لە چەند رۆژی رابردوودا، خەڵك لە چەند وڵاتێكی عەرەب (تونس، جەزایر، میسر، یەمەن، ئەردەن..) هاتنە سەر جادە. لە تونس دانەسەكنان، تا (زەینەلعابدین بن عەلی) یان لە حوكم و لە وڵات دەرپەڕاند. لە میسریش ، دەستپێشكەری كەوتۆتە دەست خەڵكی راپەڕیو.
(موبارەك) بە دەردی (بن عەلی) دەچێ یان نا، ئەوەیان شتێكی ترە. ئەگەر هۆكاری ناوەكی (بە بڕوای من هۆكاری سەرەكییە، بەو مانایەی راپەرین بەردەوام و مەدەنی و دوور بێت لە توندوتیژی) و هۆكاری دەرەكی (هەڵوێستی ئەمریكاو یەكێتیی ئەوروپی لە رێگەی فشاری سیاسی و ئاماژەكردن بۆ بڕینی یارمەتی دارایی لەباری ریفۆرم نەكردندا) یەكیان گرتەوە، ئەوە چار نییە دەبێ موبارەك بڕوا. پێموایە موبارەك پێڕاناگات ریفۆرم بكات، چونكە خۆی بەشێكی سەرەكی و بنەڕەتییە لە كێشەی نێوان خەڵك و حكومەتدا.

لەسەرەتاوە خەڵكی راپەڕیو لە میسر (بە راپەرینی توڕەبوون ناوزەد كراوە)، دروشمی باشتركردنی ئاستی بژێو و ریفۆرمی كۆمەڵایەتی و سیاسییان بەرزكردەوە، ئێستا دروشمەكە بووە بە رووخانی رژێم و دەرپەڕاندنی موبارەك.
وەك سەرنج دەدرێ، ئەوە نەوەی نوێیە كە هاتە سەرجادەو سەركێشی راپەرینی كرد و پاشان راپەرینەكە بووە راپەڕینێكی سەرانسەری. دیارە، بەشی زۆری نەوەی نوێ كە لەسایەی سیاسەتی كرانەوەی كۆنترۆڵ نەكراودا پێگەیشتووە، هەژار و نەدارە، بەچاوی خۆی گەندەڵی و ئیستبدادی سیاسیی دەبینێت، چیدی لەبەرانبەر بێكاری، نەبوونی دەرفەتی وەكیەك، دادۆشینی وڵات، نەبوونی ئازادی بێ دەنگ نابێ. چونكە سیاسەتی كرانەوەی بازاڕی ئازاد، كە دەبێت هاوشانی دیموكراسی بێت، لە وڵاتانی عەرەبیدا، ئەو هاوشانییە نابیندرێ. ئاخر، توێژی مشەخۆری بیرۆكراتیی حوكمڕان بۆشاییەكی گەورەی لەنێوان خۆی و گەنجاندا دروستكردووە. ئەو توێژە وەك توێژێكی مشەخۆری بیرۆكراتیی، لە ماوەی (30)ساڵدا، بەكەڵوەرگرتن لە سیاسەتی كرانەوەو كۆنترۆڵ نەكراو و قۆرخكراوی بازاڕی ئازاد نەشونمای كردووەو قەبە بووە كە تاقمی هەرە سەرەوەی حوكمڕان، دەستگرو رێخۆشكەرو شەریكە بەشی هەرە گەورەی ئەو توێژەیەو هەناسەی لەبەر وڵات و لەبەر پێشكەوتنی سیاسی و كۆمەڵایەتی و ئابووری بڕیوە. ئەم توێژە مشەخۆرە حوكمڕانە، لەسایەی نەبوونی دامودەزگای دەستووری، چاوەدێریی كاراو راستەقینەدا، بۆ هێشتنەوەی ئەو واقیعە ناحەزە، بۆ خۆماكیاجكردن بە رواڵەت هەڵبژاردنی كردووە، بەڵام ساختەی لە ئیرادەی دەنگدەران كردووە (هەڵبژاردنی 2010ی مەجلیسی شەعبی میسر وەك نموونە)، ئائاوا حوكمڕانان بۆ ماوەی 20-30 ساڵ دەبێت، لەسەر حوكم ماونەتەوە و بەم یان بەو شێوەیە درێژەیان بە ئیستبدادی سیاسی لە لایەك و دادۆشینی وڵات لە لایەكەی تر داوە. تەنانەت هەندێكیان، (تونس بۆ نموونە) وەك وڵاتێكی جێگیرو سەقامگیر دەهاتنە بەرچاو و چاوەڕێی شتی وا زوو و خێرا یەكلاكەرەوەیان لێ نەدەكرا.
لەراستیدا لە وڵاتانی بەناو «پەرەئەستێن»دا كە دامودەزگای دەستووریی شەرعی و چاوەدێریی كارا، یان وجودێكیان نییە، یان بۆ رواڵەت و ناكاران، ئەو ستایلە حوكمڕانییە بووە بە قانوون: توێژی حوكمڕان، كە وڵات لە رووی ئابوورییەوە دادەدۆشێت و وڵات بە موڵك و ماڵی خۆی دەزانێت، میللەتی پێ رەعیەتە. ئەگەر شتێكیشی بۆ وڵات كردبێت، ئەوا بە خێری خۆی و بە (مەكرەمە)ی دەزانێت نەك ئەرك و لێپرسراوەتی، لەهەمانكاتدا لە رووی سیاسیشەوە بۆ پاراستنی بەرژەوەندو ئیمتیازاتەكانی، سەرەڕۆ، ملهوڕ و دژە ئازادیی و كەرامەتشكێن بووە. راستە، ئەو ناوچەیە، مێژووێكی دووردودرێژی لە ئیستبدادی سیاسی هەیە، خەڵك بێ دەنگ و كڕ كراوە، بەڵام وەك دەڵێن «هەموو شتێ لە باریكیدا دەپسێت، زوڵم و زۆر لە ئەستووریدا»...لە چركەیەكی مێژووییدا، خەڵك قبوڵ ناكات چیتر رەعییەت بێت و دێتە سەرجادەو ئیعتوباری خۆی دەسەلمێنێتەوە. راپەرین و سەرهەڵدانی خەڵكی ئێران (1979)، كوردستان (1991)، تونس (2011)، میسر (....) ئەوەمان پێ دەڵێن، بەڵام حوكمڕانان هەرگیز دەرس لە تەجرەبەی وڵاتانی تر وەرناگرن....