«سیاسەت» لەنێوان «گەمەی بەرژەوەندییەكان» و «هەڵچوونی هەرزەكارانەدا»
November 10, 2010
وتار و بیروڕا
بۆ ئەوەی هەڵوێستە سیاسییەكان راست و دروست بن و رەنگدانەوەی داخواز و ئاواتەكانی جەماوەر بن و پەشیمانیان بەدوادا نەیەت، پێویستە لەكاتی وەرگرتنیاندا رەچاوی چەند خاڵێك بكرێت كە گرنگترینیان، بەبۆچوونی ئێمە، بریتین لە:
1– زاراوەی «بەرژەوەندییەكان» وەك هەموو زاراوەیەكی تر رێژەییە و بۆچوونی جیاواز هەڵدەگرێت بۆیە، وەك هەنگاوی یەكەم، پێویستە بەوردی و بەشێوەیەكی راست و دروست بەرژەوەندییەكان، بەتایبەتی بەرژەوەندییە باڵاكانی نەتەوە و نیشتمان، دەستنیشان بكرێن و بەهێلی سور دابنرێن كە ناكرێت ببەزێنرێن لەلایەن هیچ لایەنێكەوە. بەباش دەزانرێت ئەو بەرژەوەندیانە لەلایەن پارتە سیاسییەكان و سەنتەرەكانی لێكۆڵینەوە و پسپۆرانی ئابووری و پسپۆرانی سیاسەتی هەرێمی و نێودەوڵەتی دەستنیشان و دیاری بكرێن. بە پێویست دەزانرێت كە نەك تەنیا سیاسەتمەداران، بەڵكو جەماوەریش ئاشنا بكرێت بەو بەرژەوەندیانە لەرێگەی میدیاكان و رێكخراوە جەماوەرییەكان و دەزگاكانی پارتە سیاسییەكان. ئاشنا بوونی هاووڵاتیان بەو بەرژەوندیانە، لەلایەك دەبێتە مایەی تێگەیشتن و پشتگیریكردن لەخودی هەڵوێستە سیاسییە راست و دروستەكان و لەو لایەنانەی كە هەڵوێستەكە وەردەگرن، لەلایەكی تر رۆلی جەماوەر، وەك چاودێریكی هوشیار، بەهێز دەكات.
2 - دەبێت هەڵوێستە سیاسییەكان رەنگدانەوەی بەرژەوەندییە گشتییەكان، یان راستر بەرژەوەندییە باڵاكانی نەتەوە بن، كە پێشتر دەستنیشان كراون. ئەو هەڵوێستانەی ئەم سیمایەی تیا بەدی ناكرێت، واتە دژی بەرژەوەندییە باڵاكانی نەتەوە و نیشتمانن، هەڵوێستی زیانبەخشن دەبێت لێان دووربكەوینەوە.
3– روودانی گۆڕانكاری، هەندێك جار گۆڕانكاری بنەڕەتیش، لە «بەرژەوەندییەكان» و «دژە بەرژەوەندییەكان»دا دیاردەیەكی ئاسایی و چاوەڕوانكراوە. «بەرژەوەندییەكان» و «دژە بەرژەوەندییەكان» سیمای داینمیكی، «بگۆڕ»یان هەیە، بۆیە دەبێت خوێندنەوەمان بۆ داهاتوو هەبێت و ئاسۆی گۆڕانكاریەكانمان لەبەرچاوبێت. ئەو هەڵوێستە سیاسییانە راست و دروستن كە پێشبینی راستیان هەیە بۆ گۆڕانكارییەكان لە «بەرژەوەندییەكان» و «دژە بەرژەوەندییەكان». كورد وتەنی دەبێت لەكاتی وەرگرتنی هەڵوێستدا سبەینێشمان لەبەرچاوبێت.
4 - نابێت لەكاتی وەرگرتنی هەڵوێستە سیاسییەكان تەنیا رەچاوی بەرژەوەندییە باڵاكانی خۆت بكەیت. پێویستە ئاگاداری بەرژەوەندییە، رەوا و نا رەواكانی، لایەنە پێوەندارەكانی تر بێت كە تا چەند كۆكن یان ناكۆكن لەگەڵ بەرژەوەندییەكانی تۆ. دۆزینەوەی ژیرانەی خۆگونجاندنێك و هاوسەنگیەك لەنێوان بەرژەوەندییەكانت و بەرژەوەندییەكانی لایەنەكانی تر دوورت دەخاتەوە لەو هەڵوێستانەی كە لەوانەیە پەشیمانی بەدوادا بێت. لە سیاسەتدا پرنسیپی «یان هەمووشتێك یان هیچ شتێك» كارێكی راست نییە. لە سیاسەتدا زۆرجار پەیڕەوی پرنسیپی «وەرگرە و بەدەستبێنە و داوا بكە و هەوڵ بدە بۆ وەرگرتن و بەدەستهێنانی زیاتر» دەكرێت.
5 - دۆزینەوەی ژیرانەی خۆگونجاندنێك و هاوسەنگیەك لەنێوان بەرژەوەندییەكانت و بەرژەوەندییەكانی لایەنەكانی تر، كە لەبڕگەی پێشوودا ئاماژەمان بۆ كرد، دەبێت پشت ببەستێت بە خوێندنەوەیەكی راستی تەرازوی هێزی نێوان تۆ و لایەنەكانی تر. بۆ ئەوەی هەڵوێستە سیاسییەكانت پەشیمانی و پاشگەزبوونەوەی بەدوادا نەیەت، دەبێت خاڵە لاوازەكان و خاڵەكانی هێزی، (دیپلۆماسی، ئابووری، سەربازی ...تاد)، خۆت و لایەنكانی تر بێ كەمكردنەوە و بێ زێدەڕەوی دەستنیشان و دیاری بكەیت و پشت بەستن بەو دەستنیشانكردن و دیاریكردنە هەڵوێستی سیاسی خۆت وەرگریت.
6– فاكتەری «كات» فاكتەرێكی یەكجار گرنگە كە پێویستە رەچاو بكرێت لەكاتی وەرگرتنی هەڵوێستی سیاسیدا. با باس لە رابردوو، واتە لە»دوێنی»، نەكەین ئەوەندە نەبێت كە وانەی لێ فێربین لێ وەرگرین، بەڵام دەڵێن: (ئەوی «ئەمڕۆ» دەتوانین بیكەین مەرج نییە كە «سبەینێ» بتوانین بیكەین)، دیارە پێچەوانەكەیشی راستە واتە: (ئەوەی «ئەمڕۆ» ناتوانین ئەنجامی بدەین مەرج نییە كە «سبەینێ» نەتوانین ئەنجامی بدەین). ئەوەی كە گرنگە رەچاو بكرێت لەدەست نەدانی «دەرفەتە». دوو دڵی و دڵەراوكی و وەرنەگرتنی هەڵوێستی پێویست و گونجاو لەكاتی رەخسانی «دەرفەت»دا هەمیشە پەشیمانی بەدوادا دێت.
ئەو هەڵوێستانەی كە دەكەونە دەرەوی ئەو خاڵانەی كە ئاماژەمان بۆ كردن، بە بۆچوونی ئێمە دەكەونە خانەی «هەڵچوونی هەرزەكارانە»، كە سیما سەرەكیەكانیان بریتین لە: «هەڵوێستی ناسەقامگیر و كاتی، كە زۆر جار پەشیمانی و پاشگەزبوونەوەی بەدوادا دێت. هەڵوێستێكن كە زیاتر رەنگدانەوەی بەرژەوەندییە تایبەتییەكانی تاك یان كۆمەڵێكن، و لە بەرژەوەندی نەتەوە و نیشتماندا نین، گەر هەندێك جار سەركەوتنی كاتیش بەدەست بێنێن و یان وا دەركەوێت كە جۆرە گونجاندنێك هەیە لە نێوانیاندا و نێوان بەرژەوەندییە باڵاكانی نەتەوە و نیشتماندا».