لەدیداری مانگی رابوردووی نێوان رۆژنامەنووسانی كوردستان و رۆژنامەنوسانی تورك لەئیستانبول، مەسەلەی بەكارهێنانی دەستەواژەی هەرێمی كوردستان وروژێنرا. ئەگەرچی ئێستا تورك لەچاو جاران زۆر بەڕووی بەكارهێنانی دەستەواژەكەدا كراونەتەوە بەڵام دیارە هێشتا ئاسەواری سڵكردنەوە لەبەكارهێنانی ئەم دەستەواژەیە هەر ماوە.
توركیا لەم مەسەلەیەدا ئەزمونی عێراق دوبارە دەكاتەوە، مێژووی سیاسیی عێراق بەدرێژایی 53 ساڵ مێژووی سڵكردنەوەیە لەبەكارهێنانی وشەی كوردستان. لەكاتێكدا عێراق هیچ كێشەیەكی لەبەكارهێنانی وشەی كورددا نەبووە، لەو ماوەیەدا لەهیچ دیكۆمێنتێكی فەرمیدا وشەی كوردستانی بەكار نەهێناوە.
وەك چۆن هەموو شتێك پەرە دەسەنێ، ئەم مەسەلەیەش پەرەی سەندووە. دەستوری ساڵی 1925 نە ناوی كوردی تێدا هاتووە نە ناوی كوردستان، بەڵام دەبێ ئەوەش بووترێ كەدەستورەكە ناوی عەرەبیشی تێدا نەهاتووە. ساڵی 1958 وشەی ((كورد)) بۆ یەكەم جار لەمێژوی عێراقدا چوە ناو دەستورەوەو لێرە بەدواوە ئەم وشەیە چەترێكی یاساییی چنگ كەوت. ساڵی 1963 حزبی بەعس ئامادەییی دەربڕی كەپارێزگایەك بەناوی پارێزگای سلێمانییەوە لەتێكهەڵكێش كردنی هەردوو لیوای سلێمانی و هەولێرو لیوای پێشنیاركراوی دهۆك پێك بێنێ. ئەمە بەم واتایە دێ كە تا ئەو كاتە بەعس ئامادە نەبوو وشەی كوردستان بەكار بهێنێ. پاش ئەم پڕۆژەیە بەسێ ساڵ، سەرەك وەزیران عەبدولرەحمان بەززاز سەرەڕای نیاز پاكیی و هەوڵی راستگۆو بێوچانی بۆ بەئاشتییانە چارەسەركردنی مەسەلەی كورد، پڕۆژەیەكی پێشنیار كرد ناوەڕۆكەكەی خۆدزینەوە بوو لەپێكهێنانی نیشتمانێكی نەتەوەیی لەعێراقدا بۆ كوردو بەكردەوەش هەوڵدان بوو بۆ خۆلادان لەبەكارهێنانی وشەی كوردستان.
سڵكردنەوە لەبەكارهێنانی وشەی كوردستان شتێكی شاراوە نەبووە، تەنانەت ئێس جەی ئیدمۆندس، كەنزیكەی 30 ساڵی تەمەنی لەعێراق بەسەر بردووەو لەساڵانی 1922- 1925 راوێژكاری سیاسی و پشكنەری كارگێڕی بوو لەسلێمانی و كەركوك و ماوەیەكیش باڵیۆزی بریتانیا بوو لەعێراقداو شارەزاییی تەواوی لەزمانی كوردی و كاروباری كورد هەبوو، لەوتارێكی ساڵی 1969یدا لەكۆمەڵەی شاهانەی ئاسیای ناوەڕاست پێشنیاری كردبوو ناوی سەلاحەددین لەبری ناوی كوردستان بۆ هەرێمی كوردنشینی عێراق بەكار بهێنرێ و وای دانابوو كەئەمە چارەسەری سڵكردنەوەی بەغدا لەوشەی كوردستان دەكا، چونكە سەلاحەددین هەم لەلای كورد رێزو خۆشەویستیی هەیە هەم لەلای بەغدا. بەڵام ئیدمۆندس لەوە نەگەیشتبوو كەبەغدا بەوەی كەناوی سەلاحەددینی بەجاشەكان بەخشیوەو هێزێكی بەناوی سوارەی سەلاحەددینەوە لێ پێك هێناون، هیچ رێزێكی بۆ سەلاحەددینی تێكشێنەری خاچپەرستەكان و رزگاركەری قودس نەهێشتۆتەوە.
بەیاننامەی 11ی ئازاری 1970 بەسەلماندنی مافی ئۆتۆنۆمی بۆ كورد، هەلومەرجێكی گونجاوی بۆ رەوینەوەی ترس لەبەكارهێنانی وشەی كوردستان پێك هێنا. چوار ساڵی ئاشتی رێ خۆشكەر بون بۆ بەفەرمیكردنی وشەی كوردستان لەعێراقدا. ساڵی 1974 سەرەڕای كرچ و كاڵیی ئۆتۆنۆمییەكەی بەغدا، وشەی كوردستان پاش 53 ساڵ لەدامەزراندنی دەوڵەتی عێراق چەترێكی یاسایی و دەستوریی بەدەست هێنا.
ئێرانییەكان بەبەراورد لەگەڵ عێراقییەكان و توركەكان لەمێژە واقعییانەتر سەیری مەسەلەكەیان كردوەو لەسەردەمی شاوە پارێزگایەكی وڵاتەكەیان ناو ناوە كوردستان و هەستیشیان بەوە نەكردووە كەئەم ناوە ناوێكی ترسناكەو پێویستە لەناو ببرێ.
ئێستا وشەی كوردستان لەئێران و عێراقدا هیچ مۆركێكی ترسێنەری پێوە نەماوە. نۆرە هاتۆتە سەر ئەوانی تر كەپێویستە واقیعییانە سەیری گۆڕانكارییەكانی سەردەم بكەن.