەمریكا و هەموو جیهان بڵێت:
• خوێندنی زانست و ماتماتیك لە «كۆریای باشوور» پێشكەوتووترە تا ئەمریكا.
• لە بواری رێژەی هەڵگرانی بڕوانامەی زانكۆی لە كۆی رێژەی دانیشتوان، ئەمریكا بە پلەی (9)یەم دێ لەنێو دەوڵەتانی جیهان.
• كەمتر لە 25% ی قوتابیانی ئەمریكا خوێندنی دواناوەندی تەواو دەكەن.
• ئاستی پێشكەوتنی ژێرخانی ئابووری ئەمریكی بە پلەی چوارەم، پلەی (D)، هەڵسەنگێنراوە.
• - ماڵەكانی «كۆریای باشوور» خاوەنی تۆڕی ئینتەرنێتی پێشكەوتووترە لە ماڵەكانی ئەمریكا.
• ئەوروپا و روسیا سەرمایەی زیاتریان خستوەتە گەڕ بۆ چاككردنی تۆڕەكانی رێگاوبان و هاتوچۆ و چین هێڵی ئاسنی پێشكەوتوو و خێراتر دروست دەكات.
5 دیاریكردنی زانستیانەی رێگا و ئامرازەكانی گەیشتن بە ئەمانجەكان و چارەسەری كێشەكان هەنگاوێكی گرنگی «بردنەوەی ئایندە»یە. «ئۆباما» لە وتارەكەیدا ئەم رێگایانەی دیاریكرد بۆ «بردنەوەی ئایندە»و چارەسەری كێشەكان، كە بە بۆچوونی ئێمە دەكرێت سوودیان لێ وەربگیرێت بۆ ئەوەی ئێمەیش چارەسەری كەموكوڕیەكان و كێشەكانمان بكەین و «ئایندە ببەینەوە». ئەو رێگایانەی كە «ئۆباما» لە وتارەكەیدا دیاریكردن بۆ «بردنەوەی ئایندە»و چارەسەركردنی كێشەكانی هاووڵاتیان بریتین لە:
* پشتگیری كردن و هاندانی داهێنان لە رێگای بەگەڕخستنی سەرمایەی زیاتر بۆ لێكۆڵینەوە زانستیەكانی بوارەكانی پزیشكی، تەكنۆلۆجیای زانیاری، تەكنۆلۆجیای وزەی پاك بۆ پاراستنی ژینگە. تاد. لەم بوارەدا سەرۆكی ئەمریكا دەڵێت: سیستەمی «ئابووری ئازاد» بەرەو داهێنانمان دەبات. ئێمە بووین ئۆتۆمبێلمان خستە سەر شەقامەكان، كۆمپیوتەرمان خستە سەر مێزەكان و ئێستایش لە رێگای داهێنانەوە دەتوانین هەزاران پیشەسازی نوێ بەرهەم بێنین و چەندین ملیۆن هەلی كار بۆ هاووڵاتیان دابین بكەین.
* بایەخدانی زیاتر بە سیستەمی فێركردن و پێشخستنی، چونكە كارە نوێكان، وەك «ئۆباما» ئاماژەی بۆ كرد، پێویستی بەو دەستی كارانە دەبێت كە خوێندنی دواناوەندنی و زانكۆیان تەواو كردبێت. ئەو دابینكردنی هەلی سەركەوتن لە خوێندندا بۆ هەموو منداڵێك بە ئەركی حكومەت و كۆمەڵگە و خێزان دەزانێت. پێویستە كۆمەڵگە و خێزان حەز و ئارەزووی خوێندن لای منداڵان بچێنن و قوتابخانەكانیش بەرپرسیاربن لە گەشەپێدانی ئەم حەز و ئارەزووانە. «ئۆباما» لەم بوارەدا رۆڵی دەسەڵاتە لۆكالیەكان و بەڕێوەبەرانی پرۆسەی خوێندنی فەراموش نەكردووە. ئەو لە وتارەكەیدا سوپاس و ئاماژەی بە رۆڵی «خانم واترس Mrs. Waters»، بەڕێوەبەری قوتابخانەی دواناوەندی «بروس راندولفBruce Randolph»لە شاری «دنێڤر Denver» كرد كە چۆن توانی لە ماوەی (3) سێ ساڵدا قوتابخانەكەی، كە یەكێك لە خراپترین قوتابخانەكانی ویلایەتی «كۆلورادۆ Colorado»بوو بگۆڕێت بۆ یەكێك لە باشترین قوتابخانەكان كە رێژەی دەرچووانی قوتابیانی لە مانگی ئایاری ساڵی رابووردودا بگاتە 97 %. بەشی هەرە زۆری قوتابیە دەرچووەكان یەكەم كەس بوون لە خێزانەكانیاندا كە بڕوانامەی دواناوەندی بەدەست بێنن و روو لە زانكۆ بكەن. دیارە سوپاسكردنی «خانم واترس» لەلایەن سەرۆكی ئەمریكاوە و لە كۆنگرێسی ئەمریكا، كە گەورەترین خەڵاتە بەو خانمە بەخشرا، ئەوە دەگەینێت كە لێپرسراوانی ئەو وڵاتە لە بەرزترین ئاستدا، وەك ئەركێكی سەر شانیان، ئاگاداری چۆنیەتی بەڕێوەبردنی كارەكانن لە وڵاتەكەیاندا گەر لە سەر ئاستی قوتابخانەیەكی دواناوەندیش بێت!.
* رێزلێنان لە مامۆستایان و بڕوابوون بە رۆڵیان و رۆڵی ناوەندەكانی خوێندن لە چارەسەری كێشە و كەموكوڕیەكان و»بردنەوەی ئایندە». «ئۆباما» لە وتارەكەیدا دەڵێت: هۆكاری سەركەوتنی منداڵان، دوای دایك و باوك، بۆ مامۆستایان دەگەڕێتەوە كە لە كۆریای باشوور پێان دەڵێن «بونیادنەری نەتەوە nation builders». لێرەیش لە ئەمریكا كاتی ئەوە هاتووە بە هەمان رێزەوە تەماشای ئەوانە بكەین كە منداڵەكانمان فێردەكەن. پێویستە پاداشتی مامۆستا باشەكان بدەینەوە و واز بێنین لە پاساو هینانەوە بۆ مامۆستا خراپەكان. بۆ ساڵی ئایندە دەمانەوێت (100) هەزار مامۆستا نوێ لە بوارەكانی زانست، تەكنۆلۆجیا، ئەندیازاری و ماتماتیك ئامادە بكەین. من ئەمشەو بە هەموو گەنجێك دەڵێم كە گوێی لێمە گەر دەتەوێت كارێك هەڵبژێریت؟ گەر دەتەوێت گۆڕانكاری لە ژیانی نەتەوەكەتدا ئەنجام بدەیت؟ گەر دەتەوێت گۆڕانكاری لە ژیانی منداڵەكەتدا ئەنجام بدەیت؟ ببە بە مامۆستاو وڵاتەكەت پێویستی بە تۆیە.
* بایەخدان بە چاككردنی ژێرخانی ئابووری. «ئۆباما» لە وتارەكەیدا دەڵێت: دەمانەوێ كارێك بكەین كە لە (5) پێنچ ساڵی ئایندەدا (98 %)ی ئەمریكیەكان ئینتەرنێت بەكار بێنن، لە (25) ساڵی ئایندەدا (80 %)ی ئەمریكیەكان دەستیان بە هێلی ئاسنی خێرا بگات كە بتوانن بە نیوەی ئەو كاتە كە بۆ «ئۆتۆمبێل» پێویستە، بگەنە شوێنی مەبەستیان.
* بایەخدان بە دابینكردنی خزمەتگوزاری باش بە هاووڵاتیان. «ئۆباما» لەم بارەیەوە دەڵێت: نابێت تەواوكردنی خوێندنی ئامادەیی دوا مەبەستمان بێت. دەبێت باشترین هەل بڕەخسێنین بۆ فێربوونی منداڵان لەكاتی لە دایك بوونیان تا دوا كاریان. دەبێت زانكۆ نزیكی هەموو ئەمریكیەك بێت و دەستی پێ بگات. بە یارمەتیدانی زانكۆكان خوێندنی هەرزان بۆ چەندین ملیۆن قوتابی دابین دەكەین، چونكە پێویستە خەڵك ئامادە بكرێت بۆ كاری نوێ. دەبێت لە سەرەتای بیستەكانی سەدەی (21) دا جارێكی تر ئەمریكا ببێتە خاوەنی بەرزترین رێژەی هەڵگرانی بڕوانامەی زانكۆ. دەبێت لە ساڵی (2015) دا (1) ملیۆن ئۆتۆمبێلی كارەبایی لە سەر رێگاكانمان كار بكات و لە ساڵی (2035) دا (80%) ی كارەبای ئەمریكا بە رێگای وزەی نوێ بەرهەم بهێنرێت، ئەمانەیش هەلی كار لە بواری وزەی نوێدا بۆ هاووڵاتیان دەڕەخسێنن.
* كرانەوە بە رووی جیهاندا و بەهێزكردنی پەیوەندی ئابووری لەگەڵ وڵاتانی تر. لەم بارەیەوە «ئۆباما» دەڵێت: رێكەوتنە بازرگانیەكانمان لەگەڵ هەر یەك لە (چین، هندستان و كۆریای باشوور) زیاتر لە (320) هەزار هەلی كار دەڕەخسێنێت.
* پێداچوونەوە بە یاسا و رێسا و رێنماییەكاندا بە مەبەستی لابردنی ئاستەنگەكان لە بەردەم گەشەكردنی كەرتە ئابووریەكان و دابینكردنی خزمەتگوزاریەكان بۆ هاووڵاتیان و ئەنجامدانی ئاسانكاری لەم بوارەدا.
* كەمكردنەوەی خەرجیەكانی حكومەت، ئەوانەی كە بەشداری ناكەن لە گەشەكردنی ئابووری و چاككردنی خزمەتگوزاریەكان بۆ هاووڵاتیان. «ئۆباما» لەم بارەیەوە دەڵێت: «هەڵواسینی خەرجكردنی خۆجێیەتی بۆ ماوەی (5) پێنچ ساڵی ئایندە، كورتهێنانی بودجە بە بڕی زیاتر لە (400) ملیار كەم دەكاتەوە.
* هەوڵدان بۆ بەدەستهێنانی بڕوای خەڵك بە حكومەت. «ئۆباما» لەم بارەیەوە دەڵێت: هەوڵدان بۆ گەڕانەوەی بڕوای خەڵك بە حكومەت هەنگاوێكی گرنگە بۆ ئەوەی «ئایندە ببەینەوە». میللەت مافی خۆیەتی بزانێت پارەكەی بۆ كوێ دەچێت!.
