وەكو هەموو مرۆڤێكی سەر ئەم زەمینە، مافی سروشتی و خواپێداوی خۆمانە كە خاك و نیشتمان و زێدی باوو باپیرانی خۆمانمان خۆش بوێت، بەتایبەت كوردستانی ئێمە، كە وێڕای ئەوەی جگە لە خۆمان خەڵكان و گەڕیدەو پسپۆڕو مێژوو نووسانێكی زۆر، شایەدیی ئەوەی بۆ دەدەن كە خاوەنی زۆر سیفات و تایبەتمەندێتی جۆراو جۆرو كەم وێنەیە، خوای گەورەش لە قورئانی پیرۆزدا ئاماژەی بۆ شوێنی بەرچاوو هەڵكەوتووی كوردستان دەكات، وەك خاكێكی پڕ خێرو بەرەكەتی نەبڕاوە كە شایانی ئەوە بوو، ببێتە شوێنی نەجات بوون و، لانكەی دووەمی مرۆڤایەتی لە دوای تۆفانی سەردەمی (نوح)ەوە – علیه السلام- تا كۆتایی ژیانی مرۆڤ لەسەر ئەم زەوییە، بۆیە كوردستان لەو رۆژەوە، لە روانگەی بڵاوبوونەوەی مرۆڤ بەسەر ئەم گۆی زەوییەدا، بۆتە چەق و سەنتەری دیمۆگرافی بازنەی ژیانی مرۆڤایەتی .

خوای گەورە لە قورئانی پیرۆزداو، لەهەردوو ئایەتی (28-29)ی سورەتی (المۆمنون)دا دەفەرموێت: [فاذا استويت انت ومن معك على الفلك فقل الحمد لله الذي نجانا من القوم الظالمين * وقل رب انزلني منزلا مباركا وانت خير المنزلين].

لێرەدا، خوای گەورە خۆی داوا لە نوح – علیه السلام – دەكات كە خوازیاری ئەوە بێت لە شوێنێكی پڕ بەرەكەت و خێرو نیعمەتی تا هەتایی دایبەزێنێت، بۆیە لەبەر ئەوەی ئەم ویستە، ویستێكی خوایییە، ئەنجامەكەی هەروا بوو، چونكە خوای گەورە لەسورەتی (هود)داو، لە ئایەتی (44)دا، دەستنیشانی ئەو شوێنە موبارەكە بە چیای (جودی) دەكات: (قيل يا نوح اهبط بسلام منا وبركات عليك وعلى امم ممن معك).

دیارە كە (جودی)یش چیایەكە لە كوردستان داو، زۆربەی (مفسر)ەكانیش لەسەر ئەمە كۆكن و، ئەوەندە هەیە هەندێكیان دەڵێن لە نزیك (موسڵ)ەو، هەندێكیشیان دەڵێن لە نزیكی (دیار بكر)ە، دیارە ئەمەش لەبەر ئەوەیە كە كوردستانی گەورە پێش پەیماننامەی (سایكس بیكۆ) یەك پارچە بووەو، سنووری ئیداری شارەكانیشی بەپێی وەخت لە سەر یەك بار نەبووە، جاری وا هەبووە (دیار بكر) بەرەو خوار كشاوەو، جاری واش هەبووە (موسڵ) بەرەو ژوور كشاوە، بۆیە لەهەردوو حاڵەتەكەدا ئەوە جێگیر بووە كە (جودی) وا لەنزیك (جەزیرە)و تا ئێستاش چیایەكی كوردستانیە.

لە تەفسیری – الخازن- دا، بەرگی دووەم، لاپەڕە (328) دەڵێت: (الجودی: وهو جبل بالجزیرە قرب الموصل) لە تەفسیری – النسفی – دا هاتووە: (وهو جبل بالموصل) . لەكتێبی – قصص الانبیاء – ی (عبدالوهاب النجار)یش دا هاتووە: (جبل الجودی في نواحي دیار بكر من بلاد الجزیرة) وێڕای ئەمەش، كوردستان خاوەنی خێرو بەرەكەت و فەڕی هەمیشەییە، هەر وەكو خوای گەورە دەفەرموێت: [قیل یا نوح اهبط بسلام منا وبركات علیك وعلی امم ممن معك] سورەتی (هود) ئایەتی (48).

هەر لە روانگەی ئەم ئایەتەوە ئەوە روون دەبێتەوە كە ئەو نیعمەت و بەرەكەتەی خوای گەورە بە كوردستانی بەخشیوە هەمیشەیی دەبێت، چونكە وشەی (البركة) – وەك لە (مفردات الفاظ القران)ی – الراغب الاصفهاني- دا هاتووە. واتە: (ثبوت الخير الالهي في الشيء) واتە بەرەكەت بریتییە لە جێگیربوونی خێرێكی خوایی لەو شتەدا هەروەها لە تەفسیری ئایەتی (رب انزلني منزلا مباركا) دەڵێت: (أي حيث يوجد الخير الالهي) واتە خوایە لە شوێنێكی وا دام بەزێنە كە نیعمەتێكی خوایی هەمیشەیی و نەبڕاوەی پێ بەخشرابێت هەر لەبەر ئەمەشە هەر شتێك یان هەر شوێنێك كە خێرو نیعمەتی لە رادە بەدەری لێوە بێت، ناوی (موبارەك)ی بەسەردا بڕاوە، بۆیە لێرەوە دەڵێت: (ولما كان الخير الالهي يصدر من حيث لايحس، وعلى وجه لايحصى ولايحصر، قيل لكل ما يشاهد منه زيادة محسوسة هو مبارك، وفيه بركة).

بەدەر لەم هەموو تایبەتمەندییە كەم وێنەیەی كە نیشتمانی ئێمە هەیەتی، نیشتمان و زێدی باب و باپیران لەلای هاوڵاتیانی هەمیشە خۆشەویستەو، مرۆڤ هیوای هەموو خێرو خۆشییەك بۆ نیشتمانی خۆی دەخوازێت، ناچاریش نەبێت یان نەكرێت، زەحمەتە نیشتمانی خۆی بەجێ بێڵێ، هەر كاتێكیش لە نیشتمانی خۆی دەر بكرێت، ئەوا هەموو ساتێ گەڕانەوە بۆ وڵات بە ئاوات دەخوازێت.

بۆیە كاتێك كە دەسەڵاتدارانی قورەیش، پێغەمبەر – صلی الله علیه وسلم – و هاوەڵانیان لە (مەككە)وە دەرنا، پێغەمبەر – صلی الله علیه وسلم – لە دوا خاڵی سەر سنووری (مەككە)دا رووی كردە شارەكەی خۆی و، فەرمووی: (والله انك لخير ارض الله واحب ارض الله الى الله، ولولا اني اخرجت منك لما خرجت) رواه احمد والنسائی والترمذي وقال حدیث صحیح.

تەنانەت پێغەمبەر- صلی الله علیه وسلم - ئەوەندە لەبیری شاد بوونەوە بە (مەككە) بوو، ئەو كاتە دڵنیا و ئارام بوو كە خوای گەورە بەڵێنی گەڕانەوەی پێدا بە ئایەتی: [ان الذي فرض عليك القران لرادك الى معاد] القصص (85).
لرادك الی معاد: واتە ئەتگێڕینەوە بۆ (مەككە).

هەر لێرەوە موژدەیەكی گەورە هەیە بۆ هەموو ئەوانەی كە لەسەر خاكی خۆیان دەردەكرێن، كە رۆژێك دادێت بە ژوانگەو نیشتمانی خۆیان شاد ببنەوە، چونكە خوای گەورە ناوی ئەو شوێنەی كە مرۆڤ تیایدا لە دایك دەبێت بە (معاد) ناو دەبات واتە ئەو شوێنەی كە بۆی دەگێڕێتەوە، بۆیە شێخ – حسنین محمد مخلوف – لە (صفوە البیان لمعانی القران)دا دەڵێت: (وسمي بلد الرجل الذي كان فيه : معادا، لانه عادة يتصرف في البلاد ثم يعود اليه).
جا لەبەر هەموو ئەمانەو، لەبەر ئەوەی ئەوە ویستی خوایەو ئیرادەی خوایە كەهەر مرۆڤێك لە شارو شارۆچكەو گوندێكی دیاری كراودا لە دایك دەبێت، بۆیە خۆش ویستنی نیشتمان خوا كردەو، ئەوانەش كە خەڵكی لەسەر خاك و ماڵی خۆیان دەردەكەن، تاوانێكی گەورە بەم كارەیان ئەنجام دەدەن و، خۆیان لە قەرەی كارێك دەدەن كە خوای گەورە حەرامی كردووە: [ثم انتم هؤلاء تقتلون انفسكم وتخرجون فريقا منكم من ديارهم تظاهرون عليهم بالاثم والعدوان وهو محرم عليكم اخراجهم] سورەتی البقرة – ئایەتی (85)

چونكە گەلی بێ خاك و نیشتمان، گەلێكی روو لە مردنە، دەرچوونی خەڵكی لە خاكی خۆی یانی هەڵبژاردنی مردن، بۆیە، ئەوانەی لەترسی تاعوون و مردن، وڵاتی خۆیان بەجێ هێشت، هەر بەو كارەیان مردنیان هەڵبژارد، بۆیە خوای گەورە لەبارەیانەوە دەفەرموێت: [الم تر الى الذين خرجوا من ديارهم وهم الوف حذر الموت، فقال لهم الله موتوا، ثم احياهم..]سورەتی البقرة- ئایەتی (243). بۆیە بێ نیشتمانی و دەركردنی خەڵكی لە خاكی خۆی، بەرامبەرە لەگەڵ كوشتنی ئەو كەسەدا، وەك بڵێی چ كوشتنی هاووڵاتی یان دەركردن لەخاكی خۆی، بۆیە خوای گەورە بە ئیشارەت بۆ ئەم هاوكێشەیە، ئاگادارمان دەكاتەوە لە ئایەتی (66)ی سورەتی (النساء)دا: [ولو انا كتبنا عليهم ان اقتلوا انفسكم او اخرجوا من دياركم مافعلوه الا قليل منهم]. ئەم ئایەتانە گەرچی لە (سیاق)ێكی مێژوویی و تایبەت بەهەندێ نەتەوەو، هەندێ حاڵەتی دیاریكراودا هاتوون، بەڵام لەهەموویان دا ئەو هێماو ئاماژانە دەردەكەون و وەردەگیرێن كە دەركردنی هاووڵاتی لە خاكی خۆی حەرامەو، ئەنجامدانیشی بكەرەكەی دەخاتە بازنەی تاوانێكی گەورەوە.

بۆیە خوای گەورە هەڕەشەی سەخت لەو دەسەڵاتدارو كاربەدەستانە دەكات كە پێغەمبەران و شوێن كەوتوانیانیان لە خاكی خۆیان دەركردووە، بۆیە خوای گەورە لە ئایەتی (13) و (14) سورەتی (ابراهیم)دا دەفەرموێت: [قال الذين كفروا لرسلهم لنخرجنكم من ارضنا او لتعودن في ملتنا فأوحى اليهم ربهم لنهلكن الظالمين * ولنسكننكم الارض من بعدهم ، ذلك لمن خاف مقامي وخاف وعيد].

هەروەها لە سورەتی (محمد)یش دا لە ئایەتی (13) دا دەفەرموێت: [أو كاين من قرية هي اشد قوة من قريتك التي اخرجتك اهلكناهم فلا ناصر لهم].
لەبەر ئەوە دەبێت هەموو مرۆڤێك دژی راگوێزانی خەڵكی دی بێت و، قبوڵ نەكات بخرێتە جێگەی خەڵكانی دی، چونكە خوای گەورە رێگەی داوە بە مرۆڤی زوڵم لێكراو كە ئەو كەسە دەربكات كە ئەمی لە شوێنی خۆی دەركردووەو شوێنی پێ لەق كردووە، بۆیە دەفەرموێت: [واخرجوهم من حيث اخرجوكم] سورەتی البقرة – ئایەتی (191).

تاوانێكی دیكەش كە لەئاستی تاوانی راگوێزان دایەو، بگرە گەورەتریش ئەویش گۆڕینی ناسنامەی نەتەوایەتی گەلانە، چونكە ئەوە ئیرادەی خوای گەورەیە كە هەر مرۆڤێكی خستۆتە بازنەی نەتەوەیەكی دیاری كراو و، زمانێكی تایبەتیشی پێ بەخشیوە، بۆیە گۆڕینی ناسنامەی نەتەوایەتی گەلان و، گۆڕینی زمانیان، وەستانە لە دژی ئیرادەی خوای گەورە، چونكە (رەنگ) و (دەنگ)ی گەلان نیشانەیەكە لە نیشانەكانی باڵادەستی خوای گەورە: [ومن اياته خلق السموات والارض، واختلاف السنتكم والوانكم ، ان في ذلك لايات للعالمين] سورەتی الروم – ئایەتی (22) . لەبەر ترسناكی هەردوو مەسەلەی راگوێزان و گۆڕینی ناسنامەی گەلان، هەر یەكەیان لەپاڵ مەسەلەیەكی گرنگ و سەرنج راكێش دا هاتوونەتە باسكردن.

(راگوێزان) لە قورئاندا خراوەتە پاڵ شەڕ كردن لە دژی دین، بۆیە مەرجەكانی گرێدانی پەیوەندییەكی ئاشتیخوازانە لەگەڵ بێ باوەڕاندا، دوو مەرجن، یەكەم: شەڕی دینمان لەگەڵ نەكەن، دووەم: لەخاك و نیشتمانی خۆمان وەدەرمان نەنێن: [لا ينهاكم الله عن الذين لم يقاتلوكم في الدين، ولم يخرجوكم من دياركم ان تبروهم وتقسطوا اليهم، ان الله يحب المقسطين] الممتحنة (8).

بە هەمان شێوەش هەڵبژاردنی (دەنگ) و (رەنگ)ی هەر نەتەوەیەكیش لە قورئان دا خراوەتە پاڵ نیشانەیەكی تری باڵا دەستیی خوای گەورە، كە دروست كردنی ئاسمانەكان و زەوییە، وەك بڵێی سڕینەوەی (دەنگ) و (رەنگ)ی هەر نەتەوەیەك وەك هەوڵدان بێت بۆ سڕینەوەی ئاسمانەكان و زەوی، كە ئەمەش ئەو پەڕی وەستانەوەیە لە دژی ئیرادەی خوای گەورە.