كەمینەو زۆرینە لەگۆشە نیگای پۆž

كەمینەو زۆرینە لەگۆشە نیگای پۆž
ماددەی 3ی دەستوری عیراق هیچ ناسنامەیەكی رەگەزی بۆ عیراق دیاری ناكا. وردتر، ماددەكە لەبنەڕەتدا هیچ ناسنامەیەك دیاری ناكاو مەسەلەكە بەكراوەیی دەهێڵێتەوەو زۆر بەڕۆشنی باس لەفرە نەتەوەیی و فرە ئاینی و فرە مەزهەبیی عیراق دەكا بەڵام بۆ رازیكردنی ناسیۆنالیستەكانی عەرەب دان بەوەدا دەنێ كەعیراق ئەندامێكی دامەزرێنەرو كارای رێكخراوی دەوڵەتە عەرەبییەكانە كەڕێكخراوێكە ئەوەندەی وەك رێكخراوێكی ناوچەیی خۆی نواندوە ئەوەندە وەك رێكخراوێكی رەگەزی دەرنەكەوتوە. ئەوەی ئەمەش ساغ دەكاتەوە ئەوەیە كەچوار ئەندامی ئەم رێكخراوە لەئەفریقیا هێشتا روخسارو زمانی عەرەبی بەسەریاندا زاڵ نیەو لانی كەم چوار ئەندامی دیكەی هەیە كە كەمینەی گەورەی ناعەرەبیان تێدایە، تەنانەت ئێرانیش، كە كەمینەیەكی گەورەی عەرەبی هەیە، رایگەیاندبوو كەئامادەیە لەو رێكخراوە ببێ بەئەندام، ئەگەر وەری بگرن.
ئەمە بەو مانایە دێ كەلێدوانەكەی تارق هاشمی، جێگری سەركۆمار، سەبارەت بەپێویستیی هاتنە سەر كاری سەرۆكێكی عەرەب لەعیراقدا لەبەر ئەوەی عیراق وڵاتێكی عەرەبییە، هیچ بنەمایەكی دەستوریی نیە.
قۆرخ كردنی پۆستە سەرەكییەكانی دەوڵەت بۆ رەگەزی زۆرینە، لەگەڵ پرنسیپی یەكسانیدا ناگونجێ و وردتر لەگەڵ ماددەی 14ی دەستوردا رێكناكەوێ كەهیچ جیاوازییەك لەسۆنگەی رەگەزو نەتەوەو رەچەڵەك و رەنگ و ئاین و مەزهەب و بیروباوەڕو پێگەی ئابوری و كۆمەڵایەتییەوە پەسند ناكا.
ئەم چەشنە لێدوانانە دڵتەنگی دروست دەكەن و دەری دەخەن كەهێشتا لەعیراقدا كەسانێك هەن لەلوتكەی دەسەڵاتدا پشتیوانی لەقۆرخ كردنی پۆستە سەرەكییەكان دەكەن و بەو چاوە سەیری كوردو كەمینەكان دەكەن كەلێیان ناوەشێتەوە بەتەنیشت عەرەبەوە پۆستە سەرەكییەكان بەدەست بێنن.
لێدوانەكە نیشانی دەدا كەهێشتا كەلتوری خۆبەزلزانی و بەبچوك تەماشاكردنی پێكهاتەكانی تر لایەنگری هەیە. بەراوردكردنی عیراق و هیندستان لێی رادەبینرێ بتوانێ رادەی بڵاوبونەوەی كەلتوری لێبوردن و ئاستی ژیریی دەستەبژێری سیاسیی هەردو وڵاتمان پێ بناسێنێ. لەهیندستاندا كەوڵاتێكە 28 ساڵ پاش عیراق سەربەخۆییی بەدەست هێناوە، تائێستا سێ موسڵمان لەساڵانی 1967-1969 (دكتۆر زاكر حسێن) و 1974-1977 (فەخرەددین عەلی ئەحمەد) و 2002-2007 (دكتۆر عەبدولكەلایم) و یەك سیخ لەساڵانی 1982-1987 (جیانی زیل سنگ) بەسەركۆمار هەڵبژێردراون. دیارە دەستەبژێری سیاسیی هیندستان بەئەنقەست ئەمەی كردووەو ویستویەتی بیسەلمێنێ كەهیچ لەمپەرێك لەبەردەم گەیشتنی كەمینەكانی موسڵمان و سیخ بەپۆستە سەرەكییەكان نیە. بێگومان ئەم تەگبیرە زیاتر بۆ پەرەپێدانی تێكهەڵكێشبونی سیاسی و تۆكمەكردنی هەستی هاووڵاتیبون و نەهێشتنی هەستی برا بچوكی لەلای كەمینەكان هانای بۆ براوە. بەدڵنیاییشەوە هیندستان بەم تەگبیرە هیچ زیانێكی بەر نەكەوتووە. ئەمە بەڵگەی ئەوەیە كەدەستەبژێری سیاسیی هیند سەرقاڵی تاقیكردنەوەی هەمو رێوشوێنێكە بۆ سڕینەوەی ئاسەواری هەستی بەستەملێكراویی كەمینەكان بەرامبەر بەزۆرینە. لێدوانەكەی هاشمی كەدەشێ بەشێكی زۆری تاكەكانی دەستەبژێری روناكبیرو سیاسیی عەرەب وەكو ئەو بیر بكەنەوە، ئەوەندەی كەگوزارشت لەگەڕانەوە بۆ دواوەو بیری رابردوو دەكا ئەوەندە گوزارشت لەئارەزوی بەدیهێنانی ئایندەیەكی بەكۆمەڵ ناكا.
راماڵینی تەگەرەكان لەبەردەم گەیشتنی كەمینەكان بەپۆستە سەرەكییەكان لەكارێكی دڵخۆشكەرە بەولاوە شتێكی تر نیە. راستییەكەش ئەوەیە كە بەمە هیچ كەمینەیەك جێی زۆرینە ناگرێتەوەو هیچ زۆرینەیەكیش لەزۆرینەییی خۆی ناكەوێ و هەر چییەك بكرێ، كەمینە هەر كەمینەیەو زۆرینەش هەر زۆرینەیە.
Top