حكوومەتی مالیكی هەرچ ناوێكی لێبدرێ ماوەكەی بەسەرچووە، با لە دەستووریشدا بە وردی باس لەوە نەكرابێت. مادامەكێ سیستەمی حوكمڕانی لە عێراقدا، سیستەمێكی پەرلەمانییە، لەگەڵ بەكۆتاهاتنی «ویلایەت»ی ئەنجوومەنی نوێنەراندا، ماوەی حكوومەتیش كە ئەو ئەنجوومەنە متمانەی پێداوە، بەكۆتاهاتووە و لەگەڵ دەست بەكاربوونی ئەنجوومەنی نوێشدا كە لە 14ی حوزەیراندا كۆبووە، حكوومەت بە دەستلەكاركێشراوە دادەنرێت.
هەرچەندە وەكو حیلەیەكی شەرعی كۆبوونەوەكەی 14ی حوزەیرانی ئەنجوومەنی نوێنەران بەكراوەیی هێڵدرایەوەو بۆ دوو حەفتەی تریش دواخرا، لێ حكوومەتی مالیكی هەر چ بكات، لەبەرانبەر ئەنجوومەنی ئێستای نوێنەراندا بەرپرسیار نییە، تەنیا وەكو نەریت و بەندوباو، ئەوەی بۆ دەمێنێتەوە كارەكان رایی بكات و رابپەڕێنێ. لە نامەكەیدا كە 34 سیناتۆری ئەمەریكی بۆ مالیكیان ناردبوو، ئاماژە بە حكوومەتەكەی ئەو وەكو حكوومەتی كار ڕاییكردن كراوە، ئەوەش جۆرێكە لەئاگاداركردنەوەی مالیكی كە حكوومەتەكەی ئەو، حكوومەتێك نییە بە «دەسەڵاتی تەواو»ەو. راستە وەكو لە سەرەوە گوتمان، ماوە بۆ حكوومەتی كارڕاییكردن لە دەستوور دیاری نەكراوەو لە هەندێ وڵاتدا ئەو ماوەیە لە مانگێ زیاتری بردووەو گەیشتۆتە 5-6 مانگ (نموونەی لبنان).
لەراستیدا ئەمەریكا بۆ ماوەیەكی باش هەستی خۆی لە عێراقییەكان و غەیری ئەوانیش راگرت! چاوەڕوانی ئەوەبوو كە لایەنە سەرەكییە براوەكان، لەنێوان خۆیاندا رێكبكەون و حكوومەت پێكبهێنن و بەئاشتییانە ئەمدەست و ئەودەست بەدەسەڵات بكەن، تەنانەت هەندێ لە چاوەدێرانی سیاسی و شارەزایان پێیانوابوو ئەمریكا رۆڵ و كاریگەرییەكی ئەوتۆی بەسەر لایەنەكاندا نەماوە، یان نایەوێت ئەو كاریگەرییە نیشانبدات و پرسەكەی بۆ لایەنی تری غەیرە عێراقی (بۆ نموونە توركیا...) جێهێشتووەو خوا خوایەتی بەسەلامەتی لە 2011 لە عێراق دەرچێت!
لێ بەم دواییانە، لەبەر هەر هۆكارێك بێت (لەوانە سەپاندنی سزای توندتر بەسەر ئێران و گرژیی نێوان توركیا و ئیسرائیل...) ئەمەریكا بەگوڕ هاتۆتەوە سەر خەت و لە دیمانەی بەرپرسە ئەمەریكی و عێراقییەكاندا جەخت لەسەر بەپەلە پێكهێنانی حكوومەتی نوێدا دەكاتەوەو ئەو پرسەیان بەتەنیا بۆ كریستۆفەر هیل جێنەهێشتووەو لەئاستی باڵادا هاتوونەتە ناو كێشەكانەوە (هاتنی جۆ بایدن و وەفدی كۆنگرێس و شیمانەی ئەوەش هەیە كە بایدن جارێكی تر سەری عێراق بداتەوە).
لێ هێشتا «تصمیم»ێكی بەهێز بۆ دەرچوون لەو قەیرانە نابیندرێ. هێشتا كوتلە براوەكان (لیستی عێراقیە، دەوڵەتی قانوون، ئیئتلافی نیشتمانی) كێشەیان لەسەر ئەوە هەیە كە داخوا (الكتلە النیابیە الاكبر عددا) كە بەپێی ماددە (76)ی دەستوور مافی پێكهێنانی حكوومەتی پێدەدات، چ دەگەیەنێت. دادگای باڵای فیدراڵی، لێكدانەوەی خۆی بۆ ئەم پرسە كردووە كە دەكرێ ئەو لیستە ئینتیخابییە بێت كە زۆرترین كورسی وەدەستهێناوە یان هەر كوتلەیەكی تری پەرلەمانی كە دوای پەسندكردنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردن پێكبێت. بۆ ئەمەش هەردوو لیستی شیعە: دەوڵەتی قانوون و ئیئتلافی نیشتمانی، كیتلەی «تەحالوفی وەتەنی»یان پێكهێنا، بەڵام بەرەسمی تا ئێستا لەسەر كەسێك بۆ پۆستی ئەنجوومەنی وەزیران رێك نەكەوتوون و بەرەسمیش، پێنج لایەنی ناو ئیئتلافی نیشتمانی رەتیان كردۆتەوە كە مالیكی بۆ جاری دووەم ببێتەوە سەرۆك وەزیران، ئەوەش گرفتێكی خستۆتە ناو هاوپەیمانێتییەكە. بەهەرحاڵ ئەگەر ئەو دوو لیستە كە ناویان لە خۆناوە (تەحالوفی وەتەنی) لەسەر كاندیدێك رێكنەكەون، ئەگەری هەڵوەشانەوەی ئەو هاوپەیمانێتییە بەدوور نازاندرێ و ئەو دەم زۆرینە خۆش دەبێت بۆ (عراقییە)ی عەللاوی كە وەكو كوتلەی هەرە گەورە بمێنێتەوەو دەست بە مانۆرو ساتوسەودا بكات ئینجا چ لەگەڵ (مالیكی) بێت، یان لەگەڵ (ئیئتلافی نیشتمانی) و (ئیئتلافی لیستە كوردستانییەكان)دا.
بەڵام هێشتا دەرفەتێك لەبەردەمی شیعەكاندا ماوە. ئێران وەكو یاریكەرێكی بەنفووزی ناو عێراق، بۆ ئەم مەبەستە عەلی لاریجانی راسپاردووە كە فایلی عێراق بگرێتەدەست و هەوڵی لێكنزیك كردنەوەی شیعەكان بدات، هاوكات پەرلەمەنتارێكی لیستی ئیئتلافی نیشتمانی، بۆ دەربازبوون لەو قەیرانە، پێشنیازێكی 14 خاڵیی بۆ یەكلاكردنەوەی هەر سێ سەرۆكایەتییەكە خستۆتەڕوو. هاوكات لەگەڵ ئەم بزاوانەدا، كریستۆڤەر هیل بەروونی دەڵێت «یاغنیشن ئەوانەی پێیانوایە ئێمە عێراق بۆ ئێران بەجێ دەهێڵین». مسۆگەر ئەوەش ماناو دەلالاتی خۆی هەیەو پەیامێكە بۆ زۆر لایەنی عێراقی و غەیرە عێراقی..بەهەرحاڵ، چ سیناریۆیەك بۆ پێكهێنانی حكوومەت و بڕاندنەوەی ئەو قەیرانە دێتە جێبەجێكردن و سەردەگرێت، بەبڕوای من دەوەستێتە سەر حیكمەتی سەركردایەتییەكان و «رازیبوونی پەنامەكی» ئەمریكاو ئێران بەو سیناریۆیە...چونكە پێموانییە لەكاتێكدا، كە ئابڵوقەو سزا بەسەر ئێراندا توند دەكرێت، ئێران نفوزی خۆی بۆ یەكخستنەوەی شیعەكان بەكارنەهێنێت و لێكیان نزیك نەخاتەوەو لە «مەترسییەكان» ئاگاداریان نەكاتەوە كە ئایندەی ئەوانی وەكو شیعە پێوەبەندە...لەمڕووەوە، رەنگە ئێران بۆ ئەوەی ئەو دەرووەی بەروودا دانەخرێت، بە سازشی شیعە لەگەڵ عەللاوی و سووننەكاندا رازی ببێت!
با بەرواڵەتیش لە ئەمەریكاوە بگرە تا ئێران و توركیا و میسرو وڵاتانی تری عەرەبیش بڵێن «پرسی پێكهێنانی حكوومەت، كارێكە تەنیا عێراقییەكان بڕیاری لێدەدەن» و زۆر لایەنی عێراقیش هەمان قسە دەكەنەوە، كەچی بەكردەوە، ئەمریكاو ئێران و لایەنەكانی تریش، هەر یەكەیان بەگوێرەی تواناو نفووزی خۆی، لەناو كێشەكاندان. لەبەر ئەوە وێدەچێ لە كۆتایدا، لەسەر كاندیدێك رێككەوتن بكرێ كە هەموو لایەك پێی رازی ببن، دەنا بەدوور نازاندرێت پەرەسەندنەكانی ناو عێراق بەقازانجی هیچ لایەك نەكەونەوە. كورد لەسەر زاری سەرۆك بارزانی لەم نێوانەدا، جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە كە نایەوێ ببێتە بەشێك لە قەیرانەكە، بەڵام لەگەڵ حكوومەتی شەراكەتی نیشتمانیشە كە هەموو لیستە سەرەكییەكان بەشداری تێدا بكەن. چونكە هیچ كام لە لیستە براوەكان (عێراقییە، دەوڵەتی قانوون، ئیئتلافی نیشتمانی)، ناكرێت وەكو لیستێكی نیشتمانیی سەرانسەری عێراقی چاوی لێبكرێت ( بۆ راست و چەوتی ئەم قسەیە سەیری ئەنجامەكانی هەڵبژاردن بكەن لە هەر 18 پارێزگای عێراقدا). تەنانەت ئەگەر دوو لەم لیستانەش بەیەكەوە ببنە زۆرینەی پەرلەمانیی و بكارن حكوومەتیش پێكبهێنن و لیستەكانی تریش ببنە ئۆپۆزیسیۆن وەك هەندێ ناوەندی بیانی بەناوی دوور كەوتنەوە لە (محاصصە)ی نەتەوەیی و تایەفی و رێگەگرتن لە گەندەڵیی دارایی و ئیداری ئەو پێشنیازە وەكو سیناریۆیەك دەخەنە بەرچاو. بەكردەوە هەر سیناریۆیەكی لەمبابەتە دەبێتە پەراوێزخستنی كوردو گەڕانەوە بۆ دواوە و لەئاكامدا نە جێگیری و نەدڵنیایی و نەتەناهی و نەخێرو خۆشی بۆ عێراق و بۆ وڵاتانی دراوسێش بەدواوە دەبێت!