ئەوەی چاوەڕوانی نەبووین لە سەرۆكی سوریاوە ببیەین (ببیستین)، بیستمان رۆژی 7/10/2010 لە چاوپێكەوتنی كەناڵێكی توركیدا سەرەك بەشار ئەسەد دركاندی كە وڵاتی عێراق بە سێ لەت دەبینێ: سوننە و شیعە و كورد، گوتیشی گەر جەریانی رووداوەكان وەك ئێستا بڕۆن ئەوە عێراق بەسەر سێ دوەیلە( دەوڵەتۆك) دا دابەش دەبێ، ئەویش: سوننە و شیعە و كورد، پێشووتر پادشای كۆچكردووی ئەردەن، مەلیك حوسێن، گوتبووی كە چارەسەری قەیرانی وڵاتی عێراق ئەوەیە: بەسەر سێ دەوڵەتدا دابەش بكرێت: سوننە و، شیعە و، كورد.

دواتر جۆ بایدن، جێگری ئێستای سەرەك كۆماری وڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا(بەر لە بوونی بە جێگر) پرۆژە ناوودەنگەكەی خستەڕوو كە وڵاتی عێراق دەبێ لەسەر سێ دەوڵەتی قشتۆكە دابەشبكرێت، كە هاوكار بن. واتە: شێوە سیستەمێكی كۆنفیدرالی (لە فیدرالی بەربڵاوتر و پێشكەوتووتر).
دیارە هێشتا گشت سیناریۆكانی رۆژهەڵاتی تازەی ناوەڕاست ئاشكرا نەبوونە، چونكە لە پەنجاكانەوە باس لە پرۆژەی (هیلالی خەسیب) دەكرا كە عێراق گۆشەیەكی ئەو هەرێمەیە.

ئێستاش چەندین بیرۆكەی دیكە دێتە ئاراوە بۆ دامەزراندنی (كۆمنوێڵز)ی رۆژهەڵاتی ناڤین كە لەم وڵاتانە پێكدێت: عێراق، توركیا، ئێران، سوریا، ئەردەن، لوبنان، و فەلەستین،(رەنگە ئیسرائیلیش)....
كۆمنوێلز، جۆرە یەكگرتوویەكی فراوانی چەندین دەوڵەتە، بیرۆكەكە لەلایەن دەوڵەتی بەریتانەوە لە سەدەی بیست هاتە ئاراوە تا گشت ئەو وڵاتانەی لە ژێر دەستی ئەو دابوون (یا بە قسەی خۆیان ئینگلیز زانەكان) لە كەیانێكی نێودەوڵەتی پان و پۆڕدا بە درێژایی ئاسیا و ئەفریقیا و ئەوروپا، یەكبگرنەوە، وەلی، داود ئۆغلو، وەزیری دەرەوەی توركیا، بیرۆكەیەكی دیكەی هێناوەتەوە ئاراوە، كە باس لە پرۆژەی (یەكێتی، یا یەكگرتووی میسۆپۆتۆمایا) دەكا.. بەناوی وڵاتانی نێوان دوو رووبار، واتە، میسۆپۆتامیا، كە پێنج وڵات دەگرێتەوە:
عێراق، توركیا، سوریا،ئەردەن، لوبنان.

لەم یەكگرتنەدا ئێران وەلاوەنراوە، هەروەها ناوی ئیسرائیل نەهاتووە، گریمان پرۆژەكەی داود ئۆغلو سەریگرت، ئەوە، بە لێكدانەوەیەكی سەرپێی خێرا، وەهای دەبینین كە گەلی كوردی سێ وڵات لە كەیانێكی گەورەی ئیقلیمیدا بەیەك دەگەنەوە، هیچ نەبێ لە بازاڕ و بازرگانی و كاروباری ئابووری و پێشكەوتنی كۆمەڵایەتیدا، ئەویش: گەلی كوردی سوریا و عێراق و توركیا، كە پتر لە 85% هەموو نەتەوەی كوردن.
كەواتە: لە هەر پرۆژەیەك بۆ داڕشتنەوەی نەخشە و بارودۆخی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست ناتوانن گەلی كورد پشتگوێ بخەن، چونكە كورد هەبووە و هەیە و، بووە بە فاكتەرێكی گرنگی سیاسەتی دەڤەرەكە.

بە زمانی سادەی رۆژانە: هەرچی بكەن لە كورد رزگاریان نابێ، تا ئێستا كورد هەوڵی دەدا لە هەموویان رزگاری ببێ وەلی لەمە و دوا ئەوانە (واتە دەوڵەتانە، دەبێ هەوڵ بدەن لە كورد رزگاریان ببێ!
خوا قبوڵناكا، وەكو خەڵكی كەركووك دەڵێ، ئەوەتا(برا) عەرەبەكانی عێراق پەیتا پەیتا شاری كەركووك لە دانیشتووانی هاوردەی دیكەی عەرەب پڕدەكەنەوە... تەنانەت ئامارگیریشیان بە كورد رەوا نەبینی!
ئەوەش لە هەلومەرجێكی سەیر و سەمەرەدا، كە نە لەحكومەتی شەرعی مەركەزی عێراق هەیە، نە هیچ لایەنێك خۆی بە خاوەنی ئەو كردارانە دەزانێ! خۆ.. لە ناوچە كوردییەكانی سوریاش هەمان(تاس و حەمامە!. لەویشدا دەڵێن: كورد لە جێگەی خۆی دەر پەڕێنە و عەرەبی بخەرەجێ).
كەواتە: هێشتا هیچ شتێك لە ئارادا نییە دڵی كورد خۆشبكات، ئەوەی هەیە لە سەر ئەرزدا دەكرێت سەر و دڵی كوردی پێدەگرن، لە كاتێكدا كورد هێشتا سەرو دڵی كەسی نەگرتووە، ئەوەش خەتاكەیەتی!